Γ. Κτιστάκις, Ιερός νόμος του Ισλάμ και μουσουλμάνοι έλληνες πολίτες, 2006
Ο Ιερός νόμος του Ισλάμ διέπει σήμερα, κατ’ απόκλιση από τους κανόνες του Αστικού Κώδικα, τις οικογενειακές και κληρονομικές διαφορές των μουσουλμάνων ελλήνων πολιτών. Οι σχετικές διαφορές επιλύονται υποχρεωτικά από τον Ιεροδίκη-Μουφτή. Δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι το μόνο ευρωπαϊκό κράτος που ανέχεται την εφαρμογή του Ιερού νόμου και τη λειτουργία των Ιεροδικείων, πώς δικαιολογείται αυτή η απόκλιση;
Είναι αλήθεια ότι η εφαρμογή του Ιερού νόμου συνιστά υπεραιωνόβιο στοιχείο της προστασίας που επιφυλάσσει η ελληνική Πολιτεία στη μειονότητα. Επίσης, η Συνθήκη της Λωζάννης προβλέπει παρόμοιες αποκλίσεις, χωρίς όμως να τις υπαγορεύει: επιτρέπει την τροποποίησή τους ή ακόμη και την κατάργησή τους, εφόσον όμως το κράτος διαβουλευθεί προηγουμένως με τη μειονότητα.
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει αναλυτικά το υποκειμενικό και αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής του Ιερού νόμου. Η παρουσίαση βασίζεται στην έρευνα της νομολογίας των Ιεροδικείων και των Πρωτοδικείων της Δυτικής Θράκης της περιόδου 1991-2006. Η μελέτη απαντά στο ερώτημα αν τόσο η εφαρμογή του Ιερού Νόμου όσο και η εκδίκαση των διαφορών από τα Ιεροδικεία είναι πλέον ανεκτές από το Σύνταγμα, την ΕΣΔΑ και τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της γυναίκας και του παιδιού.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Σημείωμα
Πρόλογος Γ. Κουμάντου
Κυριότερες συντομογραφίες
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
Η ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΜΟ
ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ:
Ο ΙΣΧΥΩΝ ΙΕΡΟΣ ΝΟΜΟΣ
Α. Οι πηγές του Ιερού Νόμου και οι ερμηνευτές του
Β. Το υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής του Ιερού Νόμου
α. Προσωπικό εν γένει δίκαιο των Μουσουλμάνων Ελλήνων πολιτών
β. Η εξαίρεση των Δωδεκανησίων Μουσουλμάνων
γ. Η (θεωρητική) περίπτωση των Κρητών Μουσουλμάνων
δ. Η νομολογία των Ιεροδικείων
Γ. Το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής του Ιερού Νόμου
α. Η νόμιμη σύσταση γάμου
i. Η βάση της αρμοδιότητας του Μουφτή
ii. Τα κωλύματα σύναψης γάμου
iii. Η διγαμία
iv. Η αυτοπρόσωπη δήλωση των μελλονύμφων
β. Οι σχέσεις των συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου
γ. Η λύση του γάμου
i. Το διαζύγιο
a. Λύση με κοινή συναίνεση των συζύγων (hul)
b. Λύση εξαιτίας σοβαρού λόγου (υπαιτιότητα)
c. Λύση με μονομερή δήλωση του συζύγου (talāq)
ii. Η διατροφή
a. Προς τη σύζυγο
1. Η «δωρεά λόγω λύσης του γάμου»
2. Νεφακά (nafaqah)
b. Προς τα τέκνα
iii. Η επιμέλεια ανήλικου τέκνου
iv. Επικοινωνία γονέα με το τέκνο
δ. Οι συγγενικοί δεσμοί
i. Η ίδρυση συγγένειας
a. Πατρότητα τέκνου
b. Υιοθεσία
c. Λύση συγγένειας
ii. Κληρονομικές σχέσεις
a. Η εξ αδιαθέτου διαδοχή
b. Η ισλαμική διαθήκη
iii. Επιτροπεία
iv. Δικαστική συμπαράσταση
Δ. Συμπεράσματα
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Η ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΙΣΗΣ:
Η ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΥΜΕΝΗ
ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΕΣΜΕΥΣΗ
Α. Οι διεθνείς δεσμεύσεις μέχρι το
α. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης
β. Η Σύμβαση των Αθηνών
γ. Η Συνθήκη των Σεβρών
Β. Η Συνθήκη της Λωζάννης (1923)
α. Οι διαπραγματεύσεις
β. Το νέο καθεστώς μειονοτικής προστασίας
γ. Η εδαφική εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης
δ. Η λήξη ισχύος των Συμβάσεων της Κωνσταντινούπολης και των Αθηνών
Γ. Συμπεράσματα
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΙΣΗΣ:
Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Α. Ο επιφανειακός συνταγματικός έλεγχος επί των αποφάσεων του Ιεροδικείου
α. Από το Μονομελές Πρωτοδικείο
i. Η ακινησία του ανακριτικού συστήματος
ii. Οι ελάχιστες κύριες παρεμβάσεις
iii. Οι αναποτελεσματικές τριτανακοπές
β. Από το Πολυμελές Πρωτοδικείο
Β. Ουσιαστικές συγκρούσεις του Ιερού Νόμου με το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ
α. Η ισότητα των δύο φύλων
i. Η ισότητα των συζύγων
a. Η διεθνής κατοχύρωση
b. Το άρθρο 5 του εβδόμου πρόσθετου πρωτοκόλλου στην ΕΣΔΑ
c. Το άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματος
ii. Οι γάμοι διά αντιπροσώπων
iii. Η ισότητα των κληρονόμων
β. Η υπεροχή του συμφέροντος του παιδιού
i. Η «αυτόματη» ανάθεση της γονικής μέριμνας
a. Η Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού
b. Το άρθρο 8 ΕΣΔΑ
c. Το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος
ii. Οι γάμοι ανηλίκων
a. Το άρθρο 23 του ΔΣΑΠΔ
b. Το άρθρο 12 ΕΣΔΑ
c. Το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος
Γ. Δικονομία των Ιεροδικείων και στέρηση των εγγυήσεων της δίκαιης δίκης
α. Το δικαίωμα προηγούμενης δικαστικής ακρόασης
β. Το δικαίωμα άσκησης αποτελεσματικής προσφυγής
Δ. Συμπεράσματα
ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Ι. Πίνακας δημοσιευμένων αποφάσεων
ΙΙ. Πίνακας αδημοσίευτων αποφάσεων των Μονομελών Πρωτοδικείων Ροδόπης, Ξάνθης και Ορεστιά-δας (1991-2006)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ