Δ. Συμεωνίδης, Κατασχέσεις στην ποινική διαδικασία και προστασία των ατομικών δικαιωμάτων, 2010

Πρόλογος

Συντομογραφίες

I.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1.1. Η σημασία των συνταγματικού χαρακτήρα προδιαγραφών του ζητήματος

1.2. Η νομοθετική διάσταση: η (ελλειπτική) ρύθμιση του ΚΠΔ και οι διατάξεις που τη συμπληρώνουν

1.3. Τα κεντρικά ζητήματα της νομοθετικής ρύθμισης της κατάσχεσης ενσώματων αντικειμένων στον ΚΠΔ

1.3.1. Το κανονιστικό επίπεδο

1.3.2. Εντάσεις και τριβές στο νομολογιακό επίπεδο

1.4. Προεκτάσεις και όρια της προσέγγισης

1.5. Η μετάβαση από τον ΚΠΔ στο σύγχρονο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο για τα μέτρα δικονομικής δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

1.6. Όρια της προσέγγισης και εθνικές ιδιαιτερότητες σε μια εποχή ραγδαίων κανονιστικών εξελίξεων

2. Ο ευρύτερος κανονιστικός ορίζοντας και τα μέτρα δικονομικής δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας της ποινικής διαδικασίας

2.1. Η δυναμική των σύγχρονων, διευρυμένων κατασχέσεων και δημεύσεων

2.2. Η προβολή των θεμελιωδών παραδοχών που απορρέουν από αυξημένης κανονιστικής ισχύος διατάξεις στο πεδίο της κοινής δικονομικής νομοθεσίας

2.3. Μια πρώτη σύνδεση με τις διεθνείς κανονιστικές εξελίξεις

2.3.1. Η ένταξη του σύγχρονου μοντέλου των διευρυμένων κατασχέσεων στο δικονομικό οπλοστάσιο για την καταπολέμηση της σύγχρονης διεθνούς και οργανωμένης εγκληματικότητας

3. Έννοια, νομική φύση, σκοποί και διακρίσεις της κατάσχεσης

3.1. Έννοια και ορισμοί της κατάσχεσης

3.2. Οι αυθεντικοί κανονιστικοί ορισμοί των μέτρων δικονομικής δέσμευσης

3.3. Τα πράγματα και τα περιουσιακά στοιχεία που υπόκεινται σε μέτρα δικονομικής δέσμευσης

3.3.1. Η ύπαρξη λογικής συσχέτισης του δεσμευόμενου στοιχείου με την τέλεση αξιόποινης πράξης

3.3.2. Ο κύκλος των υποκείμενων σε κατάσχεση στοιχείων

3.4. Νομική φύση των μέτρων δικονομικής δέσμευσης

3.4.1. Αμιγώς δικονομικός χαρακτήρας

3.4.2. Διαδικαστική και χρονική οριοθέτηση του μέτρου: προσωρινή δικονομική δέσμευση

3.4.3. Γενική ανακριτική πράξη

3.4.4. Ο επαχθής χαρακτήρας του μέτρου: δραστικός περιορισμός ατομικών δικαιωμάτων

3.4.5. Ο καταναγκαστικός χαρακτήρας της κατάσχεσης. Συναίνεση και εκούσια παράδοση

3.4.6. Η διασταύρωση της κατάσχεσης με τις έρευνες

4. Διακρίσεις και σκοποί της κατάσχεσης

4.1. Διακρίσεις της κατάσχεσης με βάση τον σκοπό της

4.2. Μια συγκριτικού χαρακτήρα παρένθεση: η ευρύτερη αξιοποίηση της κατάσχεσης σε άλλες έννομες τάξεις

4.2.1. Κατάσχεση προς εξασφάλιση της αυτοπρόσωπης παρουσίας, της αποτροπής της φυγοδικίας και της εξασφάλισης της εκτέλεσης των ποινών στον ΓερμΚΠΔ

4.2.2. Κατάσχεση προς εξασφάλιση των χρηματικών ποινών

4.2.3. Κατάσχεση για εγκληματοπροληπτικούς λόγους σε περιπτώσεις σοβαρών εγκλημάτων

4.2.4. Κατάσχεση για την εξασφάλιση των απαιτήσεων του θύματος

5. Κατάσχεση και δήμευση: Διάκριση, διασταύρωση και αλληλεξάρτησή τους

5.1. Η εξάρτηση του δικονομικού μέτρου της κατάσχεσης δημευτέων από τη δήμευση

5.2. Οι μορφές της δήμευσης

5.2.1. Δήμευση ως παρεπόμενη ποινή (76 παρ. 1 ΠΚ)

5.2.2. Δήμευση ως μέτρο ασφαλείας (76 παρ. 2 ΠΚ)

5.3. Η διάκριση της κατάσχεσης από τη δήμευση

5.4. Η προβολή των ορίων της δήμευσης και η αντίστοιχη οριοθέτηση της κατάσχεσης δημευτέων

5.5. Ο αμιγώς ποινικός χαρακτήρας της δήμευσης και οι σύγχρονες απόπειρες σχετικοποίησής του: προβολή στον χώρο των μέτρων δικονομικής δέσμευσης

5.6. Οι σύγχρονες τάσεις διαστολής του πεδίου των δημεύσεων και η αντανάκλασή τους στα μέτρα δικονομικής δέσμευσης

5.7. Ενδιάμεσα συμπεράσματα

ΙΙ.

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ: ΤΑ ΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΘΙΓΟΜΕΝΟΥ

1. Εισαγωγή

1.1. Η σημασία της προσέγγισης των ποινικών δικονομικών μέτρων δέσμευσης υπό το πρίσμα της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων

1.2. Σύγχρονη ποινική καταστολή και διαστολή των μέτρων ποινικής δικονομικής δέσμευσης ιδιοκτησίας και περιουσίας

1.3. Οι επιπτώσεις των ποινικών κατασχέσεων

1.3.1. Ο ιδιαίτερα επαχθής χαρακτήρας του δικονομικού μέτρου

1.3.2. Ο κίνδυνος καταχρήσεων της δικονομικής καταστολής: δυνατότητες εξουδετέρωσης προσώπων μέσω της επιβολής των επίμαχων δικονομικών μέτρων

1.3.3. Η δικαιοκρατική εξισορρόπηση: αξίωση για ασφαλιστικές δικλίδες και εγγυητικά αντίβαρα

1.4. Ο μηχανισμός προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων και η σχέση εθνικής και διεθνούς ρύθμισης

1.4.1. Η συρροή διεθνούς και εθνικής κατοχύρωσης των ατομικών δικαιωμάτων

1.5. Γενική χαρτογράφηση των διατάξεων με αυξημένη κανονιστική ισχύ που άπτονται της ρύθμισης των ποινικών δικονομικών μέτρων δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

1.6. Κανονιστική κινητικότητα στο πεδίο των ποινικών κατασχέσεων και απόπειρες επαναδιαπραγμάτευσης του επιπέδου προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων

2. Η συνταγματική προστασία του δικαιώματος στην ιδιοκτησία και την περιουσία

2.1. Συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας και ανεκτοί περιορισμοί της

2.2. Το δικαίωμα στην περιουσία και η πλήρης αναγνώριση της αυξημένης κανονιστικής του κατοχύρωσης

2.3. Τα ποινικά δικονομικά μέτρα δέσμευσης ως περιορισμός του ατομικού δικαιώματος στην ιδιοκτησία και την περιουσία

2.4. Προσωρινός χαρακτήρας των δικονομικών μέτρων δέσμευσης: διάρκεια της διαδικασίας και πραγματική σημασία των συνεπειών τους

2.5. Συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας και της περιουσίας και εγκληματική προέλευση των στοιχείων τους

2.5.1. Υποχρέωση προαπόδειξης της νόμιμης προέλευσης των ιδιοκτησιακών στοιχείων του εμπλεκόμενου σε ποινικές διαδικασίες;

2.5.2. Η ανεκτή κάμψη της συνταγματικής προστασίας της ιδιοκτησίας και της περιουσίας σε περίπτωση έκδοσης ποινικής απόφασης

2.5.3. Η ένταξη στο πεδίο προστασίας του συνταγματικού δικαιώματος ιδιοκτησίας δεν προϋποθέτει απόδειξη σχετικά με την προηγούμενη νόμιμη απόκτηση του πράγματος

2.5.4. Δυνατότητα προσφυγής στην έννοια της κατάχρησης δικαιώματος για τη θεμελίωση της επιβολής των δικονομικών μέτρων δέσμευσης της περιουσίας ή της ιδιοκτησίας;

2.5.5. Η δικονομική αντιμετώπιση του εγκληματικού οφέλους: εκφεύγει εκ των προτέρων από το πεδίο αυξημένης προστασίας της περιουσίας;

2.6. Γενικές προϋποθέσεις για την επιβολή περιορισμών στα δικαιώματα της ιδιοκτησίας και της περιουσίας

2.6.1. Η υποχρέωση ειδικής νομοθετικής πρόβλεψης για την επιβολή περιορισμών στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας και της περιουσίας

2.6.2. Έλλειψη ρητής ρύθμισης: μορφές κατάσχεσης που δεν προβλέπονται στην ελληνική έννομη τάξη

2.7. Τελικές παρατηρήσεις σχετικά με τα δικονομικά μέτρα δέσμευσης ενόψει της προστασίας της ιδιοκτησίας και της περιουσίας

2.8. Η απαγόρευση της γενικής δήμευσης του άρθρου 7 παρ. 3 εδάφ. α΄ Σ και τα δικονομικά μέτρα δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

2.8.1. Η κατοχύρωση της απαγόρευσης γενικής δήμευσης στο Σύνταγμα

2.8.2. Το ερώτημα αναφορικά με τη δυνατότητα επιβολής γενικής κατάσχεσης

2.8.3. Δήμευση συγκεκριμένων πραγμάτων και προβολή στο πεδίο επιβολής δικονομικών μέτρων δέσμευσης

2.8.4. Συνταγματική απαγόρευση της γενικής δήμευσης και μηχανισμοί δήμευσης μέσω της πολιτικής διαδικασίας

3. Τεκμήριο αθωότητας και μέτρα δικονομικής δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

3.1. Κατοχύρωση και περιεχόμενο του τεκμηρίου αθωότητας

3.1.1. Το νομικό θεμέλιο του τεκμηρίου αθωότητας

3.1.2. Οι κεντρικοί άξονες του τεκμηρίου αθωότητας

3.1.3. Αδιαβάθμητη και ανεξαίρετη ισχύς του τεκμηρίου αθωότητας

3.1.4. Η κανονιστική σημασία των διατάξεων που εξαγγέλλουν a priori τη (δήθεν) εξασφάλιση του σεβασμού του τεκμηρίου

3.2. Η χρονική διάρκεια του τεκμηρίου

3.3. Το πεδίο εφαρμογής του τεκμηρίου αθωότητας

3.3.1. Έκταση ισχύος του τεκμηρίου υπό αντικειμενικό πρίσμα: Η αυτόνομη, υπό το πρίσμα της ΕΣΔΑ, έννοια της «κατηγορίας ποινικής φύσης»

3.3.2. Έκταση ισχύος του τεκμηρίου υπό υποκειμενικό πρίσμα: Η αυτόνομη έννοια του «κατηγορουμένου» σύμφωνα με την ΕΣΔΑ και τη νομολογία του ΕΔΔΑ

3.4. Τεκμήριο αθωότητας και επιβολή δικονομικών μέτρων κατά της περιουσίας και της ιδιοκτησίας

3.4.1. Τεκμήριο αθωότητας και δυνητικός χαρακτήρας κατά την επιβολή του δικονομικού μέτρου της κατάσχεσης

3.4.2. Το ζήτημα της πρόβλεψης στο νόμο υποχρεωτικών μέτρων δικονομικού καταναγκασμού

3.4.3. Υποχρέωση για αναγνώριση δυνατότητας προσφυγής σε δικαστική κρίση με αίτημα την άρση των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού

3.4.4. Διαρκής δυνατότητα δικαστικού έλεγχου των δικονομικών μέτρων δέσμευσης

3.4.5. Η συνδρομή του αναγκαίου βαθμού ενδείξεων

3.4.5.1. Αρχή του προσήκοντος βαθμού υπονοιών

3.4.5.2. Υποχρέωση εξειδίκευσης των ενδείξεων: κατάφασή τους ενόψει συγκεκριμένου εγκλήματος και ενόψει συγκεκριμένης συσχέτισης συγκεκριμένων πραγμάτων ή περιουσιακών στοιχείων με αυτό

3.5. Προηγούμενη διεξαγωγή νόμιμης διαδικασίας ως προϋπόθεση για την κάμψη του τεκμηρίου αθωότητας

3.5.1. Υποχρέωση για απαγγελία ποινικής κατηγορίας και για διεξαγωγή ποινικής δίκης;

3.5.2. Αποκλειστική υπαγωγή των ποινικών υποθέσεων στην ποινική δικαιοδοσία. Η αυστηρότητα της ελληνικής συνταγματικής ρύθμισης

3.5.3. Επέλευση δυσμενών συνεπειών που προσομοιάζουν με ουσιαστικές κυρώσεις χωρίς προηγούμενη καταδίκη

3.6. Αποδεικτική βεβαιότητα ως προϋπόθεση της καταδίκης και της επιβολής ποινικών κυρώσεων

3.6.1. Το βάρος απόδειξης στην ποινική διαδικασία

3.6.2. Τεκμήρια ενοχής στην ποινική διαδικασία και νομολογία του ΕΔΔΑ

3.6.3. Η εγγυητικά προωθημένη στάση της ελληνικής ποινικής νομοθεσίας ως προς το βάρος απόδειξης

3.6.4. Ο αποκλεισμός της μετάθεσης βάρους απόδειξης στον κατηγορούμενο στην ελληνική ποινική δίκη

3.6.5. Αντίρροπες τάσεις: η συστηματική προώθηση τεκμηρίων ενοχής από τον σύγχρονο ευρωπαίο νομοθέτη

3.7. Τεκμήριο αθωότητας και έκδοση αθωωτικής απόφασης

3.7.1. Εκτελεστότητα των διατάξεων για την απόδοση των κατασχεθέντων σε περίπτωση έκδοσης αθωωτικής απόφασης

3.7.2. Το ζήτημα της αφαίρεσης του εγκληματικού οφέλους σε περίπτωση μη έκδοσης καταδικαστικής απόφασης υπό το πρίσμα του τεκμηρίου αθωότητας

3.8. Μη κληρονομητό της ποινικής ευθύνης και επιβολή ποινικών κυρώσεων μετά τον θάνατο του κατηγορουμένου

3.9. Ειδικότερες όψεις της προστασίας τρίτων προσώπων στην ποινική διαδικασία υπό το πρίσμα του τεκμηρίου αθωότητας

3.9.1. Δικονομικά μέτρα δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας σε βάρος τρίτων προσώπων, αμέτοχων στο έγκλημα

3.10. Απαγόρευση αυτοενοχοποίησης και δικαίωμα άρνησης ενεργητικής συμμετοχής σε αυτοεπιβάρυνση

3.11. Συμβολική καταστολή και απαγορευμένη προτιμωρητική λειτουργία των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού

3.12. Τελικές σκέψεις σχετικά με τα δικονομικά μέτρα δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας υπό το πρίσμα του τεκμηρίου αθωότητας

4. Δικαίωμα δικαστικής προστασίας και μέτρα δικονομικής δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

4.1. Νομική θεμελίωση, αναγκαίες διακρίσεις και περιεχόμενο του δικαιώματος δικαστικής προστασίας

4.1.1. Νομική βάση

4.1.2. Δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης και δικαστική προστασία

4.1.3. Δικαστική εγγύηση και δικαίωμα δικαστικής προστασίας

4.1.4. Επιφύλαξη του νόμου και όρια επιβολής περιορισμών στο δικαίωμα δικαστικής προστασίας

4.2. Το κανονιστικό περιεχόμενο του άρθρου 20 παρ. 1 Σ στην ποινική διαδικασία

4.2.1. Εξασφάλιση ουσιαστικής και αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας

4.2.2. Δικαίωμα πρόσβασης στο δικαστήριο και δικαίωμα υπεράσπισης του κατηγορουμένου

4.2.3. Ο φορέας του δικαιώματος δικαστικής προστασίας στην ποινική διαδικασία: προστασία του κατηγορουμένου και κάθε τρίτου

4.3. Δικαίωμα δικαστικής προστασίας κάθε θιγόμενου από δικονομικά μέτρα δέσμευσης της περιουσίας και της ιδιοκτησίας

4.4. Οι κεντρικοί άξονες της δικαστικής προστασίας του θιγόμενου από μέτρα δικονομικής δέσμευσης κατά της περιουσίας και της ιδιοκτησίας

4.4.1. Δικαίωμα παρέμβασης στη διεξαγόμενη ποινική δίκη

4.4.2. Δικαίωμα αυτοτελούς υποβολής αιτημάτων άρσης των κατασχέσεων και πρόκλησης δικαστικού ελέγχου της διατήρησής τους κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας

4.4.2.1. Δυνατότητα πολλαπλής υποβολής αιτημάτων άρσης της κατάσχεσης. Έλλειψη δεσμευτικότητας της προηγούμενης απόρριψής τους

4.4.2.2. Δικαίωμα υποβολής αιτημάτων για αντικατάσταση της κατάσχεσης με ηπιώτερα δικονομικά μέτρα

4.4.3. Η έκταση της κατοχύρωσης δικαιωμάτων άσκησης ενδίκων μέσων κατά των βουλευμάτων και των αποφάσεων που αποφαίνονται για την τύχη των κατασχεθέντων

4.4.3.1. Η σημασία του άρθρου 20 παρ. 1 Σ στο πεδίο των παρεχόμενων από τον νόμο ενδίκων μέσων

4.4.3.2. Αυξημένη κατοχύρωση του δικαιώματος έφεσης κατά αποφάσεων ως προς το σκέλος της δήμευσης

4.4.3.3. Πρόβλεψη ακυρωτικών ενδίκων βοηθημάτων για την προστασία του τρίτου

4.4.4. Συγκατοχύρωση των ειδικότερων δικαιωμάτων που ουσιαστικοποιούν την παρεχόμενη δικαστική προστασία

4.4.5. Δικαστική προστασία και υποχρέωση ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας των δικαστικών κρίσεων

4.4.6. Δικαστική προστασία και εκτέλεση αλλοδαπών (οριστικών και προδικαστικών) αποφάσεων επιβολής μέτρων δικονομικής δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

4.4.7. Απαγόρευση θέσπισης δυσανάλογων περιορισμών στο δικαίωμα πρόσβασης στο δικαστήριο και δίκαιη δίκη

4.4.8. Δικαίωμα αποζημίωσης σε περίπτωση εσφαλμένης επιβολής δικονομικών μέτρων δέσμευσης. Η de lege ferenda προοπτική

4.5. Ενδιάμεσα συμπεράσματα

5. Αρχή της αναλογικότητας και δικονομικά μέτρα δέσμευσης ιδιοκτησίας και περιουσίας

5.1. Η κατοχύρωση της αρχής της αναλογικότητας

5.2. Το περιεχόμενο της αρχής

5.2.1. Μονοσήμαντα εγγυητικός χαρακτήρας της αρχής: η αναλογικότητα ως περιορισμός των περιορισμών των ατομικών δικαιωμάτων

5.2.2. Γενική και ανεξαίρετη ισχύς της αρχής της αναλογικότητας και αδυναμία a priori απενεργοποίησής της

5.2.3. Η αρχή της αναλογικότητας ως όριο της επιβολής περιορισμών στο δικαίωμα στην περιουσία σύμφωνα με τη νομολογία του ΕΔΔΑ

5.3. Αναλογικότητα και οριοθέτηση των δικονομικών μέτρων δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

5.3.1. Άμεση οριοθέτηση των δικονομικών μέτρων δέσμευσης μέσω της αρχής της αναλογικότητας

5.3.2. Έμμεση οριοθέτηση των μέτρων δικονομικής δέσμευσης προς εξασφάλιση δημευτέων

5.3.3. Το φάσμα της δυσαναλογίας σε περίπτωση εκτεταμένων δεσμεύσεων που προσομοιάζουν με γενική δήμευση

5.3.4. Το πάγωμα όλων των λογαριασμών του κατηγορουμένου ή του υπόπτου στο πλαίσιο της νομοθεσίας για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος

5.4. Προτεραιότητα των ηπιώτερων δικονομικών μέτρων

5.5. Αναλογικότητα και δυνητικός χαρακτήρας των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού

5.6. Η συσχέτιση του ελέγχου αναλογικότητας με τη δυνατότητα υπαγωγής σε δικαστικό έλεγχο και την ευχέρεια πρόσβασης σε αυτόν

5.7. Διατήρηση των μέτρων δικονομικού καταναγκασμού, αρχή της αναλογικότητας και εύλογη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας

5.8. Σύγχρονες μορφές δικαστικής συνεργασίας μεταξύ κρατών, τάσεις αυτοματισμού κατά την παροχή δικαστικής συνδρομής και απενεργοποίηση του ελέγχου αναλογικότητας των δικονομικών μέτρων δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

III.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΩΝ

ΣΤΟΝ ΚΠΔ ΚΑΙ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΚΕΣ ΕΜΠΛΟΚΕΣ

1. Η κεντρική ρύθμιση του ΚΠΔ

1.1. Τα κανονιστικά ελλείμματα του ΚΠΔ

1.1.1. Το έλλειμμα ρύθμισης του ΚΠΔ ως προς την κατάσχεση δημευτέων

1.1.2. Αναζήτηση εναλλακτικού νομοθετικού ερείσματος ή έμμεσης θεμελίωσης στον ΚΠΔ σε ότι αφορά την επιβολή μέτρων δικονομικής δέσμευσης σε δημευτέα ιδιοκτησιακά ή περιουσιακά στοιχεία

1.1.3. Έμμεση αναπλήρωση των κανονιστικών ελλειμμάτων του ΚΠΔ μέσω των διατάξεων της σύγχρονης νομοθεσίας για το ξέπλυμα χρήματος

1.2. Επιμέρους κανονιστικά ελλείμματα του ΚΠΔ σε ότι αφορά τις κατασχέσεις

1.3. Η ανάγκη παρέμβασης του νομοθέτη στον ΚΠΔ

2. Η προστασία του θιγόμενου από τα μέτρα δικονομικής δέσμευσης στο πλαίσιο του ΚΠΔ

2.1. Οι δυνατότητες άρσης των μέτρων δικονομικής δέσμευσης

2.1.1. Απόφαση για την τύχη όσων δεσμεύτηκαν ταυτόχρονα με την κρίση για την ουσία της ποινικής υπόθεσης

2.1.1.1. Η δικαιοδοσία του δικαστικού συμβουλίου όταν αποφαίνεται οριστικά για την ποινική δίωξη

2.1.1.2. Η δικαιοδοσία του δικαστηρίου να αποφαίνεται για την τύχη του πράγματος που κατασχέθηκε, ταυτόχρονα με την έκδοση οριστικής απόφασης (373 Κ.Π.Δ.) για την ουσία της ποινικής υπόθεσης

2.2. Δυνατότητες άρσης της κατάσχεσης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, ανεξάρτητα από την έκδοση απόφασης για την ουσία της υπόθεσης

2.2.1. Η ρύθμιση του ΚΠΔ και τα ελλείμματά της

2.2.1.1. Η κανονιστική αφετηρία του προβλήματος

2.2.1.2. Η ρητή ρύθμιση της άρσης της κατάσχεσης των πειστηρίων στο άρθρο 268 παρ. 3 ΚΠΔ

2.3. Η διάσταση απόψεων ως προς τη δυνατότητα του δικαστικού συμβουλίου να άρει τη δικονομική δέσμευση που έχει επιβληθεί σε δημευτέα με ad hoc βούλευμά του

2.3.1. Το κεντρικό ζήτημα και οι σύγχρονες προεκτάσεις του

2.3.2. Η θέση της κρατούσας νομολογίας: άρνηση της δικαιοδοσίας των δικαστικών συμβουλίων να αποφασίζουν για την άρση της κατάσχεσης δημευτέων στα ενδιάμεσα διαδικαστικά στάδια

2.3.3. Απόπειρες μετριασμού της υπέρμετρης αυστηρότητας στη νομολογία

2.3.3.1. Κατ’ εξαίρεση άρση της κατάσχεσης σε περιπτώσεις επιβάρυνσης προφανώς αμέτοχου τρίτου στη νομολογία

2.3.3.2. Η «ενδιάμεση λύση» της αντικατάστασης του μεσεγγυούχου

2.4. Ο αντίλογος της θεωρίας

2.5. Αντίκρουση των επιμέρους επιχειρημάτων της κρατούσας νομολογίας

2.6. Η κατάφαση της δικαιοδοσίας του δικαστικού συμβουλίου

2.6.1. Η θεμελίωση της δικαιοδοσίας του δικαστικού συμβουλίου να αίρει οποτεδήποτε κάθε μέτρο δικονομικής δέσμευσης στον ΚΠΔ

2.6.2. Συνταγματική θεμελίωση: το υποκειμενικό δικαίωμα του θιγόμενου να ζητά την άρση της κατάσχεσης από δικαιοδοτικό όργανο

2.6.3. Τελική αξιολόγηση της κρατούσας νομολογίας υπό το πρίσμα των ατομικών δικαιωμάτων

2.7. Τα ουσιαστικά κριτήρια για την εκφορά της κρίσης για την άρση της κατάσχεσης

2.8. Τελικές παρατηρήσεις σε σχέση με την άρση της κατάσχεσης

2.9. Ειδικότερα ζητήματα σε σχέση με την άρση της κατάσχεσης ενόψει της ειδικής ποινικής νομοθεσίας

2.9.1. Η κανονιστική σημασία των ειδικών ρυθμίσεων σχετικά με την υποχρεωτική επιβολή κατάσχεσης στα υποκείμενα σε δήμευση περιουσιακά στοιχεία

2.9.2. Πρόσθετα επιχειρήματα υπέρ της κατάφασης της δικαιοδοσίας του συμβουλίου: το μοντέλο των πρόσφατων ειδικών ποινικών νόμων

2.9.3. Σχετικά με τις δυνατότητες άρσης των μέτρων δικονομικής δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας στη νομοθεσία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων

3. Τα δικαιώματα και η άμυνα του τρίτου

3.1. Η προστασία του τρίτου από δικονομικές προσβολές των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και περιουσίας

3.2. Το δικαίωμα παρέμβασης του τρίτου ενώπιον του δικαστικού συμβουλίου ή του δικαστηρίου που καλείται να αποφανθεί για την τύχη του πράγματος που κατασχέθηκε

3.3. Το δικαίωμα άσκησης ενδίκων μέσων εκ μέρους του τρίτου κατά της διάταξης των βουλευμάτων ή των αποφάσεων που αφορούν την τύχη των κατασχεθέντων

3.3.1. Η αυστηρή τάση της νομολογίας

3.3.2. Η αντίθετη άποψη: η σύγχρονη προσέγγιση του ζητήματος στη θεωρία και τη νομολογία

3.3.3. Η αναζωπύρωση του αντιλόγου: μια πρόσφατα διατυπωθείσα θέση υπέρ της αυστηρής εκδοχής και η αντίκρουσή της

3.3.4. Τελική αξιολόγηση: τα σύγχρονα επιχειρήματα υπέρ της επιεικέστερης για τον θιγόμενο τρίτο άποψης

4. Ειδικότερα ζητήματα

4.1. Επιβολή και άρση της κατάσχεσης στη νέα προκαταρκτική εξέταση

4.2. Η κατάσχεση οχημάτων μεθυσμένων οδηγών

IV.

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ

ΚΑΙ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

1. Το ευρύτερο διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο

1.1. Το κανονιστικό αποτύπωμα των διεθνών εξελίξεων στην ελληνική έννομη τάξη και οι σύγχρονοι κεντρικοί διαστολείς της ποινικής καταστολής

1.2. Ο ευρωπαϊκός κανονιστικός ορίζοντας

1.3. Η περίοπτη θέση της δικονομικής δέσμευσης πραγμάτων και περιουσιακών στοιχείων στο σύγχρονο ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο

1.4. Το διακύβευμα των σύγχρονων μέτρων δικονομικής δέσμευσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών με διακρατικά χαρακτηριστικά στον ευρωπαϊκό χώρο: ένα παράδειγμα

2. Το διεθνές κανονιστικό υπόβαθρο για τα δικονομικά μέτρα δέσμευσης περιουσίας και ιδιοκτησίας

2.1. Η κανονιστική μήτρα: η Σύμβαση της Βιέννης του 1988

2.2. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του 1990 «για το ξέπλυμα, την έρευνα, την κατάσχεση και δήμευση προϊόντων που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες»

2.3. Η νέα Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης του 2005 (Σύμβαση της Βαρσοβίας)

2.4. Οι Συστάσεις της F.A.T.F. (Financial Action Task Force) και τα δικονομικά μέτρα δέσμευσης περιουσίας

3. Το σύγχρονο κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. για την κατάσχεση και τη δέσμευση περιουσίας σε ποινικές διαδικασίες

3.1. Το κεντρικό κανονιστικό εργαλείο του Τρίτου Πυλώνα της Ε.Ε. για τα σύγχρονα μέτρα δικονομικής δέσμευσης: οι Αποφάσειςπλαίσια

3.2. Η προϊστορία και η διαμόρφωση των ευρωπαϊκών κανόνων σχετικά με την κατάσχεση πραγμάτων και τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο της ποινικής δίκης

3.3. Οι Αποφάσειςπλαίσια της Ε.Ε. σχετικά με τα μέτρα δικονομικής δέσμευσης πραγμάτων και περιουσιακών στοιχείων σε ποινικές διαδικασίες

3.3.1. Η Απόφασηπλαίσιο 2001/500/ΔΕΥ του Συμβουλίου της Ε.Ε., της 26 Ιουνίου 2001 για το ξέπλυμα χρήματος, τον προσδιορισμό, τον εντοπισμό, τη δέσμευση, την κατάσχεση και τη δήμευση των οργάνων και των προϊόντων του εγκλήματος

3.3.2. Η Απόφασηπλαίσιο 2003/577/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 22.7.2003, σχετικά με την εκτέλεση των αποφάσεων δέσμευσης περιουσιακών ή αποδεικτικών στοιχείων στην Ε.Ε.

3.3.3. Η Απόφασηπλαίσιο 2005/212/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 24.2.2005, για τη δήμευση των προϊόντων, οργάνων και περιουσιακών στοιχείων του εγκλήματος

3.3.4. Η Απόφασηπλαίσιο 2006/783/ΔΕΥ σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στις αποφάσεις δήμευσης

4. Κριτική θεώρηση των διεθνών και ευρωπαϊκών κανονιστικών εξελίξεων σε σχέση με τα μέτρα δικονομικής δέσμευσης

4.1. Η επιβεβαίωση της μετάθεσης του κέντρου βάρους της ποινικής καταστολής από τα υποκείμενα του εγκλήματος στα πράγματα και τα περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται με το έγκλημα

4.2. Η επαναδιαπραγμάτευση της κατοχύρωσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων: συντονισμένες πιέσεις για υποχώρηση στα εγγυητικά minima και κίνδυνοι για τα ατομικά δικαιώματα

4.3. Οι κενές περιεχομένου ευρωπαϊκές διακηρύξεις περί σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων

4.4. Οι κίνδυνοι της αυτούσιας μεταφοράς των ευρωπαϊκών κανονιστικών προτύπων στο εσωτερικό της ελληνικής έννομης τάξης

4.5. Αμοιβαία αναγνώριση των δικαστικών αποφάσεων και νέο μοντέλο δικαστικής συνδρομής μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε.: πρόσθετοι κίνδυνοι για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων

4.6. Ο σεβασμός της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων και η κανονιστική προοπτική

Βιβλιογραφία