Χ. Αθανασοπούλου, Οικονομική ελευθερία και προστασία του περιβάλλοντος, 2002

Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Σύγκρουση των αρχών της ελεύθερης οικονομίας και της προστασίας του περιβάλλοντος στο πλαίσιο των περιφερειακών οικονομικών ενώσεων

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΣ: Ελεύθερο εμπόριο και προστασία του περιβάλλο-ντος στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (θεωρητικές και νομολογια-κές αρχές)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Οικονομική πολιτική και περιβαλλοντική προοπτική. Προσπάθεια σύ-γκλισης;

Α. Η αυξανόμενη ενίσχυση της περιβαλλοντικής παραμέτρου - θεσμι-κό πλαίσιο

α. Η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος προστασίας του περιβάλλο-ντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση

1. Οι πρώτες έμμεσες αναφορές

2. Τα προγράμματα δράσης

β. Η ένταξη της προστασίας του περιβάλλοντος στο θετικό δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

1. Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη

i. Οι βασικοί στόχοι

ii. Η αρχή της ενσωμάτωσης

2. Η Πράσινη Βίβλος

3. Η Λευκή Βίβλος

Β. Προσπάθεια προσέγγισης της περιβαλλοντικής με την οικονομική παράμετρο στο χώρο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας

α. Το κοινοτικό νομοθετικό πλαίσιο - οι ισχύουσες διατάξεις

β. Ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και προστασία του περι-βάλλοντος. Πρώτο νομολογιακό στάδιο

γ. Ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και προστασία του περι-βάλλοντος. Δεύτερο νομολογιακό στάδιο

i. Απόφαση ADBHU

ii. Απόφαση για τα δανικά μπουκάλια

iii. Απόφαση για τα βαλλονικά απόβλητα

iv. Απόφαση Dusseldorp

Κεφάλαιο δεύτερο

Οικονομική πολιτική και περιβαλλοντική προοπτική. Η πορεία προς την ενσωμάτωση;

A. Σύγκλιση των αρχών της προστασίας του περιβάλλοντος με τις α-ντίστοιχες του ελεύθερου ανταγωνισμού

α. Το ισχύον κοινοτικό πλαίσιο των κανόνων ανταγωνισμού και οι α-ποφάσεις της Επιτροπής

β. Οι πρόσφατες νομολογιακές κατευθύνσεις

1. Προς την παγίωση της περιβαλλοντικής προστασίας;

i. Απόφαση Almelo

ii. Απόφαση Diego Cali και Figli

2. Προς μία πιο επιφυλακτική εφαρμογή της περιβαλλοντικής προστα-σίας

i. Απόφαση Dusseldorp

ii. Απόφαση Sydhavnens Sten & Grus

Συμπερασματικές παρατηρήσεις

Β. Σύγκλιση των αρχών της προστασίας του περιβάλλοντος με τους κανόνες των κρατικών ενισχύσεων

α. Οι κοινοτικές ρυθμίσεις για τις κρατικές ενισχύσεις υπέρ της προ-στασίας του περιβάλλοντος

1. Η φύση της ενίσχυσης

2. Ο αποδέκτης της ενίσχυσης

β. Το νέο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων για την προστασία του περιβάλλοντος του

1. Ο προσανατολισμός του νέου πλαισίου

2. Οι σημαντικές προϋποθέσεις του νέου πλαισίου

3. Οι κατηγορίες ενισχύσεων

i. Επενδυτικές ενισχύσεις

ii. Ενισχύσεις λειτουργίας

Τελικές παρατηρήσεις πρώτου τίτλου

Τίτλος δεύτερος : Ελεύθερο εμπόριο και προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο των περιφερειακών οικονομικών κοινοτήτων της αμε-ρικανικής ηπείρου

Κεφάλαιο πρώτο

Η Βορειοαμερικανική Συμφωνία ελεύθερου εμπορίου NAFTA (North American Free Trade Agreement)

Α. Οι γενικές ρυθμίσεις για το περιβάλλον και την οικονομική πολιτική

α. Η δομή της NAFTA

β. Ο συντονισμός της οικονομικής και της περιβαλλοντικής παραμέ-τρου

γ. Οι Πολυμερείς Περιβαλλοντικές Συμφωνίες και η ΝAFTA

δ. GATT 1994/ΠΟΕ και NAFTA

1. Γενικός προβληματισμός

2. Κανόνες του ΠΟΕ που καθιερώνονται στην NAFTA

i. Οι αρχές της εθνικής μεταχείρισης και του πλέον ευνοούμενου κρά-τους

ii. Οι εξαιρέσεις του άρθρου ΧΧ (b) και (g) της GATT στην NAFTA

αα. Η εξαίρεση του άρθρου XX (b)

ββ. Η εξαίρεση του άρθρου ΧΧ(g)

3. Η διαδικασία επίλυσης των διαφορών

4. Τελικό συμπέρασμα

Β. Οι ειδικές ρυθμίσεις της NAFTA για το περιβάλλον

α. Η Βορειοαμερικανική Συμφωνία Περιβαλλοντικής Συνεργασίας - NAAEC

1.Οι γενικοί κανόνες

2.Τα όργανα της NAAEC

3.Οι προτάσεις της NAAEC - Συνεργασία και αποτελεσματική εφαρ-μογή

β. Οι επιμέρους περιβαλλοντικές συμφωνίες της NAFTA

1. Οι κανόνες της NAFTA για τα υγειονομικά και τα φυτό-υγειονομικά μέτρα (SPS) και για τα τεχνικά πρότυπα (SRM)

2. Η Παραμεθόρια Συμφωνία Περιβαλλοντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Μεξικού

i. H Παραμεθόρια Επιτροπή Περιβαλλοντικής Συνεργασίας - BECC

ii. Η Βορειοαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης -ΝADB

Κεφάλαιο δεύτερο

Η Κοινή Αγορά του Νοτίου Hμισφαιρίου MERCOSUR (Mercado Comun del Sur)

A.Οι αρχές της MERCOSUR σε σχέση με την ελεύθερη οικονομία και τη διακίνηση των εμπορευμάτων

α. To γενικό πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής

1. Η αρχή του πλέον ευνοούμενου κράτους

2. Οι βασικοί στόχοι

β. Οι συγκεκριμένοι κανόνες χάραξης της οικονομικής πολιτικής

Β. Οι αρχές της MERCOSUR για την προστασία του περιβάλλοντος

α. Οι προγραμματικές διακηρύξεις και αρχές

1. Η REMA

2. Η Διακήρυξη της Canela

β. Οι σημαντικές αποφάσεις της MERCOSUR για το περιβάλ-

λον

1. Η Απόφαση 10/1994

2. Το Πρωτόκολλο του Ouro Preto

3. Η Απόφαση 38/1995

4. Η Απόφαση 9/1995

5. Η Απόφαση 60/1999

6. Μελλοντική προοπτική για την MERCOSUR

Τελικές παρατηρήσεις δευτέρου τίτλου

Τελικά συμπεράσματα πρώτου μέρους

Δεύτερο Μέρος: Σύγκρουση των αρχών της ελεύθερης οικονομίας και της προστασία του περιβάλλοντος σε διεθνές επίπεδο. Προς μία τά-ση παγκοσμιοποίησης;

Τίτλος πρώτος: Διεθνής ενίσχυση της νομικής προστασίας του περι-βάλλοντος- Διεθνή περιβαλλοντικά κείμενα

Κεφάλαιο πρώτο

Οι διεθνείς διακηρύξεις

Α. Η επίδραση της διεθνούς νομολογίας

Β. Η Διακήρυξη της Στοκχόλμης

α. Οι βασικές αρχές της Διακήρυξης

β.Η επίδραση της Διακήρυξης της Στοκχόλμης σε άλλα διεθνή κείμενα

Γ. Η Διακήρυξη του Ρίο ντε Τζανέιρο

α. Οι τρεις βασικές κατηγορίες αρχών

1. Πρώτη κατηγορία αρχών - Αρχές αμιγώς περιβαλλοντικού περιεχο-μένου

2. Δεύτερη κατηγορία αρχών - Αρχές που συνδυάζουν την περιβαλλο-ντική με την οικονομική διάσταση

3. Τρίτη κατηγορία αρχών - Αρχές που αφορούν αμιγώς την οικονομι-κή ανάπτυξη σε συνάρτηση με την περιβαλλοντική προστασία

β. Η διαρκής ανάπτυξη

Δ. Η Ατζέντα

Τελικές παρατηρήσεις

Κεφάλαιο δεύτερο

Οι Πολυμερείς Περιβαλλοντικές Συμφωνίες (ΠΠΣ)

Α. Βασικά χαρακτηριστικά των ΠΠΣ

α. Η καθοριστική επίδραση της Διακήρυξης της Στοκχόλμης

β. Καθιέρωση καινοτόμων ρυθμίσεων στις ΠΠΣ

1. Εισαγωγή νέων εννοιών

2. Ενίσχυση της διακρατικής συνεργασίας

γ. Προσπάθεια σύγκλισης της περιβαλλοντικής με την οικονομική διά-σταση

Β. Προβληματισμός ως προς την αποτελεσματικότητα των ΠΠΣ

Τελικές παρατηρήσεις πρώτου τίτλου

Τίτλος δεύτερος : Σύγκλιση και ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής πο-λιτικής στις άλλες πολιτικές, στο πλαίσιο της GATT/ΠΟΕ- Διεθνή οικονομικά κείμενα

Κεφάλαιο Πρώτο

Σύσταση και γενικές αρχές που διέπουν την GATT και τον ΠΟΕ

Α. Το πέρασμα από την GATT στον ΠΟΕ

Β. Οι θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς εμπορικού συστήματος

α. Η ρήτρα του πλέον ευνοούμενου κράτους

β. Η ρήτρα της εθνικής μεταχείρισης

γ. Οι άλλοι κατευθυντήριοι στόχοι του ΠΟΕ

1. Προβλεπόμενη και αυξανόμενη πρόσβαση στις αγορές

2. Προώθηση ενός δίκαιου και ορθού ανταγωνισμού

3. Βελτίωση της οικονομικής προόδου και μεταρρυθμίσεις στις ανα-πτυσσόμενες χώρες

δ. Ο κώδικας του ΠΟΕ : η απελευθέρωση του εμπορίου και οι περιορι-στικές προϋποθέσεις

1. Ο κώδικας του ΠΟΕ και το διεθνές οικονομικό σύστημα

2. Ο κώδικας του ΠΟΕ και η περιβαλλοντική μέριμνα

Κεφάλαιο Δεύτερο

Το άρθρο ΧΧ της GATT και η επίλυση των διαφορών από τις ειδικές επιτροπές

Α. Το προοίμιο του άρθρου ΧΧ της GATT-βασικές προϋποθέσεις

1. Κράτη συμβαλλόμενα στα οποία ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις

2. Αυθαίρετη και αδικαιολόγητη διάκριση

3. Εφαρμογή των μέτρων

4. Μη συγκεκαλυμμένοι περιορισμοί στο εμπόριο

Β. Η εξαίρεση του άρθρου ΧΧ (b)

Γ. Η εξαίρεση του άρθρου ΧΧ (g)

α. Η έννοια του εξαντλήσιμου φυσικού πόρου

1. Εξαντλήσιμοι φυσικοί πόροι - οι αντικρουόμενες θέσεις των ειδικών επιτροπών

2. Προς μία ευρύτερη και εξελικτική θεώρηση της έννοιας του εξα-ντλήσιμου φυσικού πόρου

β. Ορισμένα καίρια ερωτήματα που τέθηκαν προς εξέταση από τις ειδι-κές επιτροπές της GATT και του ΠΟΕ

Τελικές παρατηρήσεις

Κεφάλαιο τρίτο

Ο ΠΟΕ και οι ειδικές ρυθμίσεις για το περιβάλλον

Α. Η Επιτροπή Εμπορίου και Περιβάλλοντος

Β. Οι επιμέρους συμφωνίες του ΠΟΕ

α. Η Συμφωνία για τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο

β. Η Συμφωνία για τα υγειονομικά και τα φυτό-υγειονομικά μέτρα

γ. Η Συμφωνία των επιχορηγήσεων και των αντισταθμιστικών μέτρων

δ. Η Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που άπτο-νται του εμπορίου

Τελικές παρατηρήσεις

Τελικές παρατηρήσεις δεύτερου τίτλου

Τελικά συμπεράσματα δεύτερου μέρους

Επίλογος

Βιβλιογραφία

Ευρετήριο