Ι. Δεληκωστόπουλος, Ευρωπαϊκή Πολιτική Δικονομία, 2024

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ

§ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ι. Πεδίο της ευρωπαϊκής πολιτικής δικονομίας

ΙΙ. Διάγραμμα του έργου

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 1215/2012 ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ, ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

§ 2. ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 1215/2012

Ι. Καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής

1. Αστικές και εμπορικές υποθέσεις με διασυνοριακές επιπτώσεις

i. Ερμηνευτική συνέχεια ως προς τις ισοδύναμες διατάξεις

ii. Αυτόνομη ερμηνεία

iii. Εκούσια δικαιοδοσία και συμβολαιογράφοι

iv. Μη απόδοση ΦΠΑ. Απαίτηση επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντων

v. Αντιδιαστολή από τις υποθέσεις δημοσίου δικαίου

vi. Acta jure imperii

vii. Έλεγχος ως προς την υπαγωγή της διαφοράς στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού

2. Υποθέσεις που ρητά αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1215/2012. Ρυθμίσεις άλλων κανονισμών και αλληλεπιδράσεις

i. Η διάταξη του άρθρου 1 παρ. 2 του κανονισμού 1215/

ii. Υποθέσεις διατροφής. Κανονισμός 4/2009

iii. Πτωχεύσεις. Σχέση των κανονισμών 1215/2012 και 2015/ 848.

iv. Η κοινωνική ασφάλιση

v. Η διαιτησία. Παράλληλες διαδικασίες και ενδεχόμενα επι­κα­λύψεως

ΙΙ. Κατά τόπο πεδίο εφαρμογής. Γενική βάση διεθνούς δικαιοδοσίας της κατοικίας του εναγομένου

III. Brexit

§ 3. ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΤΡΕΧΟΥΣΑ ΔΩΣΙΔΙΚΙΑ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΣΥΜΒΑΣΗ

I. Η διάταξη του άρθρου 7 παρ. 1 του κανονισμού

II. Έννοια του όρου ‘διαφορές εκ συμβάσεως’

III. Διάκριση των όρων ‘επίδικη παροχή’ και ‘χαρακτηριστική παροχή’

IV. Ειδική συντρέχουσα δωσιδικία επί συμβάσεων πωλήσεως εμπορευμάτων

V. Ειδική συντρέχουσα δωσιδικία επί συμβάσεων παροχής υπηρεσιών

1. Πεδίο εφαρμογής

i. Σύμβαση εκμετάλλευσης δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και συμβάσεις μεταφοράς προσώπων και εμπορευμάτων

ii. Σύμβαση αντιπροσωπείας

2. Ο εφαρμοστέος δικαιοδοτικός σύνδεσμος επί συμβάσεως εμπορικής α

3. Ο εφαρμοστέος δικαιοδοτικός σύνδεσμος επί συμβάσεως δια­νομής.

§ 4. ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΤΡΕΧΟΥΣΑ ΔΩΣΙΔΙΚΙΑ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΑ

I. Γενική δωσιδικία της κατοικίας του εναγομένου

II. Αυτοτελής ερμηνεία από το Δικαστήριο του Λουξεμβούργου της έννοιας της ενοχής εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας

III. Προσδιορισμός ‘του τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιγόνο γεγονός’

1. Πραγματιστική ερμηνεία: προς μια δικαιοδοτική βάση ‘κοινής χρήσης’;

i. Η επιλογή του ενάγοντος

ii. Δίκαιο του ανταγωνισμού

iii. Η απόφαση Hi Hotel

iv. Προσβολές των δικαιωμάτων πνευματικής και εμπορικής ιδιοκτησίας

2. Τόπος όπου έλαβε χώρα το ζημιογόνο γεγονός

3. Τόπος επέλευσης της ζημίας

i. Δίκαιο του ανταγωνισμού

ii. Επιστροφή σε πιο ‘ορθόδοξες’ λύσεις: η απόφαση

iii. Ειδική αξίωση από αδικοπραξία επί απαγορευμένης σύμπραξης

iv. χάριν της προστασίας του αδυνάμου

v. Αγωγή για ψυχική οδύνη κατά του ζημιώσαντος

4. Προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητας σε δημοσιεύματα του τύπου και στο διαδίκτυο

i. Δημοσιεύματα του τύπου

ii. Διαδίκτυο

§ 5. ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΤΡΕΧΟΥΣΑ ΔΩΣΙΔΙΚΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

I. Αυτόνομη ερμηνεία

II. Πεδίο εφαρμογής ratione personae

III. Πεδίο εφαρμογής ratione materiae

§ 6. ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΣΕ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ, ΣΕ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΚΑΙ ΣΕ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

I. Διεθνής δικαιοδοσία σε υποθέσεις ασφαλίσεων

1. Οι διατάξεις του νόμου

2. Πεδίο εφαρμογής

3. Η νομολογία του Αρείου Πάγου

II. Διεθνής δικαιοδοσία σε συμβάσεις καταναλωτών

1. Οι διατάξεις του νόμου

2. Πεδίο εφαρμογής

i. Διασυνοριακές καταναλωτικές διαφορές

ii. Έννοια του ‘καταναλωτή’

iii. Έννοια της συμβάσεως.

iv. ‘Κατευθυνόμενη δραστηριότητα’ στο διαδίκτυο.

III. Διεθνής δικαιοδοσία σε ατομικές συμβάσεις εργασίας

1. Οι διατάξεις του νόμου

2. Πεδίο εφαρμογής

§ 7. ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΔΩΣΙΔΙΚΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΚΙΝΗΤΟΥ

I. Σκοπός και πεδίο εφαρμογής της διάταξης

II. Μισθώσεις ακινήτων

III. Η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing)

IV. Trust και ακίνητα

§ 8. ΕΚΚΡΕΜΟΔΙΚΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ 1215/2012

I. Τρόπος προβολής του ισχυρισμού περί εκκρεμοδικίας

II. Οι διατάξεις του νόμου περί εκκρεμοδικίας

1. Ο βασικός κανόνας: η χρονική προτεραιότητα του πρώτου επιληφθέντος δικαστηρίου

2. Η χρονική προτεραιότητα επί πολλαπλών αποκλειστικών βάσεων δικαιοδοσίας

III. Η αρχή της χρονικής προτεραιότητας και τα όριά της

1. Υποκειμενικά και αντικειμενικά όρια της εκκρεμοδικίας

i. Υποκειμενικά όρια. Αναγωγές στο δεδικασμένο

ii. Το αντικείμενο της δίκης

2. Προβλήματα στην υλοποίηση της αρχής της χρονικής προτεραιότητας κατ’ εφαρμογή της Σύμβασης των Βρυξελλών και του κανονισμού 44/2001: αγγλικές αντι-αγωγικές διαταγές και ιταλικές ‘τορπίλες’

i. Η απαγόρευση των αντι-αγωγικών διαταγών. Συγ­κρού­σεις διαιτητικών ρητρών υπέρ αγγλικών διαιτητικών δικαστηρίων και ρητρών παρέκτασης

ii. Η αποτελεσματικότητα των ιταλικών ‘τορπίλων’

3. Τα όρια στην αρχή της χρονικής προτεραιότητας στον κανονισμό 1215/2012: ισχυροποίηση των ρητρών παρέκτασης και προστασία των

IV. Εκκρεμοδικία και συνάφεια με διαδικασία ενώπιον δικαστηρίου τρίτου κράτους εκτός Ε.Ε.

V. Δωσιδικία της συνάφειας

§ 9. ΠΑΡΕΚΤΑΣΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ

I. Οι διατάξεις του νόμου. Αποζημίωση για τα δικαστικά έξοδα επί παραβίασης ρήτρας παρέκτασης

II. Προϋποθέσεις του κύρους της ρήτρας παρέκτασης για την ενεργοποίηση της προτεραιότητας του ορισθέντος δικαστηρίου

i. Η αρχή της προτεραιότητας υπέρ του παρεκταθέντος δικα­στηρίου

ii. Προϋποθέσεις της πραγματικής συμφωνίας για ‘συγκε­κριμένη έννομη σχέση’

III. Υποκειμενικά όρια ρήτρας παρέκτασης σε σύμβαση και σε αδικοπραξία.

IV. Αντικειμενικά όρια ρήτρας παρέκτασης

1. Συμφωνία προσδιορισμού του δικαστηρίου ή των δικαστηρίων που έχουν διεθνή δικαιοδοσία

2. Αντικειμενικά όρια ρήτρας παρέκτασης επί αδικοπραξίας που συνδέεται με σύμβαση και δίκαιο του ανταγωνισμού (άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ)

3. Ρήτρα παρέκτασης και δικαιοδοτική αυτοτέλεια των ασφαλιστικών μέτρων του άρθρου 35 του κανονισμού

§ 10. ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ 1215/2012

I. Διαδικασία εκτέλεσης των αποφάσεων.

1. Αρχή της ίσης μεταχείρισης εκτελεστών τίτλων των κρατών μελών και ημεδαπών εκτελεστών τίτλων και οι εξαιρέσεις της. Αποσύνδεση της έννοιας της ‘απόφασης’ από το περιεχόμενό της

2. Διαδικαστικά ζητήματα εκτέλεσης στην ελληνική έννομη τάξη

i. Η διαδικασία. Δυνητική αναστολή της διαδικασίας εκτέ­λεσης

ii. Δωσιδικία της αναγκαστικής εκτέλεσης στην ημεδαπή σε περίπτωση που ο καθ’ ου είναι αγνώστου κατοικίας ή/και διαμονής

II. Δικονομικές δυνατότητες εξασφάλισης του δανειστή: παράλληλη εφαρμογή των κανονισμών 1215/2012 και 655/2014 και ενδεχόμενη σύγκρουση ρυθμίσεων με τον κανονισμό 2015/848

III. Λόγοι άρνησης αναγνώρισης και εκτέλεσης και θεμελιώδη δικονομικά δικαιώματα

1. Η διάταξη του άρθρου 45 του κανονισμού 1215/2012

2. Δημόσια τάξη.

3. Δικαίωμα ακροάσεως, ιδίως επί ερημοδικίας

4. Κατοχύρωση του δικαιώματος ακροάσεως κατά τους κανονισμούς 1393/ και 2020/1784

5. Ασυμβίβαστες αποφάσεις.

§ 11. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ 1215/2012.

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 2019/1111, 4/2009, 2016/1103 ΚΑΙ 2016/1104

§ 12. ΤΟ ΝΕΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

§ 13. ΤΑ ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ 2019/1111 ΚΑΙ 4/2009

I. Πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 2019/1111

II. Πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 4/2009

§ 14. ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΣΕ ΓΑΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ 2019/1111. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΣΩΡΕΥΣΗ ΜΕ ΑΙΤΗΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 4/2009

I. Διαζύγια, δικαστικοί χωρισμοί και ακυρώσεις γάμων

II. Γονική μέριμνα

1. Ο βασικός δικαιοδοτικός σύνδεσμος του δικαστηρίου της ‘συνήθους διαμονής’ του παιδιού και τα όριά του

2. Δικαιοδοσία για τη γονική μέριμνα σε περίπτωση παράνομης μετακίνησης του παιδιού

3. Κατά παρέκταση και κατά παραπομπή δικαιοδοσία

i. Η κατά παρέκταση αρμοδιότητα

ii. Η κατά παραπομπή διεθνής δικαιοδοσία

III. Αντικειμενική σώρευση επί οικογενειακών διαφορών. Εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής

IV. Σιωπηρή παρέκταση σε υπόθεση γονικής μέριμνας

V. Αναγκαστική δικαιοδοσία (forum necessitatis) σε αξίωση διατροφής

§ 15. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΣΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ 2019/1111 ΚΑΙ 4/2009. ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗ ΛΗΨΗ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ 4/2009

I. Ασφαλιστικά μέτρα από δικαστήριο κράτους μέλους της Ε.Ε. που δεν έχει διεθνή δικαιοδοσία για την ουσία της υπόθεσης στους κανονισμούς 2019/1111 και 4/2009

II. Δικαιοδοτική αυτοτέλεια των ασφαλιστικών μέτρων από δικαστήριο που δεν έχει διεθνή δικαιοδοσία: μη εφαρμογή της ρύθμισης περί εκκρεμοδικίας

III. Αυτοδίκαιη λήψη συντηρητικών μέτρων, κατ’ άρθρο 18 του κανονισμού 4/2009, σύμφωνα με το δίκαιο του κράτους μέλους εκτέλεσης

§ 16. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΠΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ (ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 2019/1111 ΚΑΙ ΤΜΗΜΑ Ι ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 4/2009 ΓΙΑ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΔΕΣΜΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΧΑΓΗΣ)

I. Κατάργηση της κήρυξης της εκτελεστότητας

II. Προνομιακές αποφάσεις στον κανονισμό 2019/1111

III. Διαπλαστικές αποφάσεις διαζυγίου

IV. Ταύτιση με το διαδικαστικό σύστημα του κανονισμού 1215/2012

V. Λόγοι άρνησης αναγνώρισης και εκτέλεσης

VI. Άμεση εκτελεστότητα και ταχεία δικαστική διαδικασία, ειδικά για τις αποφάσεις επιστροφής παιδιού και για τις αποφάσεις που αφορούν στο δικαίωμα επικοινωνίας

VII. Αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων διατροφής κατά τον κανονισμό 4/2009

§ 17. ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΖΕΥΓΑΡΙΩΝ. ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΑ ΔΙΑΖΥΓΙΑ

I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις: ο γάμος και οι αρμοδιότητες για την εκκαθάριση των περιουσιακών σχέσεων των διεθνών ζευγαριών

1. Ελληνική έννομη τάξη

2. Ευρωπαϊκή έννομη τάξη

i. Η κατά παραπομπή διεθνής δικαιοδοσία

ii. Αρχή της χρονικής προτεραιότητας

iii. Σύνδεση forum και jus

iv. Ο συμβολαιογράφος στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη

II. Πεδίο εφαρμογής των κανονισμών 2016/1103 και 2016/1104

1. Χρονικό και τοπικό πεδίο εφαρμογής των κανονισμών 2016/ 1103 και 2016/1104 για τις περιουσιακές σχέσεις των διεθνών ζευγαριών

2. Περιουσιακές σχέσεις των συζύγων κατά τον κανονισμό 2016/1103.

III. Διεθνής δικαιοδοσία και εφαρμοστέο δίκαιο σε ζητήματα περιουσιακών σχέσεων των συζύγων επί αντιδικίας και επί διακανονισμού των περιουσιακών σχέσεων

1. Δικαιοδοσία και εφαρμοστέο δίκαιο

i. Διεθνής δικαιοδοσία σε περίπτωση θανάτου και σε διαζύγιο

ii. Ο δικαιοδοτικός σύνδεσμος της συνήθους διαμονής του θανόντος και οι εξαιρέσεις του

iii. Διεθνής δικαιοδοσία επί αγωγής συμμετοχής στα αποκτήματα του άρθρου ΑΚ 1400 παρ. 1 και επί ελληνικού συναινετικού συμβολαιογραφικού διαζυγίου κατ’ άρθρο ΑΚ 1441

iv. Διεθνής δικαιοδοσία σε άλλες περιπτώσεις. Ρήτρες πα­ρέκτασης

2. Επιλογή εφαρμοστέου δικαίου

3. Εφαρμοστέο δίκαιο ελλείψει συμφωνίας επιλογής δικαίου

4. Αναγκαστική δικαιοδοσία και κατ’ επιλογήν επέκταση δικαιοδοσίας.

IV. Ασφαλιστικά μέτρα του άρθρου 19 του κανονισμού 2016/1103 από δικαστήριο που δεν έχει διεθνή δικαιοδοσία για την ουσία της υπόθεσης

V. Αναγνώριση, εκτελεστότητα και εκτέλεση αποφάσεων για τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων

VI. Ελληνικά συναινετικά συμβολαιογραφικά διαζύγια σε συνδυασμό με ρυθμίσεις για τη γονική μέριμνα και με συμφωνία περί ρυθμίσεως των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων

VII. Διεθνής δικαιοδοσία, εφαρμοστέο δίκαιο, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, δημόσια έγγραφα και δικαστικοί συμβιβασμοί σε ζητήματα περιουσιακών σχέσεων των καταχωρισμένων συντρόφων κατά τον κανονισμό 2016/1104

1. Καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής

2. Διεθνής δικαιοδοσία και εφαρμοστέο δίκαιο

3. Αναγνώριση, εκτελεστότητα και εκτέλεση αποφάσεων

4. Δημόσια έγγραφα και δικαστικοί συμβιβασμοί

§ 18. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ ΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

I. Σχέση του κανονισμού 2019/1111 με τη Σύμβαση της Χάγης του 1980 και με τη Σύμβαση της Χάγης του 1996

1. Σχέση με τη Σύμβαση της Χάγης του

2. Σχέση με τη Σύμβαση της Χάγης του

II. Σχέση του κανονισμού 4/2009 με τη Σύμβαση της Χάγης του

III. Σχέση των κανονισμών 2016/1103 και 2016/1104 με διεθνείς συμβάσεις

§ 19. ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

§ 20. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

21. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ