Χ. Ευθυμίου, Η απαγόρευση διάθεσης στον ΚΠολΔ, 2018

Προλογικό σημείωμα συγγραφέα

Κυριότερες συντομογραφίες

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Ι. Η απαγόρευση διάθεσης στο δικονομικό δίκαιο ως αντικείμενο έρευνας

1. Η απαγόρευση διάθεσης ως έκφανση της αλληλεπίδρασης ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου

2. Η απαγόρευση διάθεσης στο πεδίο του δικονομικού δικαίου

Α. Διάθεση και κύρια διαγνωστική δίκη

Β. Η απαγόρευση διάθεσης στο πλαίσιο της προσωρινής δικαστικής προστασίας και της αναγκαστικής εκτέλεσης

ΙΙ. Αντικείμενο και σκοπός της μελέτης

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η απαγόρευση διάθεσης στο ουσιαστικό

και το αστικό δικονομικό δίκαιο

§ 1. Η έννοια της διάθεσης στο ουσιαστικό και το δικονομικό δίκαιο

Ι. Η εξουσία διάθεσης ως προϋπόθεση επέλευσης των αποτελεσμάτων της εκποιητικής δικαιοπραξίας

ΙΙ. Η επίδραση της εξουσίας διάθεσης στο δικονομικό δίκαιο

ΙΙΙ. Το ειδικότερο περιεχόμενο της έννοιας της διάθεσης στο ουσιαστικό δίκαιο

1. Εκούσιες διαθέσεις

2. Αναγκαστικές διαθέσεις

Α. Διαθέσεις εκ του νόμου ή δικαστικής απόφασης

Β. Ο αναγκαστικός πλειστηριασμός

Γ. Η εμπράγματη ασφάλεια

Δ. Η αναγκαστική κατάσχεση ως ιδιαίτερη μορφή διάθεσης

IV. Η απαγόρευση διάθεσης

1. Οι ρυθμίσεις του ΑΚ και του ΚΠολΔ

A. Η στέρηση της εξουσίας διάθεσης ως απόκλιση από την αρχή της ιδιωτικής αυτονομίας του ουσιαστικού δικαίου - οι ρυθμίσεις των άρθρ. 175, 176 ΑΚ

B. Η νομοθετική αποστέρηση της εξουσίας διάθεσης στο δικονομικό δίκαιο

Γ. Η σχέση μεταξύ του άρθρ. 175 ΑΚ και των απαγορευτικών της διάθεσης ρυθμίσεων του ΚΠολΔ

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Οι συνέπειες της απαγόρευσης διάθεσης

στο ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο

§ 1. Η ακυρότητα της διαθετικής δικαιοπραξίας ως συνέπεια της απαγόρευσης διάθεσης

Ι. Οι κρίσιμες νομοθετικές ρυθμίσεις

ΙΙ. Ο προσδιορισμός της νομικής φύσης της ακυρότητας

1. Η σημασία του εντοπισμού της νομικής φύσης της ακυρότητας

2. Ο χαρακτήρας της ακυρότητας των διατάξεων του ΚΠολΔ ως ουσιαστικής

3. Ο χαρακτήρας της ακυρότητας ως σχετικής

Α. Η νομοθετική επιλογή του ΚΠολΔ

Β. Η σκοπιμότητα της νομοθετικής επιλογής

4. Η επενέργεια της σχετικής ακυρότητας

Α. Οι θέσεις της θεωρίας του ουσιαστικού δικαίου στο πλαίσιο της 175 εδ. β΄ ΑΚ.

Β. Η προσαρμογή της κρατούσας διδασκαλίας του ουσιαστικού δικαίου στις ειδικές νομοτυπικές μορφές του άρθρ. 175 εδ. β΄ ΑΚ

Γ. Ο αντίλογος στην ανάγκη επίκλησης της ακυρότητας

§ 2. Η ανενέργεια των δημόσιων εγγραφών ως έκφανση της απαγόρευσης διάθεσης στο δικονομικό δίκαιο

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΔΙΑΘΕΣΗΣ

ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η απαγόρευση διάθεσης στο πλαίσιο

της προσωρινής δικαστικής προστασίας

§ 1. Η ένταξη της προσωρινής διαταγής στο σύστημα της προσωρινής δικαστικής προστασίας

Ι. Ο τελολογικός σύνδεσμος της προσωρινής διαταγής με τα ασφαλιστικά μέτρα

1. Ασφαλιστικά μέτρα και κύρια δίκη

2. Η προσωρινή διαταγή ως μορφή προσωρινής δικαστικής προστασίας

ΙΙ. Η απαγόρευση διάθεσης ως περιεχόμενο της προσωρινής διαταγής

1. Γενικές επισημάνσεις

2. Η απαγόρευση διάθεσης ως περιεχόμενο της προσωρινής διαταγής στις συλλογικές διαδικασίες του δικαίου της αφερεγγυότητας

Α. Ο ν. 3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων

Β. Οι ρυθμίσεις του Πτωχευτικού δικαίου

ΙΙΙ. Η νομική φύση της προσωρινής διαταγής

1. Προδιάθεση

2. Οι υποστηριχθείσες απόψεις

Α. Η προσωρινή διαταγή ως περιληπτική δικαστική απόφαση

Β. Η προσωρινή διαταγή ως ατελής έκφραση δικαιοδοτικού έργου

Γ. Η αντιμετώπιση της προσωρινής διαταγής ως διοικητικής πράξης

Δ. Η προσωρινή διαταγή ως (απλός) εκτελεστός τίτλος

3. Η νομική θεμελίωση της ακυρότητας της διάθεσης δυνάμει προσωρινής διαταγής.

ΙV. Τα υποκειμενικά όρια της ακυρότητας

1. Η σχετική ενέργεια της απαγόρευσης διάθεσης

Α. Η σχετική ενέργεια της ακυρότητας

Β. Η σχετική ανενέργεια ειδικά στη περίπτωση της προσημείωσης υποθήκης

2. Η αντιταξιμότητα της ακυρότητας έναντι του καθ’ ου

3. Η αντιταξιμότητα της ακυρότητας έναντι των τρίτων επί απαγόρευσης διάθεσης ακινήτων, πλοίων και αεροσκαφών

4. Η αντιταξιμότητα της ακυρότητας έναντι των τρίτων επί απαγόρευσης διάθεσης κινητού

V. H συρροή προσωρινής διαταγής με περιεχόμενο την απαγόρευση διάθεσης με τις λοιπές μορφές νομικής δέσμευσης

1. Προσωρινή διαταγή και συντηρητικά ασφαλιστικά μέτρα

2. Προσωρινή διαταγή και αναγκαστική κατάσχεση

§ 2. Η διάρκεια της απαγόρευσης διάθεσης βάσει προσωρινής διαταγής

Ι. Προδιάθεση

ΙΙ. Άρση και ανάκληση της προσωρινής διαταγής

ΙΙΙ. Η εκκρεμοδικία της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων ως προϋπόθεση ισχύος της προσωρινής διαταγής

ΙV. Η εξάρτηση της ισχύος της προσωρινής διαταγής από το αποτέλεσμα της δίκης των ασφαλιστικών μέτρων

1. Αποδοχή της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων

2. Απόρριψη της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων

3. Η εξάρτηση της προσωρινής διαταγής από την κύρια διαγνωστική διαδικασία

4. Η επίδραση της κατ’ άρθρ. 702 ανακοπής στην προσωρινή διαταγή

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η απαγόρευση της διάθεσης στο πλαίσιο

των συντηρητικών ασφαλιστικών μέτρων

§ 1. Συντηρητική κατάσχεση και δικαστική μεσεγγύηση

Ι. Νομοθετική εξέλιξη

ΙΙ. Οι έννομες συνέπειες της συντηρητικής κατάσχεσης και της δικαστικής μεσεγγύησης

1. Η απαγόρευση διάθεσης ως κοινή έννομη συνέπεια της συντηρητικής κατάσχεσης και της δικαστικής μεσεγγύησης

Α. Η γενική ρύθμιση του άρθρ. 715 §

Β. Ο νομοθετικός σκοπός της απαγόρευσης διάθεσης στη συντηρητική κατάσχεση.

Γ. Ο νομοθετικός σκοπός της απαγόρευσης διάθεσης στη δικαστική μεσεγγύηση.

Δ. Σημεία τομής μεταξύ της συντηρητικής κατάσχεσης, δικαστικής μεσεγγύησης και προσημείωσης υποθήκης, ιδίως στην περίπτωση της διάρρηξης καταδολιευτικής δικαιοπραξίας

2. Η νομική θεμελίωση της απαγόρευσης διάθεσης

Α. Γενικές επισημάνσεις

Β. Η θεμελίωση της απαγόρευσης διάθεσης στο νόμο

§ 2. Οι προϋποθέσεις επέλευσης της απαγόρευσης διάθεσης

Ι. Η πραγμάτωση του ασφαλιστικού μέτρου

1. Συντηρητική κατάσχεση στα χέρια του οφειλέτη ή στα χέρια τρίτου

2. Συντηρητική κατάσχεση ειδικών περιουσιακών στοιχείων

3. Δικαστική μεσεγγύηση

ΙΙ. Οι αναγκαίες κατά νόμο επιδόσεις

1. Προδιάθεση

2. Συντηρητική κατάσχεση και δικαστική μεσεγγύηση περιουσιακού δικαιώματος επί κινητού

3. Συντηρητική κατάσχεση στα χέρια τρίτου

4. Συντηρητική κατάσχεση και δικαστική μεσεγγύηση περιουσιακού δικαιώματος επί ακινήτου, πλοίου ή αεροσκάφους

5. Συντηρητική κατάσχεση ειδικού περιουσιακού στοιχείου

§ 3. Το εύρος της απαγόρευσης διάθεσης

I. Εισαγωγικά

ΙΙ. Τα αντικειμενικά όρια της απαγόρευσης διάθεσης

IIΙ. Τα υποκειμενικά όρια της απαγόρευσης διάθεσης

1. Απαγόρευση διάθεσης και προσωρινό δεδικασμένο

2. Τα ενεργητικά υποκειμενικά όρια της απαγόρευσης

3. Τα παθητικά υποκειμενικά όρια της απαγόρευσης

4. Η προστασία του υπέρ ου η σχετική απαγόρευση διάθεσης από τους δανειστές του ειδικού διαδόχου του οφειλέτη

ΙV. Η χρονική διάρκεια της απαγόρευσης διάθεσης

1. Εισαγωγικές επισημάνσεις

2. Οι κατ’ ιδίαν μορφές κατάλυσης των ασφαλιστικών μέτρων της συντηρητικής κατάσχεσης και της δικαστικής μεσεγγύησης

Α. Η μη καταβολή εγγυοδοσίας

Β. Η αυτοδίκαιη άρση του ασφαλιστικού μέτρου επί παράλειψης άσκησης αγωγής για την κύρια υπόθεση

Γ. Η έκδοση απόφασης επί της κύριας δίκης

Δ. Η ανάκληση της απόφασης η οποία διέταξε τη συντηρητική κατάσχεση και τη δικαστική μεσεγγύηση

Ε. Η δικαστική κήρυξη της ακυρότητας της υλοποίησης της απόφασης που διέταξε τη συντηρητική κατάσχεση ή δικαστική μεσεγγύηση

§ 4. H επενέργεια της ακυρότητας της διάθεσης επί συρροής συντηρητικών ασφαλιστικών μέτρων

Ι. Η δυνατότητα επιβολής συντηρητικής και αναγκαστικής κατάσχεσης επί συντηρητικά κατασχεμένου περιουσιακού δικαιώματος

ΙΙ. Η δυνατότητα επιβολής συντηρητικής κατάσχεσης επί αναγκαστικά κατασχεμένου περιουσιακού δικαιώματος

ΙΙΙ. Η τροπή της συντηρητικής κατάσχεσης σε αναγκαστική

ΙV. H δυνατότητα επιβολής συντηρητικής και αναγκαστικής κατάσχεσης επί περιουσιακού δικαιώματος δικαστικά μεσεγγυημένου

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η απαγόρευση διάθεσης στο πλαίσιο

της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης

§ 1. Η δυνατότητα απαγόρευσης διάθεσης μέσω προσωρινής ρύθμισης κατάστασης

Ι. Η λειτουργική διάκριση του ασφαλιστικού μέτρου της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης από τα συντηρητικά ασφαλιστικά μέτρα

ΙΙ. H απαγόρευση διάθεσης ως περιεχόμενο του ασφαλιστικού μέτρου της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης

1. Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης ως μέτρο διασφάλισης της αναγκαστικής εκτέλεσης

2. Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης στο πλαίσιο του άρθρ. 177 ΑΚ

Α. Η κρατούσα ερμηνευτική προσέγγιση

Β. Η αντίθετη άποψη

§ 2. Κριτική της κρατούσας θέσης περί της δυνατότητας δικαστικής απαγόρευσης διάθεσης εν γένει μέσω της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης

Ι. Γενικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Σύγκριση μεταξύ προσωρινής ρύθμισης κατάστασης και δικαστικής μεσεγγύησης

ΙΙΙ. Σύγκριση μεταξύ προσωρινής ρύθμισης κατάστασης και συντηρητικής κατάσχεσης.

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η απαγόρευση διάθεσης ως συνέπεια της αναγκαστικής

κατάσχεσης κινητού Ή ακίνητου πράγματος

§ 1. Προϋποθέσεις και έννοια της απαγόρευσης διάθεσης αναγκαστικώς κατασχεμένου πράγματος

Ι. Προδιάθεση

ΙΙ. Οι προϋποθέσεις της απαγόρευσης διάθεσης κατασχεθέντος στο σύστημα του προϊσχύσαντος δικαίου

ΙΙΙ. Οι προϋποθέσεις της απαγόρευσης διάθεσης κατασχεθέντος υπό τον ΚΠολΔ

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

2. Τυπικές προϋποθέσεις

Α. Το υποστατό της αναγκαστικής κατάσχεσης ως προϋπόθεση της απαγόρευσης διάθεσης

Β. Η επίδραση του συστήματος των πολλαπλών κατασχέσεων στην απαγόρευση διάθεσης

Γ. Η απαγόρευση διάθεσης επί αναγγελίας με ισχύ κατάσχεσης

ΙΙΙ. Οι συνέπειες της παραβίασης της απαγόρευσης διάθεσης

§ 2. Τα αντικειμενικά όρια της απαγόρευσης διάθεσης

Ι. Η έννοια και η έκταση της απαγόρευσης διάθεσης

1. Εισαγωγικά

2. Εκποιητικές και υποσχετικές δικαιοπραξίες

3. Η μίσθωση του κατασχεθέντος

4. Η απαγόρευση διάθεσης επί κατάσχεσης της ψιλής κυριότητας ή της επικαρπίας ακινήτου

5. Η απαγόρευση διάθεσης ειδικά στην περίπτωση της αγωγής για καταδίκη σε δήλωση βούλησης

6. Η παραίτηση από το δικαίωμα ως απαγορευμένη διάθεση

7. Ο αναγκαστικός πλειστηριασμός ως περίπτωση διάθεσης, κατ’ άρθρ. 175 ΑΚ

8. Καταργητικές της εκκρεμοδικίας πράξεις «που θίγουν το ουσιαστικό δικαίωμα»

Α. Γενικά

Β. Ο δικαστικός συμβιβασμός

Γ. Παραίτηση από αγωγικό δικαίωμα

Δ. Αποδοχή της αγωγής

Ε. Η δικαστική ομολογία από τον καθ’ ου η απαγόρευση διάθεσης

ΣΤ. Η προστασία των υπέρ ων η απαγόρευση διάθεσης επί άκυρου δικαστικού συμβιβασμού και παραίτησης από το αγωγικό δικαίωμα

Ζ. Η προστασία των υπέρ ων η απαγόρευση διάθεσης επί άκυρης αποδοχής της αγωγής

ΙΙ. Η έννοια της ανενέργειας των μετά την κατάσχεση γενόμενων δημόσιων εγγραφών.

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Η ρύθμιση του προϊσχύσαντος δικαίου

3. Η αντιμετώπιση των δημόσιων εγγραφών από τον ΚΠολΔ

§ 3. Τα υποκειμενικά όρια της απαγόρευσης διάθεσης

Ι. Ενεργητικά όρια της απαγόρευσης διάθεσης

1. Ο κατασχών δανειστής

2. Οι αναγγελθέντες δανειστές

3. Ο υπερθεματιστής

Α. Η επενέργεια της απαγόρευσης διάθεσης στον υπερθεματιστή

Β. Η επενέργεια της απαγόρευσης διάθεσης κατά τον ιδιότυπο πλειστηριασμό του άρθρ. 1018

ΙΙ. Παθητικά υποκειμενικά όρια

1. Ο καθ’ ου η αναγκαστική εκτέλεση οφειλέτης και οι διάδοχοί του

2. Ο τρίτος κύριος ή νομέας επί κατάσχεσης ενυπόθηκου ακινήτου

§ 4. Η χρονική διάρκεια της απαγόρευσης διάθεσης

Ι. Η έναρξη της απαγόρευσης διάθεσης

1. Επί αναγκαστικής κατάσχεσης κινητού

2. Επί αναγκαστικής κατάσχεσης ακινήτου, πλοίου ή αεροσκάφους

3. Επί αναγγελίας με συνέπειες αναγκαστικής κατάσχεσης

ΙΙ. Η λήξη της απαγόρευσης διάθεσης

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Η ολοκλήρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης

3. Η ανατροπή της κατάσχεσης, κατ’ άρθρ.

4. Η ακύρωση της αναγκαστικής κατάσχεσης

5. Η παραίτηση από την αναγκαστική κατάσχεση

6. Η άρση της κατάσχεσης λόγω καταβολής των οφειλόμενων από τον καθ’ ου

7. Η δικαστική άρση της κατάσχεσης

§ 5. Η απαγόρευση διάθεσης ως νομικό ελάττωμα του πλειστηριαζόμενου περιουσιακού δικαιώματος και η προστασία του υπερθεματιστή

§ 6. Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος ως λόγος ανακοπής του άρθρ. 936 και απαγόρευση διάθεσης

Ι. Η θέση του προβλήματος

ΙΙ. Η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος (281 ΑΚ) ως μορφή απαγόρευσης διάθεσης.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η απαγόρευση διάθεσης στην αναγκαστική κατάσχεση

στα χέρια τρίτου

§ 1. Έννοια και γενικά προαπαιτούμενα

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Ο τρόπος επιβολής της αναγκαστικής κατάσχεσης στα χέρια τρίτου

1. Το υποστατό και έγκυρο της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου

2. Η περίπτωση της ταύτισης της ιδιότητας του δανειστή και του τρίτου

3. Κατάσχεση στα χέρια τετάρτου

§ 2. Η απαγόρευση διάθεσης ως συνέπεια της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου

Ι. Γενική προσέγγιση

ΙΙ. Το προϊσχύσαν δίκαιο

ΙΙΙ. Η απαγόρευση διάθεσης έναντι του καθ’ ου η εκτέλεση

ΙV. Τα ενεργητικά και παθητικά όρια της απαγόρευσης διάθεσης

1. Γενικά

2. Τα ενεργητικά υποκειμενικά όρια επί πολλαπλών κατασχέσεων στα χέρια τρίτου

V. Η έκταση της απαγόρευσης διάθεσης

VI. Η απαγόρευση διάθεσης έναντι του τρίτου

1. Γενικά

2. Η απαγόρευση εξόφλησης από τον τρίτο της κατασχεθείσας στα χέρια του απαίτησης

3. Η απαγόρευση συμψηφισμού της κατασχεθείσας απαίτησης

4. Η απαγόρευση απόδοσης των κατασχεμένων κινητών

5. Η απαγόρευση διάθεσης του κατασχεμένου από τον τρίτο σε άλλα πρόσωπα

VΙI. Τα χρονικά όρια της απαγόρευσης διάθεσης

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Η απαγόρευση διάθεσης ως έννομη συνέπεια

της αναγκαστικής κατάσχεσης ειδικών περιουσιακών στοιχείων

§ 1. Προϋποθέσεις της αναγκαστικής κατάσχεσης ειδικών περιουσιακών στοιχείων

Ι. Εισαγωγικά προλεγόμενα

ΙΙ. Η ολοκλήρωση της αναγκαστικής κατάσχεσης ειδικού περιουσιακού στοιχείου

1. Η αναγκαιότητα της δικαστικής παρεμβολής

2. Ο τρόπος επιβολής της κατάσχεσης ανάλογα με τη φύση του δεσμευόμενου δικαιώματος

Α. Κατάσχεση απαίτησης εξαρτώμενης από αντιπαροχή

Β. Κατάσχεση οποιουδήποτε άλλου περιουσιακού δικαιώματος του καθ’ ου

§ 2. Η απαγόρευση διάθεσης ως έννομη συνέπεια της αναγκαστικής κατάσχεσης ειδικού περιουσιακού δικαιώματος

Ι. Γενικά

ΙΙ. Η ακυρότητα της διάθεσης

1. Κατάσχεση οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου, πλην απαίτησης εξαρτώμενης από αντιπαροχή

2. Κατάσχεση απαίτησης εξαρτώμενης από αντιπαροχή

ΙΙΙ. Η επιχείρηση ως αντικείμενο της κατάσχεσης ειδικών περιουσιακών στοιχείων

1. Οι θέσεις θεωρίας και νομολογίας

2. Η δυνατότητα κατάσχεσης της επιχείρησης ως ειδικού περιουσιακού στοιχείου

ΙV. Το επιτρεπτό των πολλαπλών κατασχέσεων στο πλαίσιο της κατάσχεσης ειδικών περιουσιακών στοιχείων

Επίλογος - Σύνοψη πορισμάτων

Βιβλιογραφικός Πίνακας

Ι. Ελληνική βιβλιογραφία

ΙΙ. Ξενόγλωσση

Αλφαβητικό ευρετήριο λημμάτων