Δ. Τραυλός-Τζανετάτος, Καπιταλιστική αναδιάρθρωση καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και εργασία, 2023

Πρόλογος

Αντί εισαγωγής

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Η προπανδημική περίοδος

Ο ψηφιακός καπιταλισμός και η εργασιακή απορρύθμιση

στην «μεταμνημονιακή Ελλάδα»

I. Ψηφιακός καπιταλισμός: Αντιφάσεις και όρια

1. Προδιάθεση

2. Η όξυνση των ενδοκαπιταλιστικών αντιφάσεων

3. Αγορές και δημοκρατία

4. Ο ρόλος της τεχνοεπιστήμης

5. Η απόρριψη της αιτιοκρατικής αντίληψης

6. Ο χειραφεσιακός - εναλλακτικός δρόμος

II. Akzelerationismus. Ένα νέο τεχνοουτοπικό ρεύμα

1. Εισαγωγικά

2. Οι εγγενείς αδυναμίες του αφηγήματος

3. Από την προφητεία του «τέλους της εργασίας» στην μετακαπιταλιστική τεχνοουτοπία

III. Η εργασία κατά την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση

1. Θέση του ζητήματος

2. Από την τρίτη στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση

3. Οι επιπτώσεις της εργασίας και η ανάγκη δικαιοπολιτικής παρέμβασης

ΙV. Η οικονομία της πλατφόρμας και η εργασία στον ψηφιακό καπιταλισμό

1. Προδιάθεση - Η ψηφιακή οργάνωση της εργασίας

2. Η πλατφόρμα Crowdwork

V. Crowdworking: Προς ένα μεταμοντέρνο «εργασιακό μεσαίωνα»;

1. Θέση του ζητήματος

2. Η ψηφιακή επανάκαμψη του «κοινωνικού ζητήματος»

VI. Ο θεσμός της διαιτησίας στη «μνημονιακή μέγγενη»

1. Προδιάθεση

2. Η μνημονιακή αποσταθεροποίηση

3. Η παραγνώριση της de facto αποδιάρθρωσης των συλλογικών σχέσεων εργασίας

4. Η διαιτησία και η «μνημονιόπνευστη» κωδικοποίηση του εργατικού δικαίου

VII. Οι εργασιακές σχέσεις μετά την έξοδο από τα μνημόνια. Ένας πρώτος απολογισμός

Α. Η περίοδος της ρυθμιστικής δυστοκίας ή της «ήπιας απορ­ρύθ­μισης» (Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ)

1. Κατώτερος των περιστάσεων ο νομοθετικός απολογισμός

2. «Μεταρρυθμιστική απραξία» στις συλλογικές σχέσεις εργασίας

Β. Η περίοδος του «απορρυθμιστικού οίστρου» (Κυβέρνηση Ν.Δ.)

1. Από την «μεταρρυθμιστική απραξία» στον «απορρυθμιστικό οργασμό»

2. Οι συλλογικές σχέσεις εργασίας στο επίκεντρο της απορρύθ­μισης

VIII. Ρήτρες εξαίρεσης και συλλογικές συμβάσεις εργασίας

1. Εισαγωγικά

2. Η υπονόμευση των κλαδικών ΣΣΕ

3. Δικαιοσυγκριτικές επισημάνσεις

IX. Κήρυξη απεργίας και ηλεκτρονική ψηφοφορία

1. Ο «ψηφιακός εκδημοκρατισμός» ως πρόσχημα

2. Προβλήματα και εγγενείς κίνδυνοι

3. Η υπονόμευση της αρχής της αλληλεγγύης

X. Δικαστική εξουσία, κυβερνητική πολιτική και εργασιακές σχέσεις

1. Ο κρίσιμος ρόλος της δικαστικής εξουσίας στις αστικές δημοκρατίες

2. Δικαστική εξουσία και κοινώνικοπολιτικός ανταγωνισμός

3. «Θεσμικό εμπόδιο» στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής η δικαστική εξουσία;

4. Η «φιλομνημονιακή στάση» των Ανωτάτων Δικαστηρίων στις εργασιακές απορρυθμίσεις

5. Η κριτική της νομολογίας και τα όριά της

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η περίοδος της πανδημίας

Ο καπιταλισμός σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Α. Ψηφιακός καπιταλισμός, κοινωνία της επιτήρησης, Covid–19 και δημοκρατία

Ι. Η τεχνολογία 5G και το «ψηφιακό πανοπτικό»

ΙΙ. «Αυτοκρατορία της επιτήρησης» και «ψηφιακός μιθριδατισμός»

ΙΙΙ. Ο κορωναϊός, οι ανατροπές και οι μετακορωναϊκοί κίνδυνοι

1. Εισαγωγικά

2. Ο «παγκόσμιος αιφνιδιασμός» από την εμφάνιση του κορωναϊού και η ανάγκη αντιμετώπισής

του

3. Οι προκληθείσες ανατροπές. Μια πρώτη προσέγγιση

4. Ο κορωναϊός ως μηχανισμός συγκάλυψης κρίσιμων εθνικών θεμά­των

ΙV. Κορωναϊός: Η «αδιάκριτη γοητεία» της τεχνοκρατίας και η Δημο­κρα­τία

1. Προδιάθεση

2. Η επιτροπή των ειδικών, τα οικονομικά συμφέροντα και η πολιτική ευθύνη

3. Η ανάγκη διεπιστημονικής διεύρυνσης της επιτροπής των ειδικών

4. Τεχνοκρατική ορθολογικότητα και δημοκρατική νομιμοποίηση

V. Προς ένα «υγειονομικό ολοκληρωτισμό»; Με αφορμή τη διαχείριση του Covid –19

1. Θέση του ζητήματος. Προς μια μετακορωναϊκή δυστοπία;

2. Η υγεία ως θεμελιακό δικαίωμα. Κριτικές σκέψεις με αφορμή την αντιμετώπιση της πανδημίας

3. Η προστασία της υγείας και το γενικότερο κοινωνικό συμφέρον

4. Η αυτοδιάθεση του προσώπου και ο (αμέσως ή εμμέσως) υποχρεωτικός εμβολιασμός

5. Συμπερασματικά

VI. «Συνταγματικά ανεκτός» ο υποχρεωτικός εμβολιασμός των άνω των 60 ετών προσώπων (άρθρο

24 παρ. 1 ν. 4865/2021)

VIΙ. Η «υστερία του Fitness» ως μορφή ιδεολογικού ολοκληρωτισμού

1. Προδιάθεση

2. Προς έναν «νέου τύπου» ολοκληρωτισμό;

3. Η βιομηχανία της υγείας

B. Η «μεγάλη επανεκκίνηση»: Ο καπιταλισμός σε κρίσιμο σταυροδρόμι

I. Καπιταλιστική κρίση και ψηφιακή ανασυγκρότηση

II. Το τεχνοκρατικό αφήγημα του Κ. Schwab

III. Ο Covid - 19 ως επιταχυντής της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης

IV. Ο νεοφιλελευθερισμός στο στόχαστρο της «μεγάλης επανεκκίνησης»

V. (Επι)στροφή στον stakeholder καπιταλισμό

VI. Από τον υγειονομικό στο γενικευμένο βιοπολιτικό έλεγχο;

VII. Η αχίλλειος πτέρνα του «νέου» καπιταλιστικού μοντέλου

VIII. Το «τρίλημμα της παγκοσμιοποίησης»

IX. Η «μεγάλη επανεκκίνηση» και η «κατεχόμενη Ελλάδα»

X. Ο καπιταλισμός σε σημείο καμπής

Γ. Ενεργειακή κρίση, κλιματική αλλαγή και καπιταλιστική αναδιάρθρωση

Ι. Η «πράσινη Ελλάδα» υπό τη βαρειά σκιά της ενεργειακής κρίσης

1. Πανδημία, ενεργειακή κρίση και «Πράσινη Ευρωπαϊκή Συμφωνία»

2. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)

3. Η ελληνική «πράσινη πρωτοπορία». Η «βίαιη» απολιγνιτοποίηση

4. Η αδιανόητη «παραίτηση» από την αξιοποίηση των ελληνικών υδρογονανθράκων

5. Η κοστοβόρα και εμμέσως, ηλεκτροπαραγωγική λειτουργία των ΑΠΕ

ΙΙ. «Πράσινος καπιταλισμός» ή «πράσινη (αυτ)απάτη»;

1. Αμφιλεγόμενη η ασκούμενη πράσινη πολιτική

2. Η «μεγάλη επανεκκίνηση», το «πράσινο new deal και ο κίνδυνος ολοκληρωτισμού

3. Τα πεπερασμένα όρια και η επισφαλής βιωσιμότητα της «κλιματικής οικονομίας»

4. Η επιτακτική ανάγκη «συστημικού εξορθολογισμού» της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής

ΙΙΙ. Δηλώσεις Δένδια: Από τον «ηρωισμό του αυτονόητου» στην «γεωπολιτική αυτοεξάλειψη»;

1. Οι «ηρωϊκές» δηλώσεις στην Άγκυρα

2. Οι «πράσινες δηλώσεις» στη Σαουδική Αραβία

3. Προς ενεργειακή και γεωπολιτική αυτοχειρία;

Δ. Πανδημία και σχέσεις εργασίας. Μεταμνημονιακής απορρύθμισης συνέχεια

I. Τηλεργασία και ελεύθερος χρόνος. Ένα πεδίο έντασης

1. Προδιάθεση

2. Η κινητή τηλεργασία και η αποδιοργάνωση της ιδιωτικής ζωής

3. Προς μια μετακορωναϊκή εδραίωση της τηλεργασίας

II. Η μεταφορά προσωπικού στο εσωτερικό ομίλων επιχειρήσεων (άρθρο 10 Π.Ν.Π./20.3.2020).

Μια πρώτη ερμηνευτική προσέγγιση

1. Εισαγωγή στην προβληματική

2. Τα κρίσιμα ερμηνευτικά ζητήματα

3. Η ορθή ερμηνεία της επίμαχης ρύθμισης

III. Ψηφιακή διαθεσιμότητα εργασίας και δικαίωμα αποσύνδεσης. Με αφορμή το άρθρο 67 παρ.

του εργατικού νομοσχεδίου

1. Προδιάθεση

2. Η χωροχρονική αποοριοθέτηση της εργασίας

3. Οι δικαιοπολιτικές εξελίξεις στην ΕΕ

4. Το δικαίωμα αποσύνδεσης στο εργασιακό νομοσχέδιο

5. Κριτικές παρατηρήσεις

IV. Ψηφιακές πλατφόρμες και εργασία. Μια πρώτη κριτική ανάγνωση του εργασιακού μοντέλου

1. Εισαγωγικά

2. Το κρίσιμο ζήτημα του νομικού χαρακτηρισμού

3. Η επιλογή του νομοσχεδίου

4. Οι ρυθμίσεις για τις συλλογικές σχέσεις εργασίας

V. Οι ταχυδιανομείς της e-food και το τεκμήριο της αυτοαπασχόλησης

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Η απόρριψη εναλλακτικής τροπολογίας

3. Η αξιοποίηση του τεκμηρίου αυτοαπασχόλησης από την e-Food

VI. Οι εξελίξεις στην e-food και ο Υπουργός Εργασίας

1. Προδιάθεση

2. Ο ν. 4808/2021 στο στόχαστρο της κριτικής

3. Οι εξελίξεις στην e-food και οι δηλώσεις του Υπουργού Εργασίας

4. Κριτικές παρατηρήσεις

VII. Η εργασία στις ψηφιακές πλατφόρμες. Με αφορμή τις ρυθμίσεις του ν. 4808/2021

1. Εισαγωγή στην προβληματική

2. Δικαιοπολιτικές και νομοθετικές εξελίξεις

3. Οι ρυθμίσεις του ν. 4808/2021 στο στόχαστρο της κριτικής

4. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

VIII. Η απεργία υπό «εκσυγχρονιστικό διωγμό»

1. Εισαγωγικά

2. Οι κρίσιμες απορρυθμιστικές παρεμβάσεις

Ε. Βασικό εισόδημα: Ένα αμφιλεγόμενο κοινωνικοπολιτικό αφήγημα

Ι. Εισαγωγή στην προβληματική

1. Μια πρώτη προσέγγιση

2. Η «παράδοξη» ιδεολογικοπολιτική ουδετερότητα του αφηγήματος

3. Βασική κατηγοριοποίηση των επιμέρους μοντέλων

4. Τα κύρια, υπέρ και κατά του αφηγήματος, επιχειρήματα

ΙΙ. «Δούρειος ίππος» του καπιταλισμού ή του «μετακαπιταλισμού»

1. Η διηπειρωτική πιλοτική εφαρμογή του

2. Η συζήτηση στην ευρύτερη Αριστερά. Το γερμανικό παράδειγμα

ΙΙΙ. «Ρεαλιστική ουτοπία» ή «μετακαπιταλιστικός αντικατοπτρισμός»;

1. Η χρησιμότητα του σχετικού διαλόγου

2. Οι προτεραιότητες της Αριστεράς στην σημερινή συγκυρία

ΣΤ. Woke καπιταλισμός, δικαιωματισμός και Αριστερά

Ι. Woke καπιταλισμός: Δούρειος ίππος του νεοφιλελευθερισμού

1. Εισαγωγικά

2. Η συνεύρεση του καπιταλισμού με τον woke ακτιβισμό

3. Το πολλαπλό όφελος της woke επιχείρησης

4. Ο stakeholder καπιταλισμός δεν είναι woke

5. Woke καπιταλισμός: ένα απατηλό ιδεολόγημα

ΙΙ. Δικαιωματικός ακτιβισμός «κουλτούρα ακύρωσης» και Αριστερά

1. Η «κουλτούρα ακύρωσης». Έννοια – ιδεολογία – όρια

2. Προς μια μεταμοντέρνα «ιερά εξέταση»;

3. Πανεπιστήμια: Προς αστυνόμευση της ελευθερίας της σκέψης και της πολυφωνίας

4. Κριτική και κινήσεις εναντίωσης των διανοούμενων

5. Woke δικαιωματικός ακτιβισμός και Αριστερά