Γ. Σωτηρέλης, Κωλύματα εκλογιμότητας και ασυμβίβαστα βουλευτών, 2006
Αντικείμενο της μελέτης είναι η αναλυτική και κριτική εξέταση των τροποποιήσεων που επέφερε η συνταγματική αναθεώρηση του 2001 στα άρθρα 56 και 57 του Συντάγματος, τα οποία ρυθμίζουν τα κωλύματα εκλογιμότητας και τα ασυμβίβαστα των βουλευτών. Οι τροποποιήσεις αυτές αναδείχθηκαν σε ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχόλησαν τη συγκεκριμένη αναθεώρηση. Για τον λόγο αυτόν έτυχαν εκτεταμένης και συχνά ζωηρής συζήτησης, που προκάλεσε μάλιστα και το έντονο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.
Η πραγμάτευση του θέματος εντάσσεται σε έναν ευρύτερο νομικοπολιτικό προβληματισμό, με κύρια σημεία αιχμής το περιεχόμενο και τις προϋποθέσεις άσκησης των πολιτικών δικαιωμάτων, ως εκφάνσεων της λαϊκής κυριαρχίας, τον ρόλο και την προοπτική αναβάθμισης της Βουλής στο πλαίσιο του αντιπροσωπευτικού μας συστήματος και την εμπέδωση της διαφάνειας στον δημόσιο βίο.
Σημαντική εισαγωγική παράμετρο αυτού του προβληματισμού αποτελούν στη μελέτη αυτή τα συγκριτικά δεδομένα των ευρωπαϊκών κρατών και των ΗΠΑ, που εντάσσονται σε συγκεκριμένα μοντέλα, με κριτήριο την έκταση και τον τρόπο ρύθμισης των επί μέρους περιορισμών. Ένα ιδιαίτερο τμήμα της μελέτης καταλαμβάνει, στη συνέχεια, το ιστορικό της αναθεώρησης των άρθρων 56 και 57 του Συντάγματος, ώστε να αναδειχθούν όλες οι πλευρές της σχετικής κοινοβουλευτικής συζήτησης και να φωτισθούν, κατ’ επέκταση, οι βαθύτερες αιτίες και οι ποικίλες νομικοπολιτικές προεκτάσεις των αλλαγών που επήλθαν.
Ο κύριος κορμός της μελέτης περιλαμβάνει μία συστηματική και λεπτομερειακή ανάλυση του περιεχομένου των νέων ρυθμίσεων και των κανονιστικών συνεπειών τους, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάδειξη των θεωρητικών προβλημάτων και των ερμηνευτικών διλημμάτων που προκλήθηκαν από αυτές –και ιδίως από την αιφνιδιαστική καθιέρωση επαγγελματικού ασυμβίβαστου– αλλά και με το βλέμμα στραμμένο στην προεξαγγελθείσα νέα αναθεώρηση, η οποία, όπως φαίνεται, θα ασχοληθεί και πάλι με τα ζητήματα αυτά.
Προς την κατεύθυνση αυτή επιχειρείται, στο επίμετρο της μελέτης, μια συνολική αποτίμηση του νέου καθεστώτος των κωλυμάτων και των ασυμβίβαστων, που συνοδεύεται από συγκεκριμένες προτάσεις, με επίκεντρο αφ’ ενός την περαιτέρω συρρίκνωση των περιορισμών του εκλέγεσθαι και αφ’ ετέρου την εγκατάλειψη της –πολλαπλά ατυχούς– επιλογής του επαγγελματικού ασυμβίβαστου.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +
Κυριότερες συντομογραφίες
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Το αντικείμενο της μελέτης και η σημασία του: αναθεωρητικές επιλογές, θεσμικές καταβολές και συστηματικές διακρίσεις
2. Τα ευρωπαϊκά συγκριτικά δεδομένα και οι εθνικές ιδιαιτερότητες: συγκλίσεις, αποκλίσεις και εκλεκτικές συγγένειες
Α. Η συγγενής πλην νομοθετικά ευέλικτη ρύθμιση: το νοτιοευρωπαϊκό πρότυπο
Β. Ο αντίποδας της ελληνικής ρύθμισης: το σκανδιναβικό πρότυπο
Γ. Η ενδιάμεση ρύθμιση: Το κεντροευρωπαϊκό πρότυπο
Δ. Η suigeneris ρύθμιση: Το αγγλικό σύστημα
Ε. Η εκλεκτικιστική ρύθμιση: Τα συστήματα των νέων δημοκρατιών
ΣΤ΄. Μια ματιά στην άλλη άκρη του Ατλαντικού: το σύστημα των ΗΠΑ
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
Η ΗΠΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ
ΤΩΝ ΚΩΛΥΜΑΤΩΝ ΕΚΛΟΓΙΜΟΤΗΤΑΣ
Ι. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 56 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. Η λελογισμένη αυξομείωση των ορίων της μη εκλογιμότητας
Α. Η συζήτηση στην (πρώτη) Επιτροπή Αναθεώρησης της Βουλής της Η΄ Περιόδου
Β. Η συζήτηση στην (δεύτερη) Επιτροπή Αναθεώρησης και στην Ολομέλεια της Βουλής της Θ΄ Περιόδου
Γ. Η συζήτηση στην (τρίτη) Επιτροπή Αναθεώρησης της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής
Δ. Η συζήτηση στην Ολομέλεια της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής
2. Μια πρώτη αποτίμηση: η πρόκληση των νέων κοινωνικοπολιτικών δεδομένων και η αντιπαράθεση με την παλαιότερη νομολογία
II. ΤΟ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ
1. Το κώλυμα της παρ. 1 του άρθρου 56 Σ: Η διεύρυνση των ορίων της σχετικής μη εκλογιμότητας
Α. Η κατάργηση της χρονικής προϋπόθεσης για την επάνοδο των υπαλλήλων στην υπηρεσία
Β. Οι νέες κατηγορίες υπαγομένων στα σχετικά κωλύματα
α. Οι «άλλοι υπάλληλοι του δημοσίου»
β. Οι «υπηρετούντες στις ένοπλες δυνάμεις και τα σώματα ασφαλείας»
γ. Τα «αιρετά μονοπρόσωπα όργανα των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης»
δ. Τα μονοπρόσωπα όργανα διοίκησης των «δημόσιων νομικών προσώπων»
2. Το κώλυμα της παρ. 3 του άρθρου 56Σ: Η αναρρύθμιση της απόλυτης μη εκλογιμότητας
Α. Η ριζική αντιμετώπιση των τοπικών ορίων και των χρονικών προϋποθέσεων
α. Η συνταγματική αποτύπωση της «γενικής ή ευρύτερης τοπικής αρμοδιότητας»
β. Η διπλή χρονική μετατόπιση της παραίτησης
Β. Η προσεκτική αναδιάταξη των ουσιαστικών προϋποθέσεων
α. Η κατευθυντήρια επιλογή: η δραστική συρρίκνωση των περιορισμών του εκλέγεσθαι
i. Οι έμμισθοι υπάλληλοι του κράτους και των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων που συνδέονται με αυτό
ii. Οι μετακλητοί υπάλληλοι
iii. Οι ανώτεροι αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας
β. Η εξισορροπητική επιλογή: η επιλεκτική επέκταση των περιορισμών του εκλέγεσθαι
i. Τα μονοπρόσωπα όργανα διοίκησης των νομικών προσώπων ή επιχειρήσεων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το κράτος
ii. Οι γενικοί ή ειδικοί γραμματείς υπουργείων, αυτοτελών γενικών γραμματειών και περιφερειών και οι εξομοιούμενοι από τον νόμο με αυτούς
iii. Τα μέλη των ανεξάρτητων ή ρυθμιστικών αρχών
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Η ΡΙΖΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ
ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΩΝ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΩΝ
Ι. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 57 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. Από την μερική αναμόρφωση στην αιφνιδιαστική ανατροπή
Α. Η συζήτηση στην (πρώτη) Επιτροπή Αναθεώρησης της Βουλής της Η΄ Περιόδου
Β. Η συζήτηση στην (δεύτερη) Επιτροπή Αναθεώρησης και στην Ολομέλεια της Βουλής της Θ΄ Περιόδου
Γ. Η συζήτηση στην (τρίτη) Επιτροπή Αναθεώρησης της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής
Δ. Η συζήτηση στην Ολομέλεια της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής
2. Η ατελέσφορη απόπειρα νομοθετικής εξειδίκευσης -και έμμεσης «αναψηλάφησης»- των αναθεωρητικών επιλογών
3. Αναζητώντας τις θεσμικές και πολιτικές παραμέτρους μιας ιδιόμορφης αντιπαράθεσης
Α. Νομικοπολιτική αξιολόγηση της αιφνιδιαστικής εισαγωγής του επαγγελματικού ασυμβιβάστου
Β. Τα βαθύτερα αίτια της καθιέρωσης του επαγγελματικού ασυμβιβάστου
α. Το επίκεντρο της διαμάχης: η θέση και ο ρόλος του βουλευτή στο πλαίσιο του αντιπροσωπευτικού μας συστήματος
β. Η υποβόσκουσα αντίθεση: η Βουλή των «διαφορετικών ταχυτήτων»
ΙΙ. ΤΟ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ
1. Το παραδοσιακό ασυμβίβαστο: αναπροσαρμογές και αναοριοθετήσεις
Α. Τα νέα αντικειμενικά όρια του παραδοσιακού ασυμβιβάστου
α. Η διεύρυνση των παλαιών πεδίων εφαρμογής
β. Τα επιπρόσθετα πεδία εφαρμογής
Β. Τα νέα υποκειμενικά όρια του παραδοσιακού ασυμβιβάστου
2. Το επαγγελματικό ασυμβίβαστο: μια αμφιλεγόμενη και προβληματική ρύθμιση
Α. Ο γενικός κανόνας και οι εξαιρέσεις του
α. Η ανατροπή της γενικής στόχευσης του ασυμβιβάστου
β. Τα άτοπα της βεβιασμένης συνταγματικής καθιέρωσης του επαγγελματικού ασυμβιβάστου
Β. Η έναρξη ισχύος του επαγγελματικού ασυμβιβάστου
Γ. Σε αναζήτηση μιας εφικτής νομοθετικής λύσης
3. Οι κανονιστικές συνέπειες του παραδοσιακού και του επαγγελματικού ασυμβιβάστου: αβλεψίες, συγχύσεις και ασάφειες
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ
1. Η μεταρρύθμιση των κωλυμάτων εκλογιμότητας: ο θετικός απολογισμός, τα αρνητικά κατάλοιπα και οι αναγκαίες βελτιώσεις
2. Η μεταρρύθμιση των κοινοβουλευτικών ασυμβιβάστων: η ατυχής επιλογή και η επιβαλλομένη εγκατάλειψη του επαγγελματικού ασυμβιβάστου
BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ι. Ελληνόγλωσση
ΙΙ. Ξενόγλωσση
ΙΙΙ. Μνημονευόμενες αποφάσεις του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου
Τύπος περιεχομένου
Κατηγορίες
Σχετικές εκδόσεις
