Δ. Μέλισσας, Το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο στην πράξη, 2022
Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) αποτελεί πλέον το μοναδικό εργαλείο πολεοδόμησης στη χώρα μας, στο μέτρο που δεν έχει μέχρι σήμερα εκπονηθεί κανένα Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΤΠΣ). Το νομοθετικό πλαίσιο για το ΕΠΣ θεσπίστηκε με τον ν. 4447/2016 και συμπληρώθηκε με τους ν. 4635/2019, 4759/2020, 4764/2020, 4787/2021, 4872/2021. Το παραπάνω νομοθετικό πλαίσιο οχυρώνει μια βαθμιαία προσέγγιση του ΕΠΣ με το ΤΠΣ. Μετουσιώνει, δηλαδή, μια εξαιρετική διαδικασία σε τακτική διαδικασία πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου, όπως αντίστοιχα και τα ΤΠΣ, στον βαθμό που τα ΕΠΣ καταλαμβάνουν μια ευρύτερη έκταση. Αποτελούν, δηλαδή, σχεδιασμό γενικής διάταξης, έχουν έναν γενικό χαρακτήρα και επιδιώκουν να ρυθμίσουν την πολεοδόμηση σε έναν Δήμο. Αυτό σημαίνει ότι το ΕΠΣ πλέον δεν έχει περιορισμένη έκταση, δηλαδή δεν λειτουργεί μόνο ως υποδοχέας συγκεκριμένων σχεδίων και χρήσεων, όπως παλαιότερα τα ΕΣΧΑΔΑ και τα ΕΣΧΑΣΕ, ή ως εργαλείο αστικής ανάπλασης.
Τα παραπάνω ζητήματα και το νομοθετικό πλαίσιο για το ΕΠΣ αναλύονται διεξοδικά στην παρούσα μονογραφία, με συστηματικό τρόπο και εύληπτο λόγο, που συμβάλλει στην κατανόηση των σύνθετων τεχνικών ζητημάτων.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
Παρ. 1 α, εδ. α΄-β΄ (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
1. Εισαγωγή
2. Η κύρια στοχοθεσία των ΕΠΣ
a) Εννοιολογική αποσαφήνιση λειτουργικών χωρικών υποδοχέων
b) Εννοιολογικός προσδιορισμός των «έργων», των «σχεδίων» και των «προγραμμάτων»
c) Εννοιολογικός καθορισμός του «υπερτοπικού χαρακτήρα» των σχεδίων, των έργων και των προγραμμάτων.
d) Η εννοιολογική προσέγγιση της «στρατηγικής σημασίας» των σχεδίων, των έργων και των προγραμμάτων
e) Η ειδική ρύθμιση των χρήσεων γης (περιπτωσιολογία)
3. Κατάρτιση ΕΠΣ για την αστική ανάπλαση, την περιβαλλοντική προστασία και την αντιμετώπιση των συνεπειών από φυσικές καταστροφές
4. ΕΠΣ σε περιοχές παρεμβάσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων συγχρηματοδοτούμενων από την ΕΕ. Η έννοια των Ολοκληρωμένων Χωρικών Παρεμβάσεων
5. Ο σκοπός της κατάρτισης ΕΠΣ προς εξυπηρέτηση της ανάγκης ταχείας ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου
6. Ειδική περίπτωση: ΕΠΣ για τις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης
Παρ. 1α, εδ. γ΄ έως θ΄ (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020 και την παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 4872/2021)
1. Εισαγωγή
2. Η «περιοχή επέμβασης»
3. Η «ευρύτερη περιοχή»
4. Η «Ζώνη Άμεσης Επιρροής»
5. Περιπτωσιολογία περιοχών επέμβασης, ευρύτερων περιοχών και ζωνών άμεσης επιρροής στα ΕΠΣ
6. Ειδική περίπτωση: Ο καθορισμός των περιοχών στα ΕΠΣ για τις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης
Παρ. 1β (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
1. Εισαγωγικά
2. Τι καθορίζεται με τα ΕΠΣ
a) Το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης και τα βασικά προγραμματικά μεγέθη
b) Τα όρια πολεοδομικών ενοτήτων και οικισμών
c) Οι χρήσεις γης
d) Οι όροι και περιορισμοί δόμησης
e) Ζώνες ειδικών πολεοδομικών κινήτρων
f). Το οδικό δίκτυο
g) Τα λοιπά μεταφορικά, τεχνικά και περιβαλλοντικά δίκτυα και υποδομές
h) Η προσωρινή οριοθέτηση των υδατορεμάτων εντός των προς πολεοδόμηση περιοχών και η οριστική οριοθέτησή τους όταν εγκρίνεται ΡΣΕ
i). Η γεωλογική καταλληλότητα για δόμηση στην περιοχή επέμβασης
j). Τα μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή
k) Μέτρα υποστηρικτικά της αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών και διαχείρισης συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών
l). Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (ΖΥΣ)
m) Λοιπά μέτρα, όροι και περιορισμοί
Παρ. 1γ (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
1. Εισαγωγικά
2. Η υποχρέωση εκπόνησης χωροταξικού σχεδιασμού
3. Η υποχρέωση εναρμόνισης
4. Η εναρμόνιση του ΕΠΣ προς τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό
5. Υποχρέωση εναρμόνισης και σε υπό εκπόνηση ή σε υπό αναθεώρηση υπερκείμενους σχεδιασμούς
Παρ. 1δ (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
1. Εισαγωγικά
2. Υπεροχή των ΕΠΣ έναντι των υπόλοιπων σχεδιασμών
Παρ. 1δα (όπως προστέθηκε με την παρ. 7 του άρθρου 119 του ν. 4819/2021)
1. Καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης κατά παρέκκλιση
2. Η προϋπόθεση της εκπόνησης ειδικής μελέτης και της ύπαρξης επιστημονικής τεκμηρίωσης για τη θέσπιση όρων κατά παρέκκλιση
Παρ. 1ε (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020).
1. Εισαγωγικά
2. Η φύση και η διαδικασία της προέγκρισης
3. Η τεχνική έκθεση που συνοδεύει την αίτηση προέγκρισης
4. Η εισήγηση της υπηρεσίας και η γνωμοδότηση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ
5. Τα κριτήρια αξιολόγησης της αίτησης προέγκρισης από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ
Παρ. 2 (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
1. Εισαγωγικά
2. Καθορισμός με το ΕΠΣ οικιστικών περιοχών, περιοχών παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, περιοχών προστασίας και περιοχών με ειδικό νομικό καθεστώς και περιοχών ελέγχου χρήσεων γης
3. Απαγόρευση οικιστικών, παραγωγικών ή άλλων αναπτύξεων που είναι ασύμβατες προς τις χρήσεις γης και τους όρους και περιορισμούς μετά την έγκριση του ΕΠΣ
4. Χρήσεις γης που καθορίζονται με το ΕΠΣ κατισχύουν όσων είχαν τυχόν καθοριστεί με ρυμοτομικό σχέδιο
5. Η κίνηση και η έγκριση του ΕΠΣ με αναλογική εφαρμογή της διαδικασίας για τα ΤΠΣ
6. Το ΕΠΣ μπορεί να τροποποιεί όρια και ρυθμίσεις ΖΟΕ
Παρ. 3 (όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 11 του ν. 4759/2020, από την παρ. 2 του δέκατου ένατου άρθρου του ν. 4787/2021 και την παρ. 2 του άρθρου 18 του ν. 4872/2021)
1. Η πρωτοβουλία για την κίνηση των ΕΠΣ
a) Η πρωτοβουλία για την κίνηση των ΕΠΣ του άρθρου 8 του ν. 4447/2016
b) Η πρωτοβουλία για την κίνηση των ΕΠΣ που εντάσσονται σε Προγράμματα εκπόνησης ΕΠΣ σύμφωνα με το άρθρο 14 του ν. 4759/2020
2. Οι μελέτες των ΕΠΣ
a) Η κύρια μελέτη του ΕΠΣ
b) ΣΜΠΕ
c) Η μελέτη γεωλογικής καταλληλότητας
d) Μελέτη οριοθέτησης υδατορεμάτων
e) Άλλες υποστηρικτικές μελέτες ή συμβουλευτικές υπηρεσίες
3. Η διαδικασία εκπόνησης των μελετών των ΕΠΣ
4. Ειδική περίπτωση: Οι Μελέτες των ΕΠΣ για τις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης
5. Η έγκριση του ΕΠΣ
Παρ. 4 (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
1. Παρακολούθηση εφαρμογής των ΕΠΣ
2. Παρακολούθηση διαδικασίας εκπόνησης των Προγραμμάτων ΕΠΣ του άρθρου 14 του ν. 4759/2020
Παρ. 5 (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
1. Εισαγωγικά
2. Άρση της απαγόρευσης αναθεώρησης/τροποποίησης ΕΧΣ πριν από την πάροδο 5ετίας εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι
3. Αναθεώρηση χωρίς περιορισμό μετά την πάροδο 10ετίας από την ανάθεση της μελέτης
4. Τήρηση διαδικασίας εκπόνησης για την τροποποίηση εκτός αν οι αλλαγές είναι ήσσονος σημασίας
Παρ. 6 (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020)
Παρ. 7 (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11 του ν. 4759/2020, την παρ. 5 του άρθρου 145 του ν. 4764/2020 και την παρ. 8 του άρθρου 119 του ν. 4819/2021)
1. ΠΟΤΑ
2. ΠΟΑΠΔ
a) Εννοιολογική αποσαφήνιση
b) Διαδικασία χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Π.Ο.Α.Π.Δ
c) Πολεοδόμηση Π.Ο.Α.Π.Δ
d) Υποχρέωση εναρμόνισης
e) Ειδικά, οι ΠΟΑΥ και ο έλεγχος της εναρμόνισής τους προς τον υπερκείμενο σχεδιασμό
3. Τοπικό Ρυμοτομικό Σχέδιο
a) Γενικές παρατηρήσεις
b) Τοπικό Ρυμοτομικό Σχέδιο και ΕΠΣ
4. Οργανωμένοι υποδοχείς μεταποιητικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της παρ. 4 του άρθρου 41 του ν. 3982/2011
a) Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ) που οργανώθηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4458/1965 (Α΄ 33) – «Πάρκα Πρώτης Γενιάς»
b) Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ), Βιομηχανικά Πάρκα (ΒΙΠΑ), Βιοτεχνικά Πάρκα (ΒΙΟΠΑ), Τεχνοπόλεις και άλλες μορφές Βιομηχανικών και Επιχειρηματικών Περιοχών (ΒΕΠΕ), που οργανώθηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2545/1997 (Α΄ 254) – «Πάρκα 2ης γενιάς (Βιοτεχνικά Πάρκα)»
c) Επιχειρηματικά Πάρκα των περ. α΄, β΄, γ΄, δ΄, ε΄ και ζ΄ της παρ. 1 «Πάρκα 3ης γενιάς (Επιχειρηματικά Πάρκα)»
d) Επιχειρηματικά Πάρκα Μεμονωμένης Μεγάλης Μονάδας (ΕΠΜΜΜ) της περ. ζ΄ της παρ. 1 του άρθρου 41 του ν. 3982/2011
5. ΕΣΧΑΔΑ
a) Εννοιολογικός προσδιορισμός, στοχοθεσία
b) Η έννοια των «δημοσίων ακινήτων» για την εφαρμογή των διατάξεων για τα ΕΣΧΑΔΑ
c) Το ΤΑΙΠΕΔ
d) Η έκταση του ΕΣΧΑΔΑ και «περιοχή μελέτης»
e) Η στόχευση του ΕΣΧΑΔΑ
i. Γενικές χρήσεις γης
ii. Γενικοί όροι δόμησης
iii. Ακίνητα για οικιστική χρήση (δημόσια ακίνητα αστικού χαρακτήρα)
f). Η εκπόνηση και έγκριση ΕΣΧΑΔΑ (πρώτο στάδιο πολεοδομικής ωρίμανσης)
g) Υποχρέωση εναρμόνισης
h) Τροποποίηση άλλων σχεδιασμών από τα ΕΣΧΑΔΑ
i). Τροποποίηση εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, σχεδίων πόλεως, πολεοδομικών μελετών
j). Μεταβολή της έκτασης, των ορίων και του περιεχομένου του ΕΣΧΑΔΑ
k) Δεύτερο στάδιο πολεοδομικής ωρίμανσης
i. Πολεοδόμηση παραθεριστικού - τουριστικού χωριού.
ii. Πολεοδόμηση επιχειρηματικού πάρκου
iii. Πολεοδόμηση Δημοσίων Ακινήτων Μικτών Χρήσεων
iv. Κατάργηση ή μετατόπιση μη εγκεκριμένων οδών
6. ΕΣΧΑΣΕ
a) Εισαγωγικά
b) Η εννοιολογική αποσαφήνιση της «στρατηγικής επένδυσης»
c) Στόχευση ΕΣΧΑΣΕ
d) Περιοχή ΕΣΧΑΣΕ
e) Υποχρέωση εκπόνησης ΣΜΠΕ
f). Υποχρέωση εναρμόνισης ΕΣΧΑΣΕ προς υπερκείμενο σχεδιασμό
g) Η υποχρέωση εναρμόνισης των ΕΣΧΑΣΕ που βρίσκονται σε μικρά νησιά
h) Η άρρηκτη σύνδεση του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου
i. Η αναγκαιότητα του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού
ii. Η αρχή της ιδιαίτερης προστασίας των ευπαθών οικοσυστημάτων
iii. Οι προϋποθέσεις για τον επιτρεπτό χαρακτήρα των επεμβάσεων στον θαλάσσιο και παράκτιο χώρο
i) Η δυνατότητα του ΕΣΧΑΣΕ να τροποποιεί το ΤΠΣ
j). Η φέρουσα ικανότητα μιας περιοχής ως θεμελιώδες κριτήριο του σχεδιασμού
k) Ο καθορισμός χρήσεων γης με τα ΕΣΧΑΣΕ
i. Σύνθετα τουριστικά καταλύματα
l) Ο καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης με τα ΕΣΧΑΣΕ
m) Σχεδιασμός με ΕΣΧΑΣΕ οδών και οδικού δικτύου
Παρ. 8 (όπως προστέθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 118 του ν. 4819/2021)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ