Ι. Κριάρη-Κατράνη, Η συνταγματική προστασία της παιδείας του αποδήμου ελληνισμού, 2008
Η μελέτη αυτή εξετάζει, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το θέμα της συνταγματικής προστασίας της παιδείας της ελληνικής ομογένειας, το σύνολο των νομοθετικών και διοικητικών μέτρων που αναφέρονται στην ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό και τις αναγκαίες προσαρμογές που θα επιτρέψουν την περαιτέρω ανάπτυξη της παιδείας της διασποράς σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή. Ειδικότερα, η μονογραφία αυτή αποτελεί μια αξιόλογη και πρωτότυπη συμβολή στην ερμηνεία του άρθρου 108 παρ. 1 του Συντάγματος και των νομοθετικών και διοικητικών διατάξεων που αναφέρονται στην παιδεία των αποδήμων και συμβάλλει στην πλήρωση του κενού της ελληνικής επιστήμης, στην οποία δεν υπάρχει εργασία σχετικά με το θέμα αυτό από πλευράς συνταγματικού δικαίου.
Στο βιβλίο αναλύεται η έννοια της συνταγματικής προστασίας της παιδείας της ελληνικής ομογένειας στις σύγχρονες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί λόγω των μεταναστεύσεων και της εξάρσεως των πολιτιστικών ανταγωνισμών που παρατηρούνται διεθνώς και διατυπώνεται η πρόταση ότι ο βασικός λόγος προστασίας της συνίσταται στη συμβολή της στη διαμόρφωση της πολιτιστικής και εθνικής ταυτότητας των ομογενών, όπως επίσης και στην προστασία της γλώσσας και του πολιτισμού ως αυτόνομων αξιών που προστατεύονται και εκτός Ελλάδος.
Επίσης, παρουσιάζεται το πλέγμα των ρυθμίσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Συμβούλιο της Ευρώπης για την προστασία της μητρικής γλώσσας και της πολυγλωσσίας και στις Διακηρύξεις της ΟΥΝΕΣΚΟ για την προστασία της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και των αΰλων αγαθών και υποστηρίζεται ότι βάσει αυτών είναι δυνατόν να προωθηθεί η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας για τους Έλληνες του εξωτερικού, εφόσον ληφθούν μέτρα τόσο από τη χώρα προελεύσεως των μεταναστών ή των αιτούντων εργασία όσο και από τη χώρα υποδοχής, όπως συμβαίνει με την Ισπανία, το Βέλγιο, τη Γεωργία, την Αυστραλία και άλλες χώρες, των οποίων οι ρυθμίσεις εξετάζονται εν σχέσει προς την ελληνική ομογένεια.
Εν συνεχεία, αναλύεται το νομοθετικό πλαίσιο της ελληνόφωνης εκπαίδευσης στο εξωτερικό, δηλαδή οι νόμοι 2413 του 1996 και 3480 του 2006, οι οποίοι έχουν επιτρέψει τη δημιουργία πολλών μορφών εκπαιδευτικών μονάδων, στις οποίες απασχολείται μεγάλος αριθμός αποσπασμένων και ομογενών εκπαιδευτικών. Ιδιαίτερη αρωγή προσφέρεται σε έδρες Ελληνικών Σπουδών και στις έδρες Ορθόδοξης Θεολογίας στο εξωτερικό, είτε με αποσπασμένους εκπαιδευτικούς είτε με οικονομική ενίσχυση των δραστηριοτήτων τους.
Τέλος, επισημαίνονται τα γενικότερα προβλήματα που συνδέονται με την οργάνωση και τη διοίκηση της εκπαίδευσης στο εξωτερικό και κατατίθενται συγκεκριμένες απόψεις γενικότερης πολιτικής για την καλύτερη σύνδεση των σχολείων της ομογένειας με τα σχολεία του εσωτερικού, για την αξιοποίηση των κατά καιρούς υποτρόφων του ελληνικού κράτους με συνεχή σύνδεσμο με τη χώρα, για την ορθολογικότερη δραστηριότητα των εδρών ελληνικών σπουδών και για την πρόβλεψη συνεργασίας με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, ούτως ώστε να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική η υλοποίηση της συνταγματικής πρόβλεψης περί της μέριμνας της παιδείας των ομογενών.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Πρόλογος
Εισαγωγή
Κεφάλαιο 1
Περιεχόμενο της συνταγματικής διάταξης του άρθρου
παράγραφος 1 του Συντάγματος 1975/1986/2001
1.1. Ιστορικό της ψηφίσεως της διάταξης στο Σύνταγμα
του 1975
1.2. Οι έννοιες απόδημος ελληνισμός, ομογένεια, διασπο-
ρά και έθνος
1.3. Η αναθεώρηση του 2001 και ο νόμος περί του ΣΑΕ
Κεφάλαιο 2
Η συνταγματική προστασία της παιδείας των ομογενών
2.1. Γενικές παρατηρήσεις για την προστασία της παιδείας των
ομογενών
2.2. Η συνταγματική μέριμνα «της παιδείας των αποδήμων»
2.3. Το άρθρο 108 παρ. 1 εν σχέσει προς το άρθρο 24 παρ.
του Συντάγματος του 1975/1986/2001
Κεφάλαιο 3
Οι ρυθμίσεις περί προστασίας της μητρικής γλώσσας, της
πολυγλωσσίας και της πολιτιστικής ποικιλομορφίας σε
διεθνείς οργανισμούς
3.1. Οι ρυθμίσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση
3.2. Οι ρυθμίσεις στο Συμβούλιο της Ευρώπης
3.3. Οι ρυθμίσεις της ΟΥΝΕΣΚΟ
3.4. Παρατηρήσεις
3.4.1. Γενικά συμπεράσματα από την πολιτική των
διεθνών οργανισμών
3.4.2. Το παράδειγμα του Ισπανικού δικαίου
Περιεχόμενα
3.4.3. Η έννοια της κοινωνικής αειφορίας
Κεφάλαιο 4
Το νομοθετικό πλαίσιο της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης
στο εξωτερικό
4.1. Οι νόμοι 2413 του 1996 και 3480 του 2006 - Γενικές αρχές
4.2. Η ίδρυση του Ινστιτούτου Παιδείας Ομογενών και Διαπο-
λιτισμικής Εκπαίδευσης (Ι.ΠΟ.Δ.Ε.)
4.3. Οι μορφές οργάνωσης της ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό
4.3.1.Μονάδες ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης
4.3.2. Μονάδες δίγλωσσης εκπαίδευσης
4.3.3. Τα σχολεία της Βαυαρίας
4.3.4. Τα σχολεία Charter στις ΗΠΑ
4.3.5.Ομολογειακό Σχολείο
4.3.6. Μονάδες τρίγλωσσης εκπαίδευσης
4.3.7. Τμήματα ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού ενταγ-
μένα στα σχολεία άλλων χωρών
4.3.7.1.Τα αμερικανικά ενοριακά σχολεία
4.3.7.2. Η ρύθμιση της Νοτίου Αφρικής
4.3.7.3. Η Βελγική ρύθμιση
4.3.7.4. Λοιπές χώρες
4.3.8. Τμήματα μητρικής γλώσσας - Τμήματα ελληνικής
γλώσσας
4.3.9. Ευρωπαϊκά σχολεία
4.4. Η αναγνώριση εκπαιδευτικών μονάδων στο εξωτερικό
4.5. Οι φορείς της ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό
4.6. Ενδεικτική παρουσίαση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης
σε διάφορες χώρες
4.6.1. Γαλλία
4.6.2. Μεγάλη Βρετανία
4.6.3. Ρωσία
4.6.4. Αίγυπτος
4.6.5. Καναδάς- Μόντρεαλ
4.6.6. ΗΠΑ-Νέα Υόρκη
4.6.7. Αυστραλία-Μελβούρνη
4.6.8. Νέα Ζηλανδία
4.6.9. Αργεντινή
Περιεχόμενα
Κεφάλαιο 5
Μέτρα στήριξης της ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό
5.1. Το Πρόγραμμα «Παιδεία Ομογενών
5.2. Οι δράσεις του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ)
5.2.1. Γενικές Πληροφορίες
5.2.2. Το κρατικό πιστοποιητικό ελληνομάθειας
5.3. Το Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου
5.4.΄Εκθεση Expolangue
5.5. Λοιπά μέτρα
5.5.1. Το περιοδικό «Αερόστατο»
5.5.2. Διαγωνισμοί
Κεφάλαιο 6
Οργάνωση του εκπαιδευτικού δυναμικού
6.1. Απoσπασμένοι εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα
6.1.1. Σύσταση Ειδικών Υπηρεσιακών Συμβουλίων
6.2. Ομογενείς εκπαιδευτικοί με σύμβαση με το Ελληνικό
κράτος
6.3. Ομογενείς εκπαιδευτικοί με ειδικές ρυθμίσεις–Γεωργία,
Ουκρανία και Νότιος Αυστραλία
6.3.1. Γεωργία
6.3.2. Ουκρανία
6.3.3. Νότιος Αυστραλία
6.4. Συντονιστές Εκπαίδευσης
6.4.1. Επιλογή και καθήκοντα Συντονιστών
6.4.2. Συντονιστικά Γραφεία
6.4.3. Καλές Πρακτικές Συντονιστικών Γραφείων
Κεφάλαιο 7
Έδρες Ελληνικών Σπουδών
7.1. Απόσπαση εκπαιδευτικών για τη στήριξη του έργου των
εδρών
7.2. Οικονομική στήριξη εδρών
7.3. Ενδεικτικές δραστηριότητες μερικών από τα Πανεπιστή-
μια που ενισχύει το ΥΠΕΠΘ
Περιεχόμενα
7.4. Λοιποί φορείς συνεπικουρίας στο έργο των εδρών
Κεφάλαιο 8
Παρατηρήσεις
8.1. Η ελληνόγλωσση εκπαίδευση και οι προκλήσεις της ση-
μερινής εποχής - Γενικές παρατηρήσεις
8.2. Η σκοπιμότητα της δημιουργίας ενός κεντρικού οργανι-
σμού, αναλόγου των ξένων μορφωτικών ινστιτούτων, για
το σύνολο των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στο εξω-
τερικό
8.3. Αξιοποίηση των νομοθετικών και διοικητικών δυνατοτή-
των κάθε χώρας
8.4. Δυνατότητες εκπαιδεύσεως ομογενών εκπαιδευτικών με
πρόβλεψη επαγγελματικής αποκατάστασης
8.5. Πρόσληψη ελλήνων εκπαιδευτικών με συμβάσεις εργασί-
ας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου
8.6. Συμπλήρωση της υφισταμένης νομοθεσίας
8.7. Θέματα εκπαιδευτικών
8.7.1. Η ρύθμιση των συνδικαλιστικών αιτημάτων των
εκπαιδευτικών
8.7.2. Επιμορφώσεις στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες του
Ντίλλιγκεν και του Λούντβιχσμπουργκ
8.7.3. Συντονιστές εκπαίδευσης εξωτερικού
8.7.4. Επιλογή εκπαιδευτικών για τα ευρωπαϊκά σχολεία
8.7.5. Επιλογή εκπαιδευτικών για τις Έδρες Ελληνικών
Σπουδών
8.8. Γενικά θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής
8.8.1. Η σχολική στέγη στο εξωτερικό
8.8.2. Η παρακολούθηση και επιθεώρηση του εκπαιδευ-
τικού έργου
8.8.3. Μέτρα για τους μαθητές της Κωνσταντινούπολης
Κεφάλαιο 9
Προτάσεις
9.1. Η καθιέρωση της Ημέρας της Ελληνικής Ομογένειας στα
Ελληνικά Γυμνάσια-Λύκεια
Περιεχόμενα
9.2. Διδασκαλία της ιστορίας της ελληνικής ομογένειας στο
αναλυτικό πρόγραμμα ιστορίας του Γυμνασίου
9.3. Η αδελφοποίηση σχολείων
9.4. Οι σχολικές εκδρομές των Ελληνικών Σχολείων
9.5. Ευρύτερη παρουσίαση του σχολικού θεάτρου της ομο-
γένειας
9.6. Η εκπόνηση μελετών σχετικά με την επιρροή της ομο-
γένειας στην εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας και μελετών
σχετικά με την κατάσταση της ομογένειας κατά χώρα σή-
μερα
9.7. Η δημιουργία αρχείου ανά χώρα σχετικά με τα άτομα που
έχουν σπουδάσει με υποτροφία στην Ελλαδα
9.8. Η δημιουργία αρχείου σχετικά με τους ελληνικής καταγω-
γής επιστήμονες που εργάζονται σε Πανεπιστήμια και ε-
ρευνητικά κέντρα του εξωτερικού
9.9. Η λειτουργία των Εδρών Ελληνικών Σπουδών και η δια-
σύνδεσή τους
9.10. Η δημιουργία προγραμμάτων για τη διδασκαλία της ελ-
ληνικής γλώσσας με πολλές υποστηρικτικές γλώσσες και
προγραμμάτων με στοιχεία ελληνικού πολιτισμού
9.11. Η δημιουργία θερινών τμημάτων και οι διαπανεπιστη-
μιακές συνεργασίας για σπουδές των ομογενών
9.12. Πανεπιστημιακές σπουδές σχετικά με τη διδασκαλία της
ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας
9.13. Θέματα συντονισμού με άλλους δημοσίους και ιδιωτι-
κούς φορείς
9.13.1. Συνεργασία με δημοσίους φορείς
9.13.2. Συνεργασία με τη Διακομματική Επιτροπή
Αποδήμου Ελληνισμού της Βουλής
9.13.3. Συνεργασία με ιδιωτικούς φορείς
9.14. Η επεξεργασία συγκεκριμένης πολιτικής στο χώρο της
μετάφρασης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνόγλωσση
Ξενόγλωσση