Χ. Λαγανάς, Οι σταθμίσεις του δικονομικού νομοθέτη στο διαχρονικό δίκαιο της ρυθμίσεως της διαδικασίας και των διαδικαστικών πράξεων, 2018
Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι ο –δυστυχώς– παραγνωρισμένος κλάδος του διαχρονικού δικαίου και ειδικότερα εκείνος του αστικού δικονομικού διαχρονικού δικαίου, η θεμελιώδης σημασία του οποίου αναδεικνύεται συνήθως περιστασιακά, ενόψει της μετάβασης από ένα παλαιότερο νομοθετικό καθεστώς σε κάποιο νέο.
Το μεταβλητό της νομοθετικής βούλησης δημιουργεί μία πλειάδα ζητημάτων από απόψεως αστικού δικονομικού διαχρονικού δικαίου, η ερμηνευτική προσπέλαση των οποίων καθίσταται –σε αρκετές περιπτώσεις– ιδιαιτέρως δυσχερής υπόθεση. Τόσο η απουσία μεταβατικών διατάξεων, η οποία απαντά σε ορισμένα δικονομικά νομοθετήματα, όσο και η κατά καιρούς θέσπιση αποσπασματικών και διφορούμενων διατάξεων μεταβατικού χαρακτήρα, δικαιολογεί πολλές φορές και τον προβληματισμό, ενίοτε δε και την αμηχανία με την οποία υποδέχονται τα ενδιαφερόμενα μέρη τα ανακύπτοντα ερμηνευτικά ζητήματα, η επίλυση των οποίων μετατίθεται αρκετές φορές στον ερμηνευτή του δικαίου, μολονότι στην πραγματικότητα αυτή αποτελεί έργο του νομοθέτη.
Ωστόσο, όπως επιχειρείται τουλάχιστον να καταδειχθεί, παρά το από χρονολογικής απόψεως «γήρας» τους και τις αναπόφευκτες συνέπειες που συνοδεύουν αυτό, αρκετές διατάξεις του ΕισΝΚΠολΔ βρίσκονται σε ετοιμότητα για να υποδείξουν τις ενδεδειγμένες λύσεις επί ζητημάτων που ανακύπτουν από νεότερες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, με συνέπεια να εγκαθίστανται έτσι μάλλον στον ιδιότυπο χώρο ενός «νομικού επέκεινα». Πράγματι, δεν είναι λίγες οι φορές όπου το πλέον πρόσφορο έδαφος για να αναζητηθεί η προσήκουσα περί του πεδίου εφαρμογής των νεότερων διατάξεων λύση δεν είναι άλλο από τις διατάξεις του ΕισΝΚΠολΔ και τις προπαρασκευαστικές εργασίες κατάστρωσής τους, ορώμενες και υπό το πρίσμα της θεωρητικής επεξεργασίας που έτυχαν από την επιστήμη.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Πρόλογος
Εισαγωγικό σημείωμα
Κυριότερες συντομογραφίες
Ι. Εισαγωγή
ΙΙ. Ιστορική επισκόπηση
ΙΙΙ. Ειδικότερα περί της αναδρομικής δύναμης του νόμου
α) Η θεωρία περί «κεκτημένων δικαιωμάτων»
β) Γνήσια και μη γνήσια αναδρομή
γ) Συνταγματικά ζητήματα περί της (γνήσιας) αναδρομής του νόμου
δ) Το ζήτημα της νομοθετικής μεταβολής που ασκεί επιρροή σε εκκρεμείς δίκες
και η δυνατότητα ή μη της νομοθετικής αλλοίωσης ή κατάργησης των
επίδικων και των τελεσιδίκως ή αμετακλήτως κριθέντων δικαιωμάτων
ε) Αποφάσεις του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ)
ΙV. Αστικό δικονομικό διαχρονικό δίκαιο
α) Πολιτική Δικονομία/1834
β) Διαχρονικό δίκαιο Κρητικής Πολιτικής Δικονομίας
γ) ΚΠολΔ/1968 - Σκοπός και περιεχόμενο του ΕισΝΚΠολΔ
δ) Διαδικαστικές πράξεις
ε) Κύρος διαδικαστικών πράξεων στο μεταβατικό διάστημα ΠολΔ/ 1834 – ΚΠολΔ/1968.
στ) Μεταγενέστερες τροποποιήσεις του ΚΠολΔ
i. Διαχρονικό δίκαιο ν.δ. 958/1971
ii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 1478/1984
iii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 2145/1993
iv. Διαχρονικό δίκαιο ν. 2915/2001 και ν. 3043/2002
V. Κατάργηση διατάξεων
VI. Παραπομπή σε καταργούμενες διατάξεις
VII. Ισχύς διεθνών συμβάσεων
VIII. Διαδικαστικές προϋποθέσεις της δίκης
IX. Προθεσμίες
Χ. Έναρξη της εκκρεμοδικίας
α) Άσκηση της αγωγής
ΧΙ. Αυξομείωση χρηματικών ποσών
ΧΙΙ. Δικαστήριο συγκρούσεως καθηκόντων – εκδίκαση αγωγών κακοδικίας
ΧΙII. Διαχρονικό δίκαιο περί χρηματιστηριακών Δικαστηρίων, ειδικών
Δικαστηρίων και αναγκαστικών διαιτησιών
XIV. Διαχρονικό δίκαιο ως προς την αρμοδιότητα
α) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις συμφωνίες παρέκτασης αρμοδιότητας, την
έρευνα της αρμοδιότητας και την παραπομπή από Δικαστήριο σε Δικαστήριο
β) Δικαιοδοσία μουφτή
XV. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις υποκειμενικά σύνθετες δίκες
XVI. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τα δικαστικά έξοδα
XVII. Διαχρονικό δίκαιο ποινών τάξεως
XVIII. Διαχρονικό δίκαιο απόπειρας συμβιβασμού
ΧΙΧ. Προδικασία, συζήτηση στο ακροατήριο, παραίτηση από το δικαίωμα
της αγωγής
XX. Διαχρονικό δίκαιο αποδείξεως
α) Διαχρονικό δίκαιο εξώδικης πραγματογνωμοσύνης και δειγματοληψίας
β) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τον περιορισμό της εμμάρτυρης απόδειξης
i. Εξαίρεση μαρτύρων λόγω συμφέροντος
γ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς την εξέταση των διαδίκων και τον όρκο
δ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τα έγγραφα
ΧXI. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τη διακοπή, κατάργηση, περάτωση
της δίκης και τη δικαστική απόφαση
ΧΧII. Διαχρονικό δίκαιο αναφορικά με το δεδικασμένο
XXIII. Διαχρονικό δίκαιο ενδίκων μέσων
α) Γενικές παρατηρήσεις
β) Προθεσμίες
γ) Ανακοπή Ερημοδικίας
δ) Έφεση
ε) Αντέφεση
στ) Εφαρμοστέο δίκαιο στη δευτεροβάθμια δίκη – άρθρο 533 § 2 ΚΠολΔ
ζ) Τριμελής σχηματισμός Εφετείου
η) Αναίρεση
θ) Αναψηλάφηση
XXIV. Μέσα άμυνας κατά δικαστικών ή εξωδίκων πράξεων
α) Ανακοπή
β) Τριτανακοπή
XΧV. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις ειδικές διαδικασίες
α) Διαχρονικό δίκαιο ειδικών διατάξεων για τις μικροδιαφορές, τη λογοδοσία
και τη διανομή
β) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις γαμικές διαφορές
γ) Χωρισμός από τραπέζης και κοίτης
δ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές που απορρέουν από τις σχέσεις
γονέων και τέκνων
ε) Ζητήματα διαχρονικού δικαίου αναφορικά με την εφαρμογή του άρθρου
630Α ΚΠολΔ
στ) Υποθήκη και προσημείωση δυνάμει διαταγής πληρωμής
ζ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές από πιστωτικούς τίτλους
η) Έξωση δυστροπούντων μισθωτών
θ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές από την ιδιοκτησία κατ’ ορόφους
ι) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τη διαδικασία εκδικάσεως των διαφορών
από αγοραπωλησίες καπνού
ια) Κατάργηση δικονομικών διατάξεων αναφορικά με τη μετανάστευση
και την αποδημία
ιβ) Έξωση και ανοικοδόμηση
ιγ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις εργατικές διαφορές
ιδ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές από αμοιβές για την παροχή
εργασίας
XΧVI. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τα ασφαλιστικά μέτρα
α) Εξαγορά χωριστής κυριότητας
XΧVII. Διαχρονικό δίκαιο ως προς την εκούσια δικαιοδοσία
α) Διαχρονικό δίκαιο πτωχευτικών υποθέσεων
β) Κήρυξη αξιογράφων ως ανίσχυρων
XΧVIII. Διαχρονικό δίκαιο διαιτησίας
α) Συμβάσεις διαιτησίας κυρωμένες με νόμο
β) Διαιτησία επιμελητηρίων
XXΙX. Διαχρονικό δίκαιο αναγκαστικών απαλλοτριώσεων
ΧΧX. Διαχρονικό δίκαιο αναγκαστικής εκτελέσεως
α) Προϊσχύσαν δίκαιο
β) Η αντίθετη επιλογή του δικονομικού νομοθέτη του ΚΠολΔ – Η ρύθμιση
του άρθρου 50 ΕισΝΚΠολΔ
γ) Διαχρονικό δίκαιο του ν.δ. 958/1971
δ) Περιπτώσεις ανάλογης ή και επικουρικής εφαρμογής του άρθρου 50 §
ΕισΝΚΠολΔ – Αναζήτηση του αφετήριου χρονικού σημείου έναρξης της
εκτέλεσης σε περίπτωση απουσίας σταδίου επίδοσης επιταγής προς εκτέλεση
ε) Εξαιρέσεις
i. Διατάξεις άρθρων 1000, 1009 – 1012, 1034-1046 ΚΠολΔ
ii. Δίκες περί την εκτέλεση
iii. Προθεσμίες
στ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς το παραδεκτό των μέσων εκτελέσεως
ζ) Μεταγενέστερες τροποποιήσεις
i. Διαχρονικό δίκαιο ν. 1478/1984
ii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 2298/1995
iii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 3714/2008
η) Διαδικαστικές προϋποθέσεις της αναγκαστικής εκτέλεσης – Το εκτελεστό
του τίτλου
θ) Προνόμια
ΧΧΧI. Διαχρονικό δίκαιο ν. 3994/2011 και ν. 4055/2012
α) Αρμοδιότητα
β) Επιβολή χρηματικών ποινών
γ) Ένταξη της παυλιανής αγωγής στις κατ’ άρθρο 220§ 1 ΚΠολΔ εγγραπτέες
αγωγές
δ) Απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς (άρθρο 214Α ΚΠολΔ)
ε) Απόπειρα δικαστικής συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς (άρθρο
§ § 2-4 ΚΠολΔ)
στ) Επαναφορά επαχθών συνεπειών ερημοδικίας
ζ) Αναπροσαρμογή των χρηματικών ποσών του άρθρου 393 ΚΠολΔ
η) Υποχρέωση καταβολής τέλους δικαστικού ενσήμου
θ) Ένδικα μέσα
i. Γενικά
ii. Διαδικασία ελέγχου του απαραδέκτου της αιτήσεως αναιρέσεως από
το τριμελές συμβούλιο
iii. Εισαγωγή νέου λόγου αναψηλάφησης
ι) Ασφαλιστικά μέτρα
i. Τροποποίηση άρθρου 693 ΚΠολΔ
ii. Τροποποίηση άρθρου 699 ΚΠολΔ
ια) Αναγκαστική Εκτέλεση
i. Κατάργηση της προσωπικής κράτησης ως μέσου εκτελέσεως για
εμπορικά χρέη
ii. Άρθρο 975 ΚΠολΔ
iii. Αύξηση χρηματικών ποινών των άρθρων 946 § 1, 947 § 1 και 950 § 1 ΚΠολΔ
ιβ) Διαχρονικό δίκαιο ν. 4055/2012 ως προς τις τροποποιήσεις που αφορούν
στην αναγκαστική εκτέλεση
ΧΧΧII. Ζητήματα διαχρονικού δικαίου του ν. 4335/2015
α) Νέα τακτική διαδικασία
i. Άρθρα 237 και 238 ΚΠολΔ
ii. Άρθρα 94 και 143 ΚΠολΔ
iii. Ένορκες βεβαιώσεις
β) Ένδικα μέσα
i. Νέα καταχρηστική προθεσμία για την άσκηση έφεσης και αίτησης
αναιρέσεως
ii. Διεύρυνση λόγων αναιρέσεως στην περίπτωση που η πρωτόδικη
απόφαση έχει εκδοθεί από Ειρηνοδικείο (560 ΚΠολΔ)
iii. Διαδικασία ελέγχου του απαραδέκτου της αιτήσεως αναιρέσεως
γ) Ειδικές διαδικασίες
i. Γενικές παρατηρήσεις
ii. Ένδικα μέσα
iii. Λοιπά ένδικα βοηθήματα και αντιμετώπιση των διαχρονικού δικαίου
ζητημάτων ως προς τις ανταγωγές και τις παρεμβάσεις
iv. Ένορκες βεβαιώσεις
v. Περιορισμοί εμμάρτυρης απόδειξης
vi. Αντικειμενικά όρια δεδικασμένου στις διαφορές απόδοσης μισθίου
δ) Ασφαλιστικά Μέτρα
i. Τρόπος υποβολής της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων ενώπιον του
Δικαστηρίου της κύριας δίκης
ii. Δυνατότητα ή μη εξέτασης μαρτύρων από το Πολυμελές Πρωτοδικείο
στην περίπτωση του άρθρου 686 § 5 εδ. β΄ ΚΠολΔ
iii. Ανταίτηση στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων
ε) Αναγκαστική εκτέλεση
i. Δίκες περί την εκτέλεση
ii. Καθιέρωση του συστήματος των πολλαπλών κατασχέσεων
iii. Προνόμια
ΧΧΧΙII. Διαχρονικό δίκαιο ν. 4446/2016 και ν. 4465/2017
ΧΧΧΙV. Διεθνές αστικό δικονομικό διαχρονικό δίκαιο
α) Ο Κανονισμός (ΕΕ) 44/2001 και η προϊσχύσασα Σύμβαση των Βρυξελλών
i. Ειδικότερα: διαχρονικό δίκαιο ως προς τις συμφωνίες παρεκτάσεως
διεθνούς δικαιοδοσίας
β) Ο Κανονισμός (ΕΕ) 1215/2012
γ) Διαχρονικό δίκαιο Κανονισμού (ΕΕ) 2201/2003 για τη διεθνή δικαιοδοσία
και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και
διαφορές γονικής μέριμνας
δ) Διαχρονικό δίκαιο Κανονισμού (ΕΕ) 805/2004 για τη θέσπιση ευρωπαϊκού
εκτελεστού τίτλου για μη αμφισβητούμενες αξιώσεις
ΧΧΧV. Συμπεράσματα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
i. Ελληνική Βιβλιογραφία
ii. Αλλοδαπή και ξενόγλωσση βιβλιογραφία
iii. Λοιπές πηγές
iv. Κυριότερες διαδικτυακές πηγές