Δ. Ζερδελής, Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, 6η έκδ., 2023

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Πρόλογος Α΄ Έκδοσης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Β΄ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Γ΄ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Δ΄ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ε΄ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤ΄ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Συντομογραφίες

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Συνδικαλιστικές ελευθερίες και

δίκαιο συνδικαλιστικών οργανώσεων

§ 1. Η συνδικαλιστική ελευθερία

Ι. Έννοια και κατοχύρωση της συνδικαλιστικής ελευθερίας

ΙΙ. Η συνδικαλιστική ελευθερία ως ατομικό και συλλογικό δικαίωμα

ΙΙΙ. Η ατομική συνδικαλιστική ελευθερία

1. Θετική συνδικαλιστική ελευθερία

2. Αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία

IV. Η συλλογική συνδικαλιστική ελευθερία

1. Προστασία της υπόστασης της συνδικαλιστικής οργάνωσης

2. Προστασία της εσωτερικής αυτονομίας της συνδικαλιστικής οργάνωσης

3. Προστασία της συνδικαλιστικής δράσης

4. Προστασία των μέσων πραγμάτωσης των σκοπών της συνδικαλιστικής ελευθερίας

V. Περιορισμοί της συνδικαλιστικής ελευθερίας

§ 2. Συνδικαλιστικές οργανώσεις

Ι. Έννοια συνδικαλιστικών οργανώσεων

1. Κοινός επαγγελματικός σκοπός

2. Σωματειακή μορφή

3. Ελεύθερη με βάση το ιδιωτικό δίκαιο ίδρυση

4. Ανεξαρτησία από τον εργοδότη, τα πολιτικά κόμματα και το κράτος

5. Δημοκρατική οργάνωση και λειτουργία

ΙΙ. Διακρίσεις

1. Διάκριση κατά βαθμούς

2. Διάκριση με βάση την οργανωτική δομή

ΙΙΙ. Ίδρυση και διάλυση συνδικαλιστικών οργανώσεων

1. Γενικά

2. Ιδρυτική πράξη

3. Καταστατικό

4. Απόκτηση νομικής προσωπικότητας

5. Διάλυση συνδικαλιστικής οργάνωσης

6. Ίδρυση και διάλυση ενώσεων προσώπων

ΙV. Μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων

1. Η απόκτηση της ιδιότητας του μέλους

2. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των μελών

3. Απώλεια της ιδιότητας του μέλους

α. Αποχώρηση

β. Αυτοδίκαιη αποβολή

γ. Διαγραφή κατόπιν απόφασης του αρμόδιου οργάνου

V. Εσωτερική αυτονομία και οικονομική αυτοτέλεια των συνδικαλιστικών οργανώσεων

1. Εσωτερική αυτονομία

2. Οικονομική αυτοτέλεια

α. Οι πόροι των συνδικαλιστικών οργανώσεων

β. Η είσπραξη των συνδρομών

γ. Το ακατάσχετο της περιουσίας της συνδικαλιστικής οργάνωσης

VI. Οργάνωση και λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων

1. Γενική Συνέλευση

α. Σύγκληση γενικής συνέλευσης

β. Συμμετοχή των μελών στη γενική συνέλευση - απαρτία, ψηφοφορία και απαιτούμενη πλειοψηφία

2. Προσβολή ελαττωματικών αποφάσεων γενικής συνέλευσης

α. Διάκριση μεταξύ απόλυτα άκυρων και ακυρώσιμων αποφάσεων ΓΣ σωματείου

β. Ελαττωματικές αποφάσεις ΓΣ συνδικαλιστικής οργάνωσης

γ. Κριτήρια διάκρισης

δ. Δικονομικά ζητήματα

3. Διοικητικό Συμβούλιο

α. Εκλογή, έλεγχος και παύση του Διοικητικού Συμβουλίου

β. Ελαττωματικές αποφάσεις Διοικητικού Συμβουλίου

γ. Διορισμός προσωρινής διοίκησης

4. Ελεγκτική επιτροπή

5. Εφορευτική επιτροπή

6. Αντιπρόσωποι στις ενώσεις συνδικαλιστικών οργανώσεων

§ 3. Προστασία και διευκολύνσεις της συνδικαλιστικής δράσης

Ι. Έννοια και περιεχόμενο της συνδικαλιστικής δράσης

ΙΙ. Προστασία συνδικαλιστικής δράσης

ΙΙΙ. Προστασία από απόλυση και μετάθεση

1. Γενική προστασία

2. Η ειδική προστασία των συνδικαλιστικών στελεχών από την απόλυση

α. Προστατευόμενα πρόσωπα

β. Διάρκεια προστασίας

γ. Προϋποθέσεις της ειδικής προστασίας

δ. Περιεχόμενο της προστασίας

ε. Σχέση της ειδικής προστασίας του ν. 1264/1982 με τη γενική προστασία από την απόλυση

στ. Συνέπειες από τη μη τήρηση των διατάξεων για την απόλυση συνδικαλιστικών στελεχών

3. Προστασία από τη μετάθεση

IV. Διευκολύνσεις της συνδικαλιστικής δράσης στον τόπο εργασίας

1. Δικαίωμα διατήρησης ιστοτόπου και διανομής ανακοινώσεων

2. Δικαίωμα σύγκλησης γενικών συνελεύσεων στο χώρο εργασίας

3. Δικαίωμα διάθεσης γραφείου στον τόπο εργασίας

4. Δικαίωμα για τακτικές συναντήσεις με τον εργοδότη για την από κοινού επίλυση θεμάτων που απασχολούν τους εργαζομένους

5. Υποχρέωση χορήγησης συνδικαλιστικής άδειας

§ 4. Εργοδοτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

Δίκαιο συλλογικών συμβάσεων εργασίας

§ 5. Έννοια, λειτουργία, συνταγματική κατοχύρωση και όρια της συλλογικής αυτονομίας

Ι. Έννοια και λειτουργία

ΙΙ. Συνταγματική κατοχύρωση

ΙΙΙ. Όρια της συλλογικής αυτονομίας

§ 6. Συλλογική αυτονομία και κρατική ρύθμιση των όρων εργασίας

Ι. Η ανταγωνιστική σχέση μεταξύ αυτόνομης συλλογικής ρύθμισης και ετερόνομης κρατικής ρύθμισης των όρων εργασίας

ΙΙ. Η σύμφωνη με το Σύνταγμα κατανομή της ρυθμιστικής αρμοδιότητας των όρων εργασίας μεταξύ κράτους και συνδικαλιστικών οργανώσεων

ΙΙΙ. Περιορισμοί της συλλογικής αυτονομίας για λόγους γενικού συμφέροντος

IV. Νομοθετικές ρυθμίσεις μονομερώς και αμφιμερώς αναγκαστικού δικαίου

§ 7. Συλλογική αυτονομία και ενωσιακό δίκαιο

Ι. Άρθρο 28 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ

ΙΙ. Σύγκρουση των δικαιωμάτων του άρθρου 28 του Χάρτη με τις θεμελιώδεις ελευθερίες και με άλλα θεμελιώδη δικαιώματα

§ 8. Έννοια, νομική φύση, λειτουργία και νομοθετικό πλαίσιο των ΣΣΕ

Ι. Έννοια

ΙΙ. Διάκριση από συλλογικές ενοχικές συμφωνίες

ΙΙΙ. Νομική φύση

ΙV. Λειτουργία

V. Το νομοθετικό πλαίσιο των ΣΣΕ

§ 9. Το αντικείμενο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας

Ι. Το κανονιστικό και ενοχικό περιεχόμενο της συλλογικής σύμβασης εργασίας

ΙΙ. Περιορισμοί της κανονιστικής αρμοδιότητας των φορέων της συλλογικής αυτονομίας

1. Νομοθετικές διατάξεις αμφιμερώς αναγκαστικού δικαίου

2. Ατομικά δικαιώματα

3. Αρχή της ισότητας και απαγόρευση διακρίσεων

4. Απαγόρευση μεταβίβασης της ρυθμιστικής εξουσίας σε τρίτους

5. Αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης

ΙΙΙ. Τα κατ’ ιδίαν αντικείμενα των ΣΣΕ

1. Ζητήματα σχετικά με τη σύναψη και τη λύση της σύμβασης εργασίας

α. Γενικά όρια ηλικίας

β. Ειδικά όρια ηλικίας

γ. Ρήτρες που αφορούν την καταγγελία της σύμβασης εργασίας

2. Ζητήματα σχετικά με το περιεχόμενο των ατομικών συμβάσεων εργασίας

α. Αποδοχές

β. Χρόνος εργασίας

γ. Διευθυντικό δικαίωμα

3. Ζητήματα επιχειρηματικής πολιτικής

4. Ζητήματα που αφορούν την άσκηση του συνδικαλιστικού δικαιώματος στην επιχείρηση, την παροχή συνδικαλιστικών διευκολύνσεων και τον τρόπο παρακράτησης των συνδικαλιστικών εισφορών

5. Ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης

6. Ζητήματα ερμηνείας των κανονιστικών όρων της ΣΣΕ

7. Ρύθμιση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων μερών

8. Ρήτρα ειρήνης

§ 10. Είδη ΣΣΕ

Ι. Ο καθορισμός των ειδών των ΣΣΕ από το νομοθέτη

1. Οι εθνικές γενικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας

2. Οι κλαδικές ΣΣΕ

3. Ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ - Διάκριση από τις κλαδικές

4. Επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας

§ 11. Ικανότητα, αρμοδιότητα και αντιπροσωπευτικότητα για τη σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας

Ι. Ικανότητα σύναψης ΣΣΕ

1. Από την πλευρά των εργαζομένων

2. Από την πλευρά των εργοδοτών

α. Εργοδοτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις

β. Μεμονωμένοι εργοδότες ή ομάδα εργοδοτών

ΙΙ. Αρμοδιότητα για σύναψη ΣΣΕ

1. Από την πλευρά των εργαζομένων

2. Από πλευράς εργοδοτών

ΙΙΙ. Αντιπροσωπευτικότητα

§ 12. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και η κατάρτιση της ΣΣΕ

Ι. Δικαίωμα και υποχρέωση για καλόπιστη διαπραγμάτευση

ΙΙ. Δικαίωμα παρέμβασης κατά τις διαπραγματεύσεις των μη αντιπροσωπευτικών οργανώσεων

ΙΙΙ. Η σύναψη της συλλογικής σύμβασης εργασίας και η θέση της σε ισχύ.

IV. Άκυρη συλλογική σύμβαση εργασίας - Δικαστικός έλεγχος

§ 13. Τα δεσμευόμενα από ΣΣΕ πρόσωπα

Ι. Ο κανόνας - Δέσμευση των μελών

ΙΙ. Οι εξαιρέσεις - Η erga omnes ισχύς των ΣΣΕ

ΙΙΙ. Δέσμευση από ΣΣΕ σε περίπτωση μεταβίβασης επιχείρησης

IV. Περιορισμός του πεδίου εφαρμογής της ΣΣΕ

V. Διεύρυνση του κύκλου των δεσμευόμενων από ΣΣΕ προσώπων

1. Συνυπογραφή ΣΣΕ από μη αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση

2. Προσχώρηση

3. Επέκταση των ΣΣΕ με κρατική πράξη - Κήρυξη ΣΣΕ γενικά υποχρεωτικής με υπουργική απόφαση

α. Προϋποθέσεις

β. Συνέπειες

4. Επέκταση της ισχύος της ΣΣΕ με νόμο

§ 14. Το πεδίο ισχύος της ΣΣΕ

Ι. Πεδίο ισχύος

1. Τοπικό πεδίο ισχύος

2. Επαγγελματικό πεδίο ισχύος

3. Προσωπικό πεδίο ισχύος

4. Χρονικό πεδίο ισχύος

α. Διάρκεια ισχύος

β. Έναρξη ισχύος

γ. Λήξη

δ. Καταγγελία

ε. Παράταση ισχύος των κανονιστικών όρων της ΣΣΕ μετά τη λήξη της

στ. Μετενέργεια

§ 15. Οι μεταξύ των συλλογικών συμβάσεων εργασίας σχέσεις - Σχέση ΣΣΕ με νόμο

Ι. Συρροή ΣΣΕ

1. Ο κανόνας - Η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης

2. Εξαιρέσεις

3. Τρόπος σύγκρισης - Σύγκριση κατά ενότητες

ΙΙ. Διαδοχή ΣΣΕ

ΙΙΙ. Παραπομπή ΣΣΕ σε ΣΣΕ

IV. Σχέση ΣΣΕ με νόμο

1. Διατάξεις μονομερώς αναγκαστικού δικαίου

2. Διατάξεις αμφιμερώς αναγκαστικού δικαίου

3. Διατάξεις ενδοτικού δικαίου για τα μέρη της ΣΣΕ

§ 16. Η ενέργεια των κανονιστικών όρων της ΣΣΕ

Ι. Οι κανονιστικοί όροι ως ουσιαστικός νόμος

1. Άμεση ισχύς

2. Αναγκαστική ισχύς

ΙΙ. Συνέπειες του κανονιστικού χαρακτήρα των όρων ΣΣΕ

1. Ερμηνεία όρων ΣΣΕ

2. Αναδρομικότητα ΣΣΕ

3. Εκχώρηση της κανονιστικής εξουσίας σε τρίτους

4. Αυτεπάγγελτη εφαρμογή από το δικαστή

ΙΙΙ. Η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης

1. Οι όροι της ΣΣΕ ως ελάχιστο όριο προστασίας

2. Η κρίση για την ευνοϊκότερη ρύθμιση

3. Συσχέτιση αποδοχών ΣΣΕ με τις αποδοχές της ατομικής σύμβασης εργασίας

α. Επίδραση των αυξήσεων της ΣΣΕ στον συμβατικό μισθό

β. Διατηρητικές ρήτρες

ΙV. Συνέπειες παράβασης όρων ΣΣΕ

1. Αστικές συνέπειες

2. Ποινική ευθύνη

3. Διοικητικές κυρώσεις

§ 17. Επίλυση των συλλογικών διαφορών εργασίας από τρίτους - Μεσολάβηση και Διαιτησία

Ι. Γενικά

ΙΙ. Διαιτησία και συλλογική αυτονομία

1. Προαιρετική και υποχρεωτική διαιτησία

2. Τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος διαιτησίας σύμφωνα με το ν. 1876/1990

3. Το ζήτημα της συνταγματικότητας του συστήματος διαιτησίας του ν. 1876/1990

ΙΙΙ. Η διαδικασία της μεσολάβησης και διαιτησίας ειδικότερα

1. Ο επικουρικός χαρακτήρας της διαδικασίας

2. Ο Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας

3. Η διαδικασία της μεσολάβησης

4. Η διαιτησία

α. Προσφυγή στη διαιτησία

β. Αντικείμενο της διαιτησίας

γ. Η διαιτητική διαδικασία

δ. Η διαιτητική απόφαση

ε. Ο δικαστικός έλεγχος της διαιτητικής απόφασης

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

Δίκαιο απεργίας

§ 18. Έννοια, κατοχύρωση και σκοπός του δικαιώματος της απεργίας

Ι. Έννοια

ΙΙ. Συνταγματική και διεθνής κατοχύρωση

ΙΙΙ. Απεργία και ενωσιακό δίκαιο

ΙV. Μορφές και είδη απεργίας

V. Φορέας του δικαιώματος της απεργίας

VI. Σκοποί του δικαιώματος της απεργίας και αποδέκτης των αιτημάτων της απεργίας - Πολιτική απεργία και απεργία αλληλεγγύης

VII. Η ελευθερία επιλογής των αγωνιστικών μέσων

VIII. Ισότητα των όπλων και κρατική ουδετερότητα

§ 19. Προϋποθέσεις νόμιμης άσκησης

Ι. Νόμιμη κήρυξη

1. Κήρυξη της απεργίας από αρμόδια συνδικαλιστική οργάνωση – Απαγόρευση κήρυξης από ανώτερου βαθμού συνδικαλιστική οργάνωση απεργίας που ήδη κρίθηκε παράνομη

2. Κήρυξη της απεργίας από το αρμόδιο όργανο της συνδικαλιστικής οργάνωσης

3. Μυστική ψηφοφορία

4. Εξ αποστάσεως συμμετοχή και ψηφοφορία

5. Λήψη της απόφασης με την προβλεπόμενη από τον νόμο ή το καταστατικό απαρτία και πλειοψηφία

ΙΙ. Προϋποθέσεις έναρξης και διεξαγωγής της απεργίας

1. Γνωστοποίηση των αιτημάτων και προειδοποίηση του εργοδότη

2. Προσφυγή στην απεργία μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων

3. Παράβαση της υποχρέωσης ειρήνης

4. Διαδικασία δημόσιου διαλόγου

5. Διάθεση προσωπικού ασφαλείας και, εφόσον πρόκειται για επιχείρηση κοινής ωφέλειας, προσωπικού για την αντιμετώπιση στοιχειωδών αναγκών του κοινωνικού συνόλου κατά τη διάρκεια της απεργίας

6. Προστασία του δικαιώματος εργασίας των μη απεργών

ΙΙΙ. Νόμιμα αιτήματα

1. Αιτήματα που προσκρούουν σε διατάξεις αναγκαστικού δικαίου

2. Συλλογικά αιτήματα

3. Συλλογικές διαφορές συμφερόντων και νομικές διαφορές

4. Αιτήματα ρυθμίσιμα με συλλογική σύμβαση εργασίας

5. Ζητήματα επιχειρηματικής πολιτικής ως απεργιακό αίτημα

6. Νόμιμα και παράνομα απεργιακά αιτήματα

IV. Καταχρηστική άσκηση του απεργιακού δικαιώματος

1. Η απαγόρευση καταχρηστικής άσκησης

2. Η αρχή της αναλογικότητας ως κριτήριο καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος της απεργίας

α. Η εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας στο δίκαιο της απεργίας

β. Προφανής δυσαναλογία μεταξύ της ωφέλειας των απεργών και της ζημίας του εργοδότη και (ή) του κοινωνικού συνόλου

§ 20. Απαγορευμένα μέσα αντίδρασης του εργοδότη σε μια απεργία

Ι. Απαγόρευση ανταπεργίας

ΙΙ. Απαγόρευση πρόσληψης απεργοσπαστών

ΙΙΙ. Αντιαπεργιακά επιδόματα

§ 21. Συνέπειες της απεργίας στην ατομική σχέση εργασίας

Ι. Συνέπειες νόμιμης απεργίας

II. Συνέπειες παράνομης απεργίας

III. Συνέπειες απεργίας σε εργαζομένους που δεν συμμετέχουν στην απεργία

1. Κατανομή του μισθολογικού κινδύνου με βάση την ΑΚ 656 - Νομολογιακές θέσεις

2. Κατανομή του μισθολογικού κινδύνου με βάση αρχές του συστήματος των συλλογικών εργασιακών σχέσεων

§ 22. Έννομη προστασία από παράνομη απεργία

Ι. Αξίωση αποζημίωσης

ΙΙ. Αξίωση για διακοπή και παράλειψη παράνομης απεργίας

1. Οι υποστηριχθείσες απόψεις

2. Κριτική

ΙΙΙ. Δικονομικά ζητήματα

1. Αιτήματα αγωγής

2. Αρμόδιο δικαστήριο, διαδικασία και συζήτηση

3. Ανταγωγή

4. Πρόσθετη παρέμβαση

5. Προσωρινή εκτελεστότητα

6. Έφεση

Αλφαβητικό Ευρετήριο