Α. Τάχος, Δίκαιο προστασίας του περιβάλλοντος, 6η έκδ., 2006

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ (στην Πέμπτη έκδοση, 1998)

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

§ 1. Οικονομική δράση, προσβολή και προστασία του περιβάλλoντος.

1. Οικονομική δράση και περιβάλλον, 2. Έννοια του περιβάλλοντος,. 3. Προσβολή του περιβάλλοντος. Είδη προσβολής,. 4. Προστασία του περιβάλλοντος, διεθνώς και στην Δ. Ευρώπη,. 5. Η Ελλάδα στην Ευρώπη και η «παγκοσμιοποίηση»,. 6. Ο ρόλος της νομικής επιστήμης,

§ 2. Η έννομη προστασία του περιβάλλοντος.

1. Συνταγματική προστασία. Γενικά,. 2. Συνέχεια. Στην Ελλάδα. Πρώτη περίοδος, Α. Γενικές διατάξεις,. Β. Ειδικές διατάξεις,. Ι. Φυσικόοικιστικό περιβάλλον,. ΙΙ. Πολιτιστικό περιβάλλον,. 3. Δικαίωμα προστασίας. Ι. Νομική φύση, 44. ΙΙ. Θέσεις που υποστηρίχθηκαν και η άποψη της νομολογίας,. ΙΙΙ. Πρακτικές συνέπειες,. 4. Συνέχεια. Δεύτερη περίοδος, Οι νέες διατάξεις,. 5. Νομοθετική προστασία ατελής και αντιφατική,. 6. Το άρθρο 24, Συντ. και η επιστήμη. Ι. Η κανονιστική δύναμη της επιστήμης,. ΙΙ. Η «συνταγματοποίηση» της επιστήμης,. ΙΙΙ. Η αποστέρηση συνταγματικών δικαιωμάτων,.

§ 3. Το περιεχόμενο, τα όρια και η φύση της προστασίας.

1. Περιεχόμενο της προστασίας. Ι. Νέο έννομο αγαθό,. ΙΙ. Σύνθετη προστασία,. 2. Όρια της προστασίας. Ι. Το οικονομικό καθεστώς,. ΙΙ. Η ατομική ιδιοκτησία,. ΙΙΙ. Κριτήρια της προστασίας, ΙV. Οι επιλογές της διοίκησης,. V. Η εξέλιξη της νομολογίας,. VI. Οριακός δικαστικός έλεγχος,. 3. Φύση της προστασίας. Ι. Επεμβατική,. ΙΙ. Ψευδοδίλημμα,. 4. Τα «κεκτημένα δικαιώματα». Ι. Γενικά,. ΙΙ. Συνταγματική κατάταξη,. ΙΙΙ. Η νομολογία, 74. 5. Η προστασία δεν είναι αυτοσκοπός,. 6. Η «βιώσιμη ανάπτυξη» – η «αρχή της αειφορίας». Ι. Γενικά, 76. ΙΙ. Η νομολογία, 79. ΙΙΙ. Νομικό περιεχόμενο,. IV. Συνταγματική αναγνώριση (παραπομπή),.

§ 4. Το δίκαιο της προστασίας του περιβάλλοντος.

1. Γνωρίσματα του διοικητικού οικονομικού δικαίου,. 2. Συνέχεια. Αρχές ερμηνείας και εφαρμογής του. α) Ισορροπίας,. β) Μικτού δικαίου,. γ) Στενής ερμηνείας,. δ) Αναγκαιότητας,. ε) Αναλογίας ή αναλογικότητας,. στ) Ισότητας,. 3. Γνωρίσματα και αρχές του δικαίου προστασίας του περιβάλλοντος,. (1) Νέο δίκαιο αρμονίας, 91. (2) Κανονιστικής φύσης,. (3) Νομολογιακό,. (4) Εσωτερικόδιεθνέςυπερεθνικό (κοινοτικό),. (5) Διαπολυκλαδικόειδικό – ο ρόλος της επιστήμης,. (6) Νέων αρχών. α) Της πρόληψης, της προφύλαξης και της στάθμισης,. β) Της «ρύπανσης»,. γ) Της δημοσιότητας,. δ) Της αποτελεσματικότητας,. (αα) Ανάκληση μετά επανεκτίμηση,. (ββ) Υποχρέωση ανάκλησης,. (γγ) Επικαιρότητα,. (δδ) Παράλληλη διαδικασία,. (εε) Έννομο συμφέρον,. (στστ) Επέκταση δεδικασμένου,. (ζζ) Υποχρέωση έκδοσης κανονιστικών πράξεων,. (ηη) Επιβολή συμμόρφωσης,. (θθ) Τεκμήριο προστασίας και συνέχειας,. (7) Νέο έννομο αγαθό,. (8) Άμεση εφαρμογή του Συντ. και υποχρέωση επιβολής κυρώσεων,. (9) Συμμετοχή των διοικούμενων,. (10) Αντικειμενική ευθύνη (παραπομπή),.

§ 5. Τα όργανα της προστασίας του περιβάλλοντος.

1. Όργανα της προστασίας. Ι. Γενικής αρμοδιότητας,. 2. ΙΙ. Ειδικής αρμοδιότητας,. ΙΙΙ. Οι ΟΤΑ,. IV. Ο Συνήγορος του Πολίτη,.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

§ 6. Άμεση και έμμεση προστασία.

1. Άμεση προστασία,. 2. Έμμεση προστασία (οικιστικό περιβάλλον),. 3. Η «τριτενέργεια» των ατομικών δικαιωμάτων,. 4. Η άμεση εφαρμογή του Συντάγματος,.

§ 7. Το πρόβλημα των κυρώσεων.

1. Αναθεώρηση απόψεων και νέες τάσεις,. Ι. Η Σύμβαση του Lugano,. II. Η Οδηγία 2004/35/ΕΚ,. Α. Προοίμιο,. Β. Διατάξεις,. Γ. Βασικά γνωρίσματα,. 2. Το έννομο συμφέρον και η «λαϊκή αγωγή». Ι. Γενικά,. ΙΙ. Οι προϋποθέσεις της νομολογίας,. ΙΙΙ. Η νέα διάταξη του άρθρου 24 § 1, εδ. α΄, Συντ.,. 3. Είδη κυρώσεων. Ι. Αστικές,. ΙΙ. Ποινικές,. ΙΙΙ. Διοικητικές,. 4. Υποχρέωση επιβολής κυρώσεων,. 5. Διαδικασία επιβολής διοικητικών κυρώσεων,. 6. Πλήρης αντικειμενική ευθύνη του Κράτους. Ι. Ο περιβαλλοντικός κίνδυνος,. ΙΙ. Το μελλοντικό αποτέλεσμα,. ΙΙΙ. Η υποθετική αιτία,.

§ 8. Η πρόσβαση στα διοικητικά στοιχεία.

1. Η αρχή της φανερής δράσης μέχρι τον Ν 1559/1986,. 2. Το δικαίωμα γνώσης βάσει του Ν 1559/1986,. 3. Συνέχεια. Προϋποθέσεις και διαδικασία,. 4. Ο ΚΔΔ, 166. 5. Έννομη προστασία σε περίπτωση άρνησης,. 6. Το δικαίωμα γνώσης, το καθήκον εχεμύθειας βάσει του ΥΚ και του ΠΚ,. 7. Η εισαγγελική προστασία,. 8. Ι. Ειδικές διατάξεις,. ΙΙ. Η Οδηγία 2003/4/ΕΚ,. ΙΙΙ. Η Σύμβαση του Aarchus της 2561998,. IV. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος,. V. Η Σύμβαση του Lugano της 2161993, του Συμβουλίου της Ευρώπης (παραπομπή),. VI. Η Οδηγία 2003/98/ΕΚ, για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα (Ν 3448/2006),.

§ 9. Η αποδεικτική διαδικασία.

1. Έλλειψη διατάξεων στον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας,. 2. Εφαρμοζόμενες διατάξεις και αντικείμενο απόδειξης,. 3. Αρχές και περιορισμοί κατά την ενέργεια απόδειξης,. 4. Αποδεικτικά μέσα,. 5. Βάρος απόδειξης,. 6. Ανταπόδειξη και συμπλήρωση,. 7. Συντηρητική απόδειξη,. 8. Η αποδεικτική διαδικασία στο δίκαιο περιβάλλοντος: α) Έλεγχος, έρευνα, αυτοψία,. β) Διαπίστωση,. γ) Ακρόαση,. δ) Απόφαση,. ε) Κοινοποίηση,. στ) Εκτέλεση, 206. ζ) Ποινική καταγγελία,. 9. Η Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων (ΥΕΕ), τέως ΣΔΟΕ,.

§ 10. Η απροστάτευτη ελευθερία.

1. Προσβολή του περιβάλλοντος και προσβολή των ελευθεριών του ατόμου, 208. 2. Προσβολή της πολιτικής ελευθερίας, 209. 3. Προστασία του περιβάλλοντος και Οικονομική Δημοκρατία, 209.

§ 11. Η περιφρόνηση του Συντάγματος και της κοινής λογικής.

1. Αντιφατικές νομοθετικές ρυθμίσεις: αβ. Διάφορες περιπτώσεις,. γ. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων με νόμο, δ. Η υποκατάσταση των διοικητικών αδειών με νόμο, 2. Αλόγιστες κρατικές επεμβάσεις. Ι. Γενικά, ΙΙ. Υπερβολές έναντι υπερβολών;,. ΙΙΙ. Ο «εχθρός» του Λαού,. 3. Νομιμότητα και «εκλογική πελατεία»,. 4. Η περιφρόνηση του Συντάγματος,.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

§ 12. Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

1. Προσδιορισμός της προστασίας,. 2. (1) Προστασία ΔασώνΘηραμάτων,. (2) Εδάφους,. 3. (3) Προστασία από τις ρυπάνσεις. Ι. Λύματα, απόβλητα,. ΙΙ. Τα ύδατα,. ΙΙΙ. Οι υγροβιότοποι,. IV. Τα «ρεύματα»,. V. Εκπομπές, θόρυβοι,. VI. Ατμόσφαιρα,. 4. (4) Ο θαλάσσιος χώρος, 239. Ι. Γενική και ειδική προστασία,. ΙΙ. Αιγιαλόςπαραλία,. ΙΙΙ. Νησιωτικές περιοχές (παραπομπή),. 5. (5) Η πυρηνική ενέργεια,. 6. (6) Το οικιστικό περιβάλλον (παραπομπή),.

§ 13. Η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος.

1. Προσδιορισμός της προστασίας, 2. α) Προστασία αρχαιοτήτων και μνημείων. Ι. Γενικώς,. ΙΙ. Ειδικώς,. 3. β) Μουσεία,. 4. γ) Γενικά Αρχεία του Κράτους Βιβλιοθήκες Ταινιοθήκες Οπτικοακουστικό Αρχείο,. 5. Το αμιγώς οικιστικό περιβάλλον (παραπομπή),.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

§ 14. Οι προσπάθειες γενικής προστασίας και ο Ν 1650/1986.

1. Προσπάθειες μέχρι το 1986,. 2. Η συμβολή της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, 260. 3. Οι επαγγελίες του Ν 1650/1986, 260. 4. Οι κοινοβουλευτικές τοποθετήσεις, 261. 5. Η κατά χρόνο ισχύς του Ν 1650/1986, 263.

§ 15. Οι βασικές αρχές του Ν 1650/1986.

1. Οι τάσεις του νόμου, 264. 2. Οι βασικές αρχές του νόμου. α) Το οικονομικό καθεστώς,. β) Το φυσικό περιβάλλον,. γ) Η χρονική μετάθεση,. δ) Το πρόβλημα της συμμετοχήςενημέρωσης των πολιτών,. ε) Η αποκέντρωση, 268. στ) Ο «ρυπαίνων πληρώνει»,.ζ) Η συγκέντρωση, 270. η) Ο ΕΦΟΠ,. θ) Η κατασταλτική λειτουργία,. 3. Η αμφίβολη συνταγματικότητα του νόμου,.

§ 16. Αντικείμενο, διαδικασία και έκταση της προστασίας.

1. Βασικοί προσδιορισμοί,. 2. Α. Προστασία από έργα και δραστηριότητες. Διαδικασίες. Ι. Πρώτη περίοδος, 19862002,. ΙΙ. Δεύτερη περίοδος, 2002 και εφεξής,. α. Η κατάταξη των έργων και των δραστηριοτήτων,. β. Οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ),. γ. Η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ). Η Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ). Η Περιβαλλοντική Έκθεση (ΠΕ),. δ. Συνέχεια. Η διαδικασία ΠΠΕΑ και ΕΠΟ βάσει της ΚΥΑ, ΦΕΚ, Β΄ 332/2003,. ε. Παρατηρήσεις ,. 3. Β. Προστασία από ρύπανση κτλ.,. 4. Γ. Προστασία της φύσης και του τοπίου,. 5. Δ. Ζώνες Ενισχύσεων και Ζώνες Ανάπτυξης,. 6. Η αρχή της επικαιρότητας,. 7. Οι απόψεις της νομολογίας,. 8. Ανυπαρξία προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος, 297. 9. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων με νόμο (παραπομπή),.

§ 17. Όργανα προστασίας και αρμοδιότητες τούτων.

1. Τα Υπουργεία,. 2. Οι αποκεντρωμένες κρατικές Υπηρεσίες και οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις,. 3. Ο ΕΦΟΠ, τα ΝΠΔΔ, οι ΟΤΑ,. 4. Οι Υπηρεσίες Ελέγχου. ΚΕΠΕ κτλ.,. 5. Συνέχεια. Ο έλεγχος των περιβαλλοντικών όρων,. 6. Η φύση των αρμοδιοτήτων των οργάνων,. 7. Βασικά γνωρίσματα των αρμοδιοτήτων,.

§ 18. Τρόποι και αποτελεσματικότητα της προστασίας.

1. Εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η επιβολή τελών,. 2. Εφαρμογή της αρχής της οικονομικής ισορροπίας,. 3. Επιβολή κυρώσεων. Α. Ποινικών,. 4. Συνέχεια. Β. Αστικών,. 5. Συνέχεια. Γ. Διοικητικών. Ι. Οι κυρώσεις,. ΙΙ. Η επιβολή των κυρώσεων,. ΙΙΙ. Οι αρμοδιότητες των οργάνων,. IV. Η κυρωτική διαδικασία (παραπομπή),. 6. Η έννομη προστασία. Η διοικητική προστασία,. α) Αιρετά όργανα ΟΤΑ,. β) Κρατικά όργανα,. γ) Προθεσμία,.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. Πίνακας προβλεπόμενων κανονιστικών πράξεων από τον

Ν 1650/1986