Χ. Παπουτσής, Ο έλεγχος της εκτίμησης των αποδείξεων, 2023
Το παρόν έργο αφενός πραγματεύεται τη δικαιοκρατική και δικονομική ανάλυση της αρχής της ηθικής απόδειξης κατά το άρθρο 177 ΚΠΔ, αφετέρου ασχολείται με τον έλεγχο της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων σε νομοθετικό και δικαστικό επίπεδο.
Στην 1η ενότητα επιχειρείται η δικαιοκρατική ανάλυση της αρχής της ηθικής απόδειξης, με ταυτόχρονη εξέταση της ιστορικής αναδρομής της αρχής, αλλά και της συγκριτικής της επισκόπησης σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Σε αυτό το πολυδιάστατο πλαίσιο ερευνάται και ο βαθμός ταύτισης της ηθικής απόδειξης με την ελεύθερη εκτίμηση των αποδείξεων.
Στη 2η ενότητα αναλύεται το δικονομικό πλαίσιο λειτουργίας της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων με ερμηνευτικό γνώμονα: 1) τον λογικό σχηματισμό της δικανικής πεποίθησης, 2) την επίδραση της αρχής της σχετικότητας των αποδεικτικών μέσων, 3) την εγγυητική λειτουργία της ολόπλευρης αναζήτησης της αλήθειας στην προδικασία και στο ακροατήριο. Κοινό παρονομαστή της έρευνας συνιστά, μεταξύ άλλων, η νομολογία του ΕΔΔΑ ως προς την εκτίμηση της αξιοπιστίας των μαρτυρικών καταθέσεων και ως προς την αρχή της δικαστικής ακρόασης.
Στην 3η και τελευταία ενότητα προσεγγίζονται ερμηνευτικά και δικαιοπολιτικά οι περιορισμοί της ηθικής απόδειξης στον ΚΠΔ. Με γνώμονα τις παραδοχές του ΑΠ, του ΕΔΔΑ, αλλά και της επιστημονικής θεωρίας, επιχειρείται η ερμηνεία των διατάξεων που αφορούν την αποδεικτική λειτουργία: α) της προδικαστικής κατάθεσης του απόντος στο ακροατήριο μάρτυρα (363 ΚΠΔ), β) της εξ ακοής μαρτυρίας (224 ΚΠΔ), γ) της ανώνυμης μαρτυρίας (218 ΚΠΔ), δ) της μαρτυρίας συγκατηγορουμένου (211 ΚΠΔ).
Το έργο παρέχει μια κατά το δυνατόν σφαιρική (δογματική και πρακτική) ανάλυση της δικονομικής λειτουργίας της ηθικής απόδειξης. Συγχρόνως επικεντρώνεται στις συνηθισμένες δυσκολίες της εκτίμησης των αποδείξεων, αλλά και στους τρόπους αμφισβήτησης της επάρκειας της εκτίμησης των αποδείξεων, δηλαδή στα βασικά ζητήματα που απασχολούν καθημερινά τον εφαρμοστή του δικαίου, αλλά και τους συνηγόρους. Κατ’ αποτέλεσμα, μπορεί να φανεί χρήσιμο τόσο στον θεωρητικό του Ποινικού Δικονομικού Δικαίου, όσο και στον δικαστή, τον εισαγγελέα και τον δικηγόρο.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΜΕΡΟΣ Α΄
Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Το δικαιοκρατικό πλαίσιο της λειτουργίας της ποινικής απόδειξης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ιστορική αναδρομή της αρχής της ηθικής απόδειξης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η λειτουργία της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων στην Ευρώπη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Η διαφοροποίηση της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων από την ηθική απόδειξη
ΜΕΡΟΣ Β΄
ΤΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Ο λογικός σχηματισμός της δικανικής πεποίθησης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η αρχή της σχετικότητας των αποδεικτικών μέσων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ηθική απόδειξη υπό το φως της ολόπλευρης αναζήτησης της αλήθειας
ΜΕΡΟΣ Γ΄
ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Το ζήτημα των αποδεικτικών περιορισμών a priori
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η κατάθεση απόντος μάρτυρα υπό το φως της ηθικής απόδειξης.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η εξ ακοής μαρτυρία υπό το φως της ηθικής απόδειξης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Η ανώνυμη μαρτυρία υπό το φως της ηθικής απόδειξης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Η μαρτυρία συγκατηγορούμενου υπό το φως της ηθικής απόδειξης
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΕΡΟΣ Α΄
Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
1. Τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά της απόδειξης στο ποινικό δικονομικό δίκαιο
1.1. Η έννοια και τα όρια της ποινικής απόδειξης
1.2. Το μεταβατικό και επικοινωνιακό στοιχείο της απόδειξης
1.3. Τα συμμετέχοντα πρόσωπα και το βάρος της απόδειξης
2. Η σχετικότητα των αποδεικτικών μέσων a priori
2.1. Η σχετική ταξινόμηση των ειδών απόδειξης
2.2. Η σχετικότητα της αρχής του εγγύτερου αποδεικτικού μέσου
2.3. Η a priori σχετικότητα έκαστου αποδεικτικού μέσου
α). Ενδείξεις
β). Αυτοψία
γ). Πραγματογνωμοσύνη
δ). Ομολογία
ε). Μάρτυρες
στ). Έγγραφα
2.4. Διαπίστωση
3. Η εφαρμογή της αρχής του κράτους δικαίου στην ποινική απόδειξη
3.1. Η έννοια και η λειτουργία της αρχής του κράτους δικαίου
3.2. Η λειτουργία της αρχής του κράτους δικαίου στο ποινικό δικονομικό δίκαιο
3.3. Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της ποινικής απόδειξης με γνώμονα την αρχή του κράτους δικαίου
α). Το δικαίωμα αποδείξεως
β). Αναζήτηση της αλήθειας με παραδεκτά δικονομικά μέσα
γ). Η αρχή της δίκαιης δίκης
δ). Το δικαίωμα σιωπής και της μη αυτοενοχοποίησης
ε). Η αρχή της ισότητας των υποκειμένων της δίκης
στ). Το τεκμήριο αθωότητας
ζ). Η αρχή in dubio pro reo
η). Η υποχρέωση ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας των αποφάσεων
4. Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
1. Εισαγωγή
2. Ιστορική αναδρομή
2.1. Αρχαιότητα
2.2. Η αρχική προσπάθεια περιορισμού της ηθικής απόδειξης στο Βυζάντιο
2.3. Η σταδιακή καθιέρωση των νομικών αποδείξεων στη Μεσαιωνική Ευρώπη
2.3.1. Η καθοριστική επιρροή της εκκλησίας στον τρόπο λειτουργίας της ποινικής δικαιοσύνης
2.3.2. Το αρχικό στάδιο της Θεοκρισίας
2.3.3. Η μετάθεση της ηθικής ευθύνης από τον Θεό στους μάρτυρες
α). Αγγλία
β). Ηπειρωτική Ευρώπη
2.3.4. Οι νομικές αποδείξεις στο Κανονικό Δίκαιο της ηπειρωτικής Ευρώπης
α). Οι πηγές και τα όργανα του κανονικού δικαίου
β). Η πνευματική θεμελίωση των νομικών αποδείξεων
γ). Τα βασικά χαρακτηριστικά των νομικών αποδείξεων
δ). Η γραφειοκρατική επέκταση της Ιεράς Εξέτασης στην κοινή ποινική διαδικασία
ε). Η Constitutio Criminalis Carolina
στ) Η Ordonnance Criminelle του
2.4. Η φιλελεύθερη επιρροή του Διαφωτισμού
2.4.1. Οι παρεμβάσεις των διαφωτιστών
2.4.2. Η αρνητική θεωρία των νομικών αποδείξεων
3. Η εισαγωγή της ηθικής απόδειξης με τη Γαλλική Επανάσταση
3.1. Η υιοθέτηση της αγγλικής δίκης από το επαναστατικό καθεστώς
3.2. H ενδόμυχη πεποίθηση (intime conviction) των ενόρκων
3.3. Η ημιτελής αντιμετώπιση του ενδεχόμενου δικαστικής αυθαιρεσίας από τη γαλλική επανάσταση
3.4. Η διαφοροποίηση της Γερμανίας
3.5. Η τελική καθιέρωση των μοντέλων πεποίθησης στην Ευρώπη
4. Η επίδραση των ευρωπαϊκών εξελίξεων στην ελληνική ποινική δικονομία
4.1. Από την Ποινική Δικονομία του Maurer στο άρθρο 177 ΚΠΔ
4.2. Η παρέμβαση του Ν. 4620/2019
5. Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΔΕΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
1. Εισαγωγή
2. Η συγκριτική επισκόπηση της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων στην Ευρώπη
2.1. Ελλάδα
2.2. Γαλλία
2.3. Γερμανία
2.4. Ιταλία
2.5. Αυστρία
2.6. Αγγλία
2.7. Ισπανία
2.8. Βέλγιο
3. Συμπεράσματα συγκριτικού δικαίου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΔΕΙΞΕΩΝ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ
1. Εισαγωγή
2. Η ιστορική και εννοιολογική οριοθέτηση της συνείδησης
2.1. Οι διαχρονικές επικρίσεις για την υποκειμενική λειτουργία της ενδόμυχης πεποίθησης
2.2. Η γραμματική πρόβλεψη της συνείδησης παράλληλα με την κρίση από την αποδεικτική διαδικασία
2.3. Η συνείδηση υπό την πραγματική έννοια της προσωπικής γνώσης του δικαστή στην ιεροεξεταστική διαδικασία
2.4. Η πνευματική μεταστροφή στη δικονομική χρήση της προσωπικής γνώσης του δικαστή
2.5. Η συνείδηση ως έννοια ανεξαρτησίας και όχι ως όρος ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων
2.5.1. Η συνείδηση των ενόρκων ως κριτήριο ανεξαρτησίας απέναντι στην εκτελεστική εξουσία
2.5.2. Η συνείδηση ως κριτήριο ανεξαρτησίας απέναντι στον νόμο
2.5.3. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
2.6. Η σύγκριση συνείδησης και δικανικής πεποίθησης
2.7. Η ερμηνεία της φωνής της συνείδησης ως αμφιβολίας
2.8. Η δικονομική απεξάρτηση της δικανικής πεποίθησης από τη φωνή της συνείδησης
3. Η θέση της μελέτης - Πρόταση
3.1. Η ανάγκη για τη λειτουργική αναπλήρωση της φωνής της συνείδησης ως στοιχείου της ελεύθερης εκτίμησης των αποδείξεων
3.2. Η πρώτη λειτουργική αναπλήρωση από την αρχή της σχετικότητας των αποδεικτικών μέσων
3.3. Η δεύτερη λειτουργική αναπλήρωση της συνείδησης από το τεκμήριο αθωότητας
3.4. Οι έννομες συνέπειες της διπλής αναπλήρωσης de lege ferenda και de lege lata.
4. Συμπεράσματα
ΜΕΡΟΣ Β΄
ΤΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Ο ΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΗΣ
1. Οι κανόνες της λογικής
1.1. Οι θέσεις της νομολογίας
1.2. Οι θέσεις της επιστήμης
1.3. Οι θέσεις του BGH
1.4. Οι θέσεις του ΕΔΔΑ
1.5. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
2. Τα διδάγματα κοινής πείρας
2.1. Οι θέσεις της νομολογίας
2.2. Οι θέσεις του BGH
2.3. Οι θέσεις της επιστήμης
2.4. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
3. Το ζήτημα της διυποκειμενικότητας της δικανικής πεποίθησης
3.1. Η υψηλή πιθανότητα τέλεσης της πράξης
3.2. Η αντικειμενικότητα των επιχειρημάτων
3.3. Η ηθική βεβαιότητα ως απόδειξη;
3.4. Η διάψευση του συλλογισμού ως κριτήριο της βεβαιότητας
3.5. Η διυποκειμενικότητα των συμπερασμάτων
4. Η θέση της μελέτης
4.1. Η διυποκειμενικότητα ως στοιχείο της έλλογης πεποίθησης;
4.2. Οι κανόνες της λογικής ως συστατικό της έλλογης πεποίθησης
4.3. Τα διδάγματα κοινής πείρας ως στοιχείο της έλλογης πεποίθησης
5. Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ
1. Η βασική λειτουργία της αρχής της σχετικότητας των αποδεικτικών μέσων
1.1. Η αντιπαραβολή με τις νομικές αποδείξεις
1.2. Ο επακόλουθος έλεγχος της αξιοπιστίας των αποδεικτικών μέσων
1.3. Παρατηρήσεις
2. Το ζήτημα της κατ’ είδος αναφοράς των αποδείξεων
2.1. Η βασική θέση της νομολογίας
2.2. Η κατ’ είδος αναφορά των αποδεικτικών μέσων υπό το φως της σχετικότητας των αποδείξεων
2.3. Η κατ’ είδος αναφορά των αποδεικτικών μέσων υπό το πρίσμα της ΕΣΔΑ
2.4. Η κατ’ είδος αναφορά των αποδείξεων υπό το πρίσμα της αρχής της αμφίπλευρης αναζήτησης της αλήθειας
2.5. Η νομολογιακή σύνδεση της δικαστικής ακρόασης με τις αρχές της σχετικότητας των αποδεικτικών μέσων και την αμφίπλευρη εξέταση της αλήθειας
2.6. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
3. Το ζήτημα της επιλογής των αποδεικτικών μέσων
3.1. Οι θέσεις της επιστήμης
3.2. Οι θέσεις της νομολογίας
4. Η θέση της μελέτης – Πρόταση
4.1. Ως προς το ζήτημα της ειδικότερης αναφοράς των αποδεικτικών μέσων
4.1.1. Η μη ταύτιση ουσιώδους ισχυρισμού και ουσιώδους αποδεικτικού μέσου.
4.1.2. Η μη αναφορά των μη ουσιωδών μέσων με βάση την ουσιαστική αμεσότητα
4.1.3. Η περίπτωση του άρθρου 224 § 2 ΚΠΔ
4.1.4. Ενδιάμεσο συμπέρασμα
4.2. Ως προς το ζήτημα του προσδιορισμού των ουσιωδών αποδεικτικών μέσων
4.2.1. Η αναφορά των καθοριστικών ουσιωδών αποδεικτικών μέσων
4.2.2. Η αναγκαία προώθηση της προβλεψιμότητας της ηθικής απόδειξης
4.3. Κριτήρια αξιοπιστίας με βάση την αρχή της τυπικής αμεσότητας
4.3.1. Ο προσδιορισμός των κριτηρίων
4.3.2. Η οριοθέτηση του ανέλεγκτου φάσματος της αποδεικτικής διαδικασίας
4.4. Κριτήρια αξιοπιστίας ανεξάρτητα από την εφαρμογή της τυπικής αμεσότητας
i). Το ελέγξιμο κριτήριο της πηγής γνώσης του μάρτυρα
ii). Το ελέγξιμο κριτήριο του κινήτρου ψευδομαρτυρίας του μάρτυρα
iii). Το ελέγξιμο κριτήριο της πληρότητας του περιεχομένου της μαρτυρικής κατάθεσης
iv). Το ελέγξιμο κριτήριο της συνοχής της μαρτυρικής κατάθεσης
v). Το ελέγξιμο κριτήριο της ανεξαρτησίας της μαρτυρικής κατάθεσης
vi). Το ελέγξιμο κριτήριο της αξιολογικής συσχέτισης
5. Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η ΗΘΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΛΟΠΛΕΥΡΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ
1. Η ολόπλευρη αναζήτηση της αλήθειας στην προδικασία
1.1. Η σύνδεση του άρθρου 178 § 2 ΚΠΔ με την αρχή του προσήκοντος βαθμού υπόνοιας
1.2. Η σύνδεση του άρθρου 178 § 2 ΚΠΔ με την αρχή της δικαστικής ακρόασης και στην προδικασία
1.3. Παρατηρήσεις
1.3.1. Η ολόπλευρη αναζήτηση της αλήθειας ως ενδεχόμενη προϋπόθεση της εγκυρότητας της προδικασίας
1.3.2. H επίκληση της απόλυτης ακυρότητας ως προς την αιτιολογία των βουλευμάτων
1.3.3. Η ανάγκη παράλληλης ικανοποίησης του συνταγματικού δικαιώματος απόδειξης στο άρθρο 478 § 1 ΚΠΔ
1.4. Η θέση της μελέτης - Πρόταση
1.4.1. Ως προς το ζήτημα της ακυρότητας λόγω ανεπαρκούς εξέτασης των υπερασπιστικών επιχειρημάτων
i. Η ουσία της βασικής θέσης του ΕΔΔΑ
ii. Η εφαρμογή των θέσεων του ΕΔΔΑ στην προδικασία
iii. Η αδυναμία εφαρμογής της αμεσότητας ως λόγος αποκλεισμού της πρόκλησης ακυρότητας στην προδικασία;
iv. Η πρόκληση ακυρότητας στην προδικασία λόγω της αναίρεσης της αξιοπιστίας των ενοχοποιητικών ενδείξεων
v. Η έμμεση εφαρμογή των αποδεικτικών περιορισμών στην προδικασία
vi. Η διασταύρωση του ακυρωτικού με τον ουσιαστικό έλεγχο στο άρθρο 478 ΚΠΔ
vii. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
1.4.2. Ως προς την ενδεχόμενη ακυρότητα λόγω της παραπομπής για βαρύτερο από το πραγματικώς τελεσθέν έγκλημα
i. Η πρόσφατη απόφαση Dodoja κατά Κροατίας
ii. Η παραπομπή για κακούργημα αντί πλημμελήματος ως λόγος ακυρότητας
2. Η ολόπλευρη αναζήτηση της αλήθειας στην ακροαματική διαδικασία
2.1. Η απόδειξη της ενοχής
2.1.1. Το ζήτημα της βεβαιότητας για την ενοχή του κατηγορουμένου
2.1.2. Η ακρόαση των επιχειρημάτων – ισχυρισμών του κατηγορουμένου
2.2. Η απόδειξη της αθωότητας;
2.2.1. Το αρχικό νομολογιακό καθεστώς
2.2.2. Το μεταγενέστερο νομολογιακό καθεστώς
2.2.3. Ο διάλογος της θεωρίας
2.3. Η θέση της μελέτης
2.3.1. Ως προς το ζήτημα του βάρους απόδειξης
2.3.2. Η μη αποκλεισμένη δυνατότητα απόδειξης και της αθωότητας βάσει της Οδηγίας 2016/343
2.3.3. Η αμφίπλευρη χρήση των κριτηρίων αξιοπιστίας κατά την εφαρμογή της ηθικής απόδειξης
2.3.4. Η ανεξάρτητη από το άρθρο 178 § 2 ΚΠΔ επιρροή του τεκμηρίου αθωότητας στην αιτιολογία
2.3.5. Η έκδοση αθωωτικής απόφασης στο εθνικό δίκαιο
3. Συμπεράσματα κεφαλαίου
3.1. Ως προς το στάδιο της προδικασίας
3.2. Ως προς το στάδιο της ακροαματικής διαδικασίας
ΜΕΡΟΣ Γ΄
ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ A PRIORI
1. Οι επιμέρους αρχές της αρχής της ηθικής απόδειξης
1.1. Η μεθοδολογική εξέταση των τριών αρχών
1.2. Η αρχή του απεριόριστου αριθμού των αποδεικτικών μέσων
1.2.1. Ο βασικός κανόνας
1.2.2. Οι πολυάριθμες εξαιρέσεις
2. Η έννοια των αποδεικτικών περιορισμών
2.1. Η σχέση με τις ανεξάρτητες απαγορεύσεις αξιοποίησης
2.2. Η σχέση δικονομικών απαγορεύσεων και αποδεικτικών περιορισμών
2.3. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
3. Η αναγκαιότητα των αποδεικτικών περιορισμών
3.1. Η θέση της νομολογίας
3.2. Η θέση της επιστήμης
4. Η θέση της μελέτης
4.1. Ως προς τη νομιμότητα των αποδεικτικών περιορισμών
4.2. Ως προς τη σκοπιμότητα των αποδεικτικών περιορισμών
4.3. De lege ferenda
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΑΠΟΝΤΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
1. Η βασική αξιολόγηση της διάταξης του άρθρου 363 ΚΠΔ
1.1. Η θέσπιση αποδεικτικής απαγόρευσης λόγω αδυναμίας εφαρμογής της αρχής της αμεσότητας
1.2. Η ταυτόχρονη αδυναμία εξέτασης του μάρτυρα από την υπεράσπιση (6 § 3 δ΄ ΕΣΔΑ)
1.3. Η επακόλουθη απουσία κανόνα αποδεικτικής αξιολόγησης
2. Ο έλεγχος των τριών βημάτων
2.1. Η ύπαρξη σοβαρού λόγου για τη μη εμφάνιση του μάρτυρα
2.2. Η τυχόν θεμελίωση της καταδίκης αποκλειστικά ή πρωταρχικά στην κατάθεση του απόντος μάρτυρα
2.3. Η ύπαρξη εξισορροπητικών παραγόντων για την αντιστάθμιση της μειονεκτικής θέσης της υπεράσπισης
2.4. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
3. Το ζήτημα της προτεραιότητας των βημάτων
3.1. Η θέση της πλειοψηφίας του ΕΔΔΑ
3.2. Οι θέσεις της μειοψηφίας
3.3. Η θέση του Έλληνα νομοθέτη
3.4. Οι θέσεις της θεωρίας
4. Η θέση της μελέτης - Προτάσεις
4.1. Ως προς το ζήτημα της ύπαρξης σοβαρού λόγου
4.2. Ως προς το ζήτημα της μοναδικής ή αποφασιστικής βάσης της καταδίκης
4.3. Ως προς την εφαρμογή των αντισταθμιστικών παραγόντων στην αξιολόγηση των αποδείξεων
4.3.1. Ταξινόμηση
4.3.2. Αρχικές παρατηρήσεις
4.3.3. De lege ferenda πρόταση
4.3.4. De lege lata πρόταση ως προς την εκτίμηση της κατάθεσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η ΕΞ ΑΚΟΗΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
1. Η βασική αξιολόγηση της εξ ακοής μαρτυρίας υπό το πρίσμα της αμεσότητας
2. Η αξιολόγηση της εξ ακοής μαρτυρίας υπό το φως της ΕΣΔΑ
3. Η αξιοποίηση της εξ ακοής μαρτυρίας άγνωστης πηγής
3.1. Οι νομοθετικές επιλογές
3.2. Κατά της αξιοποίησης της κατάθεσης
3.3. Υπέρ της αξιοποίησης της κατάθεσης
4. Η θέση της μελέτης - Προτάσεις
4.1. Γενική παρατήρηση
4.2. De lege ferenda
i). Ως προς το ζήτημα της συμπληρωματικής χρήσης του μέσου διαχρονικά (πριν τον Ν. 4855/2021)
ii). Ως προς την ανάγκη διαφοροποιημένης αξιολόγησης των περιπτώσεων 1 και 2 του άρθρου 224 ΚΠΔ
iii). Ως προς το ζήτημα της εφαρμογής των θέσεων του BGH και του ΕΔΔΑ
iv). Ως προς την παρέμβαση του Ν. 4855/2021
v). Συμπέρασμα de lege ferenda
4.3. De lege lata
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Η ΑΝΩΝΥΜΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
1. Η αξιολόγηση της κατάθεσης του ανώνυμου μάρτυρα
1.1. Η αξιολόγηση της κατάθεσης υπό το φως του δικαιώματος της εξέτασης μαρτύρων από την υπεράσπιση
1.2. Η αξιολόγηση της κατάθεσης υπό το φως της αρχής της αμεσότητας
1.3. Διαπίστωση
2. Η διάταξη του άρθρου 218 § 6 ΚΠΔ ως κατευθυντήρια γραμμή για τη διατύπωση του 224 § 2 ΚΠΔ;
3. Η θέση της μελέτης - Πρόταση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΥΓΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ
1. Η βασική αξιολόγηση της κατάθεσης του άρθρου 211 ΚΠΔ
1.1. Το νομοθετικό πλαίσιο της μαρτυρίας συγκατηγορουμένου
1.2. Ο διάλογος για τη νομική φύση της διάταξης
1.3. Ενδιάμεσα συμπεράσματα
1.4. Οι συνέπειες της παραβίασης της διάταξης
2. Η διάταξη του άρθρου 211 ΚΠΔ ως κατευθυντήρια γραμμή για την εφαρμογή του άρθρου 224 § 2 ΚΠΔ;
3. Η θέση της μελέτης
3.1. Ως προς τη διαφορά αποδεικτικών απαγορεύσεων και περιορισμών
i. Η άνευ προϋποθέσεων μη λήψη υπόψη του στοιχείου
ii. Η προϋπόθεση της αξιολογικής συσχέτισης
iii. Το ζήτημα της παραπομπής του κατηγορουμένου στο ακροατήριο
3.2. Η σύγκριση των άρθρων 211 και 224 § 2 ΚΠΔ
3.3. Το κίνητρο ψευδομαρτυρίας ως δικαιολογητική βάση αποδεικτικού περιορισμού
3.4. Ως προς το ζήτημα της παράγωγης μαρτυρίας
3.5. Ως προς το ζήτημα των κυρώσεων
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ