Α. Τάκης, Η ασφάλεια των τροφίμων στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο, 2009

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Δίκαιο και πολιτική των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

για την ασφάλεια των τροφίμων: Η ιστορική εξέλιξή της

κατά την περίοδο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η πρώτη περίοδος:

1. Οι πολιτικές για την ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς τροφίμων

α) Εκκίνηση από μηδενική βάση

β) Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής

2. Η συμβολή της νομολογίας στην επίτευξη των στόχων της Κοινότητας

α) Η νομολογία του ΔΕΚ στο πεδίο της ελεύθερης κυκλοφορίας των τροφίμων

β) Συνέπειες και αποτίμηση της κοινοτικής νομολογίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η δεύτερη περίοδος:

1. Η προβληματική πορεία προς την ενηλικίωση της ευρωπαϊκής πολιτικής

α) Εξελίξεις σε επίπεδο αρχών και πρωτογενούς δικαίου

β) Νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες

2. Η νομολογία του Δικαστηρίου και οι συνέπειές της

α) Ο ενημερωμένος καταναλωτής υπεύθυνος για τη διαφύλαξη των συμφερόντων του

β) Οι συνέπειες της νέας προσέγγισης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η τρίτη περίοδος:

1. Η κρίση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας και η επίδρασή της στη μετεξέλιξη της πολιτικής για την ασφάλεια των τροφίμων

α) Η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας του κοινοτικού μηχανισμού προστασίας των καταναλωτών και η αντίδραση της Επιτροπής

β) Οι συνέπειες της κρίσης αποτυπώνονται στο πρωτογενές δίκαιο

2. Τα κοινοτικά δικαστήρια εμβαθύνουν στην προστασία των καταναλωτών

α) Η νομολογία των κοινοτικών Δικαστηρίων

β) Γενική αποτίμηση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η τέταρτη περίοδος: 2002 -

1. Το νέο νομικό πλαίσιο για την ασφάλεια των τροφίμων

α) Νομοθετικά μέτρα

β) Η στάση κρατών μελών και Επιτροπής

2. Η νομολογία των κοινοτικών Δικαστηρίων και η γενική αποτίμηση της περιόδου

α) Η κοινοτική νομολογία

β) Γενική αποτίμηση

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η αρχή της προφύλαξης στο πεδίο της διατροφικής ασφάλειας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η αρχή της προφύλαξης: ορισμός, πηγές, νομική δεσμευτικότητα

1. Εννοιολογικό περιεχόμενο και διακρίσεις

α) Προφύλαξη και παρεμφερείς έννοιες

β) Εκτίμηση και διαχείριση του κινδύνου

2. Προέλευση και πηγές

α) Διεθνείς Συνθήκες και Σύμφωνα που αναφέρονται στην αρχή της προφύλαξης

β) Κοινοτική έννομη τάξη: προβλέψεις του πρωτογενούς και δευτερογενούς δικαίου καθώς και μη δεσμευτικά κείμενα

3. Αξία, αρχή ή κατεύθυνση;

α) Η νομολογία του Δικαστηρίου διευκρινίζει τη νομική δεσμευτικότητα της αρχής της προφύλαξης στην κοινοτική έννομη τάξη

β) Η στάση των δικαιοδοτικών οργάνων του Π.Ο.Ε. σχετικά με τη νομική θέση της προφύλαξης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Τα εννοιολογικά στοιχεία της αρχής της προφύλαξης

1. Κίνδυνος

α) Ο ορισμός του κινδύνου μεταξύ επιστημονικής εκτίμησης και κοινής αντίληψης

β) Επίπεδο προστασίας και επίπεδο διακινδύνευσης

2. Αβεβαιότητα

α) Επιστημονική (α)βεβαιότητα

β) Η πλειοψηφία κερδίζει;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Κατευθυντήριες αρχές για την εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης

1. Διαδικαστικές προϋποθέσεις της αρχής της προφύλαξης κατά το στάδιο εκτίμησης του κινδύνου

α) Επιστημονική τεκμηρίωση ενδεχόμενου κινδύνου

β) Το βάρος απόδειξης

2. Ουσιαστικές προϋποθέσεις για τη νομιμότητα των μέτρων διαχείρισης αβέβαιου κινδύνου

α) Μέτρα που είναι πρόσφορα για τον επιδιωκόμενο σκοπό

β) Μεταξύ περισσότερων μέτρων επιλογή του λιγότερο επαχθούς

γ) Μέτρα που εφαρμόζονται αδιακρίτως και τελούν σε συνέπεια προς το επιλεγέν επίπεδο προστασίας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Το κανονιστικό πλέγμα της ευρωπαϊκής αγοράς τροφίμων: κανόνες οριζόντιας και κάθετης εφαρμογής

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Γενικές αρχές και απαιτήσεις για την ασφάλεια των τροφίμων

1. Η ασφάλεια των τροφίμων

α) Οι έξι αρχές της νομοθεσίας για τα τρόφιμα (άρθρα 5-10)

β) Οι διεθνείς πτυχές του εμπορίου τροφίμων (άρθρα 11-13) και οι γενικές απαιτήσεις της νομοθεσίας για τα τρόφιμα (άρθρα 14 -21)

2. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων

α) Η αποστολή και τα καθήκοντα

β) Η δομή και η λειτουργία

γ) Τα εχέγγυα ανεξαρτησίας και διαφάνειας

3. Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης

α) Το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης

β) Καταστάσεις έκτακτης ανάγκης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Ειδικές ρυθμίσεις από την παραγωγή ως τον τελικό καταναλωτή

1. Το υγειονομικό πακέτο

α) Υγειονομικοί κανόνες

β) Έλεγχοι

2. Τα πρόσθετα τροφίμων

α) Από την απουσία κανόνων στη μερική ρύθμιση

β) Ο κανονισμός 1333/2008

3. Επισήμανση και διατροφικοί ισχυρισμοί

α) Η οδηγία 2000/13

β) Ο κανονισμός 1924/2006

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Οι ρήτρες διασφάλισης για την προστασία της δημόσιας υγείας

1. Οι ρήτρες διασφάλισης στο πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο

α) Τα άρθρα 30 και 95 ΣΕΚ

β) Οι Συνθήκες Διεύρυνσης

2. Οι ρήτρες διασφάλισης στο δευτερογενές κοινοτικό δίκαιο

α) Οι κανονισμοί 178/2002 και 882/2004

β) Λοιπά μέτρα εναρμόνισης

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η νομοθεσία και η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης

για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Το νομικό πλαίσιο για την κυκλοφορία και διάθεση τροφίμων

που προέρχονται από ΓΤΟ στην Ε.Ε.

1. Σκοπός και πεδίο εφαρμογής του νέου νομικού πλαισίου

α) Επιδιωκόμενοι στόχοι

β) Πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1829/2003

2. Διαδικαστικές προϋποθέσεις για την αδειοδότηση ΓΤΟ

α) Οι νέες διαδικαστικές προϋποθέσεις

β) Η διαφοροποίηση σε σχέση με το προϊσχύσαν καθεστώς

3. Ουσιαστικές προϋποθέσεις για την έγκριση ΓΤΟ

α) Η ασφάλεια των ΓΤΟ ως αντικείμενο επιστημονικής απόδειξης

β) Άλλοι, πλην της επιστήμης, παράγοντες που συνυπολογίζονται κατά την έγκριση των ΓΤΟ

4. Η ενημέρωση του καταναλωτή για την παρουσία ΓΤ υλικού στα τρόφιμα

α) Η υποχρέωση επισήμανσης των προϊόντων της βιοτεχνολογίας

β) Η εξαίρεση στον κανόνα της επισήμανσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Τα όρια της αυτονομίας των κρατών μελών στο πλαίσιο

της ρύθμισης των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών

1. Οι ρήτρες διασφάλισης του δευτερογενούς δικαίου

α) Το άρθρο 34 του κανονισμού 1829/2003

β) Το άρθρο 16 της οδηγίας 2002/53

2. Οι δικλείδες ασφαλείας του πρωτογενούς δικαίου

α) Το άρθρο 95 ΣΕΚ

β) Το άρθρο 30 ΣΕΚ

3. Η δράση των κρατών μελών εκτός της κοινοτικής νομιμότητας

α) Οι αντιδράσεις των κρατών μελών πριν από τη θέσπιση του νέου νομικού πλαισίου για τους ΓΤΟ

β) Η εκ μέρους των κρατών μελών υποδοχή του νέου θεσμικού πλαισίου για τους ΓΤΟ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ

Θεμελιώδες δικαίωμα στη διατροφή;

Η ανίχνευση ενός άγνωστου δικαιώματος στο δίκαιο των τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Αποτελεί η διατροφή θεμελιώδες δικαίωμα;

1. Το δικαίωμα στη διατροφή σε διεθνή συμβατικά κείμενα

α) Η προστασία του δικαιώματος στα συμβατικά κείμενα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών

β) Το δικαίωμα στη διατροφή σε διεθνείς συμφωνίες εκτός του πλαισίου του Ο.Η.Ε.

2. Το περιεχόμενο του δικαιώματος

α) Επάρκεια τροφίμων

β) Ασφάλεια τροφίμων

3. Το δικαίωμα του ατόμου συνεπάγεται υποχρέωση της πολιτείας

α) Αποχή της πολιτείας κατά την άσκηση του δικαιώματος

β) Η πολιτεία ως εγγυητής του δικαιώματος

γ) Η εκπλήρωση του δικαιώματος από την πολιτεία

4. Ενδιάμεσο συμπέρασμα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Το δικαίωμα στη διατροφή στην κοινοτική έννομη τάξη

1. Η προστασία του δικαιώματος στη διατροφή στο ευρωπαϊκό δίκαιο

α) Εκφάνσεις του δικαιώματος στο πρωτογενές δίκαιο

β) Επιπτώσεις της κοινοτικής πολιτικής στα διατροφικά δικαιώματα

2. Το δικαίωμα στη διατροφή κατά τη νομοθετική διαδικασία και τη χάραξη της πολιτικής της Ένωσης για τα τρόφιμα

α) Ποιοτικά τρόφιμα στα οποία ο καταναλωτής έχει εύκολη πρόσβαση

β) Ασφαλή τρόφιμα που επιλέγει ο καταναλωτής ανάλογα με τις πεποιθήσεις του

3. Η αναγνώριση του δικαιώματος στη διατροφή και οι επιπτώσεις της για τη νομολογία των κοινοτικών δικαστηρίων

α) Συγκαταλέγεται το δικαίωμα στη διατροφή στα θεμελιώδη δικαιώματα με τα κριτήρια του ΔΕΚ;

β) Συνέπειες από την αναγνώριση του δικαιώματος στη διατροφή από το Δικαστήριο

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ / ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΥΛΗΣ