Δ. Ράικος, Δικαστική ανεξαρτησία και αμεροληψία, 2008

Συντομογραφίες

Προδιάθεση

I. Εισαγωγή: η δικαστική ανεξαρτησία ως θεμελιώδης οργανωτική βάση του δημοκρατικού πολιτεύματος

ΙΙ. Τα θεμελιώδη συνθετικά στοιχεία και τα νομικά ερείσματα των αρχών της δικαστικής ανεξαρτησίας και αμεροληψίας

Α. Έννοια και κατοχύρωση της δικαστικής ανεξαρτησίας

1. Έννοια και διαστάσεις της δικαστικής ανεξαρτησίας

2. Κατοχύρωση της δικαστικής ανεξαρτησίας

2.1. Η συνταγματική θεμελίωση

2.1.1. Οι επιταγές του άρθρου 87 του Συντάγματος

2.1.2. Η σημασία για τη δικαστική ανεξαρτησία και αμεροληψία της κατοχύρωσης του νόμιμου δικαστή

2.2. Η καθιέρωση της δικαστικής ανεξαρτησίας με διεθνή κείμενα και συμβάσεις

2.2.1. Το άρθρο 10 της Διεθνούς Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Universal Declaration of Human Rights)

2.2.2. Το άρθρο 14 παρ.1 του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα (International Covenant on Civil and Political Rights)

2.2.3. Οι υπ.αριθμ. 40/32 της 29 Νοεμβρίου 1985 και 40/146 της 13 Δεκεμβρίου 1985 αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών

2.2.4. Το άρθρο 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ

2.2.5. Η υπ.αριθμ. R (94) 12 σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ανεξαρτησία, την αποτελεσματικότητα και το ρόλο των δικαστών

2.2.6. Οι διατάξεις του Ευρωπαϊκού Χάρτη για το Νομικό Καθεστώς των Δικαστών (European Charter on the statute for Judges)

2.2.7. Ο Οικουμενικός Χάρτης του δικαστή (Universal Charter of the Judge) και ο Χάρτης του Ευρωπαίου δικαστή (Judges’ Charter in Europe)

2.2.8. Η Σύσταση (2004) 20 της 15 Δεκεμβρίου 2004 του Συμβουλίου της Ευρώπης

2.2.9. Συνοπτικά γενικά συμπεράσματα από τη μελέτη των διεθνών κειμένων

3. Προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών

3.1. Προσωπική ανεξαρτησία

3.2. Λειτουργική ανεξαρτησία

Β. Δικαιολογητικός λόγος της κατοχύρωσης της δικαστικής ανεξαρτησίας

1. Η διασφάλιση της δικαστικής αμεροληψίας και ο έλεγχος της υπερσυγκέντρωσης εξουσιών

2. Η αρχή της δικαστικής αμεροληψίας

2.1. Γενικά: Ο δεσμός με την αρχή της δικαστικής ανεξαρτησίας

2.1.1. Η σημασία της οργανικής ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης για τη δικαστική αμεροληψία

2.1.2. Η εγγύηση του δικαστή ως ουδέτερου «τρίτου»

2.2. Η αρχή του αμερόληπτου δικαστηρίου κατά τη διάταξη του άρθρου 6 παρ.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

3. Η παρέκκλιση του λεγόμενου «ακτιβιστή» δικαστή

Γ. Συγκριτική θεώρηση: Η αρχή της δικαστικής ανεξαρτησίας στη διεθνή βιβλιογραφία και νομολογία

1. Η.Π.Α.

2. Καναδάς

3. Αγγλία

4. Γαλλία

5. Γερμανία

6. Αυστρία

7. Πορτογαλία

ΙΙΙ. Δικαστική ανεξαρτησία και πειθαρχική ευθύνη των δικαστικών λειτουργών

Α. Η συμβατότητα της ευθύνης των δικαστικών λειτουργών με τη δικαστική ανεξαρτησία

1. Γενικά

2. Η σχέση έντασης μεταξύ δικαστικής ανεξαρτησίας και ευθύνης των δικαστών

3. Η ευθύνη του δικαστικού λειτουργού κατά την άσκηση των καθηκόντων του από την οπτική των διεθνών συμβάσεων και κειμένων

Β. Το νομοθετικό καθεστώς της πειθαρχικής ευθύνης των δικαστών στην Ελλάδα

1. Η ιστορική διαδρομή

2. Το ισχύον σύστημα πειθαρχικού ελέγχου των δικαστικών λειτουργών

Γ. Συγκριτικό πλαίσιο

1. Η.ΠΑ.

2. Καναδάς

3. Γερμανία

4. Γαλλία

4.1. Το νομικό καθεστώς

4.2. Η απόφαση του Συνταγματικού Συμβουλίου της Γαλλίας υπ.αριθμ. 2007-551 DC της 1ης Μαρτίου 2007 για το ζήτημα της πειθαρχικής ευθύνης των δικαστών

5. Ισπανία

6. Πορτογαλία

7. Ιταλία

IV. Η θεμελιώδης αρχή της δικαστικής ανεξαρτησίας στο επίπεδο των σχέσεων με τις Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές και ιδίως το Συνήγορο του Πολίτη

Α. Γενικά

Β. Η εξαίρεση των δικαιοδοτικών πράξεων από το βεληνεκές της συνταγματικής προστασίας του δικαιώματος αναφοράς

Γ. Το ζήτημα της ενεργοποίησης της πειθαρχικής ευθύνης του δικαστή με αναφορά στο Συνήγορο του Πολίτη

Δ. Η απόφαση του Συνταγματικού Συμβουλίου της Γαλλίας υπ.αριθμ. 2007-551 DC της 1ης Μαρτίου 2007 για το ζήτημα της σχέσης της αρχής της δικαστικής ανεξαρτησίας και του δικαιώματος αναφοράς των πολιτών στο Συνήγορο του Πολίτη

V. Οριοθέτηση της πειθαρχικής ευθύνης των δικαστών για θέματα που αφορούν την ορθότητα της δικαιοδοτικής κρίσης

Α. Η ορθότητα του δικανικού συλλογισμού ως αντικείμενο πειθαρχικού ελέγχου του δικαστή

Β. Η κρατούσα εκδοχή: προς την κατεύθυνση της ανεύρεσης ενός σημείου διαδικαστικής και ουσιαστικής ισορροπίας

VI. Η θεμελίωση της άποψης περί ασυμβατότητας της πειθαρχικής δίωξης και τιμωρίας του δικαστικού λειτουργού εξαιτίας σφάλματος της δικανικής κρίσης με τις συνταγματικές αρχές της δικαστικής ανεξαρτησίας και αμεροληψίας

Α. Η σχετικότητα του χαρακτήρα της δικαστικής ανεξαρτησίας

Β. Η αντίκρουση της κρατούσας εκδοχής

1. Το πειθαρχικώς ανέλγκτο του δικανικού συλλογισμού του δικαστή μέσα από την οπτική του διαλεκτικού χαρακτήρα της δίκης και του θεμελιώδους δικαιώματος για δικαστική ακρόαση και προστασία

2. Οι ειδικότερες συνιστώσες της υποστηριζόμενης θέσης

2.1. Οι διατάξεις των άρθρων 20 παρ.1 και 87 παρ.2 του Συντάγματος: Οι ορίζοντες του δικαιοδοτικού καθήκοντος του δικαστή και ο αποκλεισμός επιρροών ξένων προς τη διαλεκτική της δίκης

2.2. Οι διατάξεις των άρθρων 26 και 91 του Συντάγματος

2.3. Η προσέγγιση της νομολογίας του Δικαστηρίου Αγωγών Κακοδικίας (ΔΑΚ) και των Πειθαρχικών Συμβουλίων - Συμπεράσματα

Επίλογος

Βιβλιογραφία