Δ. Μοσχόπουλος, Ο Εθνικός Διχασμός (1915-1917), 2020
Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να ερμηνεύσει το φαινόμενο του Εθνικού Διχασμού (1915-1917) μέσα από δύο διαφορετικές αλλά συμπληρωματικές προσεγγίσεις: η πρώτη αναφέρεται στον ρόλο που διαδραματίζουν οι ιδέες στη θεσμική συγκρότηση ενός κράτους ενώ η δεύτερη αξιολογεί τις μεταβολές που επήλθαν στο διεθνές δίκαιο και ειδικότερα στο δίκαιο του πολέμου, με αφορμή τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918).
Η πρώτη ερμηνευτική προσέγγιση του Εθνικού Διχασμού στηρίζεται στην αντίληψη ότι η κοινωνική δομή, παρόλη τη σημασία της, δεν αποτελεί παρά έναν από τους παράγοντες της ιστορικής εξέλιξης και συνυπάρχει με τις ιδέες, που συνιστούν μία υποκειμενική πρόσληψη πραγματικών γεγονότων και κινητοποιούν τους πολίτες να προβούν σε συλλογικές δράσεις. Εάν δεχτούμε, λοιπόν, ότι κάθε πολιτική πράξη αποβλέπει στην υλοποίηση μιας ιδέας, αποτελεί πρόκληση για τον ιστορικό η κατανόηση της φύσης των ιδεών που οδηγούν σε έναν εθνικό διχασμό αλλά και η κατανόηση των λόγων που ορισμένοι πολίτες ενός έθνους επιλέγουν να προσχωρήσουν σε μία ιδέα, ενώ άλλοι επιλέγουν να προσχωρήσουν στην ιδέα που καταπολεμά την πρώτη. Πρόκειται για τυχαιότητα ή για δέσμια επιλογή; Αποτελεί αποτέλεσμα ελευθερίας ή καταναγκασμού;
Η δεύτερη ερμηνευτική προσέγγιση του Εθνικού Διχασμού συνδέεται με τις μεταβολές που επήλθαν στο Διεθνές Δίκαιο του Πολέμου κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι μεταβολές αυτές επηρέασαν την πολιτειακή τάξη των εθνικών κρατών ενώ παράλληλα τα υποχρέωσαν να προσχωρήσουν σε μία από τις αντιμαχόμενες ομάδες κρατών, στις οποίες ασκούσαν την ηγεμονία ισχυρά κράτη. Η προσχώρηση αυτή ανέδειξε το πρόβλημα της «συνύπαρξης» των ιδεών μιας εθνικής κοινωνίας με τις ιδέες που αναφέρονται στη διαμόρφωση μιας διεθνούς τάξης πραγμάτων, οι οποίες απορρέουν από κράτη που ασκούν ηγεμονία.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +
Περιεχόμενα
1Εισαγωγή
Κεφάλαιο πρώτο
Ιδέες και Θεσμοί υπό το πρίσμα της σχέσης
των εθνικών κοινωνιών με τη διεθνή κοινότητα
141. Η ιδέα έργου ή διευθύνουσα ιδέα
222. Η ηγεμονική ιδέα
273. Το πρόβλημα της συνύπαρξης ιδεών έργου και ηγεμονικών ιδεών.
29α. Η διεθνής συνεργασία σύμφωνα με τον Maurice Hauriou
31β. Η θεωρία του λειτουργικού δυϊσμού του Georges Scelle
34γ. Η έννοια της διεθνούς κοινωνίας σύμφωνα με τον Παναγιώτη Παπαληγούρα
36δ. Παράγοντες που ευνόησαν την εκδήλωση ηγεμονικών ιδεών
38ε. Ηγεμονικές ιδέες και νομική προσωπικότητα
41στ. Αξιοποίηση των παραπάνω θεωριών στην ερμηνεία φαινομένων διχασμού των εθνών
Κεφάλαιο δεύτερο
Στρατιωτική κατοχή, εξόριστες κυβερνήσεις
και ουδετερότητα: Οι ανατροπές που επήλθαν
κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1918)
451. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ως ένας πόλεμος νέου τύπου
472. Η στρατιωτική κατοχή
523. Οι εξόριστες κυβερνήσεις
564. Η ουδετερότητα
Κεφάλαιο τρίτο
Ο Εθνικός Διχασμός (1915-1917)
ως εκδήλωση κρίσης στη σχέση του έθνους
με τη διεθνή κοινότητα
671. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις για τον Εθνικό Διχασμό
702. Διαίρεση της επικράτειας και Εθνικός Διχασμός
803. Νομική αξιολόγηση της συμμαχικής κατάληψης της Θεσσαλονίκης
864. Η νομική φύση της Προσωρινής Κυβέρνησης
975. Οι ιδιομορφίες της Προσωρινής Κυβέρνησης
97α. Αναγνωρίζει το υφιστάμενο Σύνταγμα και τον θεσμό της Βασιλείας
98β. Ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του τοπικού πληθυσμού
99γ. Αναγνωρίζει την υφιστάμενη διοικητική ιεραρχία ενώ παράλληλα εκφράζει ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης του κρατικού μηχανισμού
1006. Ο πολιτικός λόγος του Βενιζέλου για την σχέση του έθνους με το κράτος και η έννοια του «αντικειμενικού υπερυποκειμενικού» εθνικού συμφέροντος
107Συμπεράσματα
111Βιβλιογραφία
111Ελληνική Βιβλιογραφία
113Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
115Εφημερίδες
115Νομοθεσία
116Πρακτικά
116Διεθνείς Συμβάσεις
Τύπος περιεχομένου
Κατηγορίες
Σχετικές εκδόσεις
