Α. Στεργίου, Αυτοαπασχολούμενος και μισθωτός στην κοινωνική ασφάλιση, 2005

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ/ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ/ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Ι. Μια κληρονομιά του παρελθόντος : η κοινωνική ασφάλιση επινοήθηκε για τους μισθωτούς και επεκτάθηκε στους μη μισθωτούς

ΙΙ. Συντρέχουν αντικειμενικοί λόγοι που να δικαιολογούν τη διαφορετική μεταχείριση των ελευθέρων επαγγελματιών ;

1. Απουσιάζουν ορισμένες σταθερές : δεν υπάρχει εργοδότης ούτε αμετάβλητη και επακριβώς απεικονισμένη εισοδηματική βάση

2. Στην περίπτωση ορισμένων κινδύνων, ελέγχεται δυσκολότερα η απώλεια του εισοδήματος

3. Η διαφορετικότητα δεν πρέπει να συνεπάγεται απουσία ασφάλισης ή υποδεέστερη προστασία

ΙΙΙ. Επιβάλλεται ένα συγκεκριμένο οργανωτικό σχήμα για τους αυτοτελώς απασχολουμένους ;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΕΣΤΕΡΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΥΤΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΥΣ

Ι. Η οικοδόμηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης των αυτοαπασχολουμένων

1. Η κλαδική οργάνωση των ταμείων αυτοτελώς απασχολουμένων

2. Δημιουργία ενός γενικού φορέα αυτοτελώς απασχολουμένων

Α. Ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών

Β. Η εννοιοθέτηση του αυτοτελώς απασχολουμένου

α. Μια αρνητική προσέγγιση

β. Προσπάθεια γι’ ένα θετικό προσδιορισμό

ΙΙ. Διαφοροποίηση στον τρόπο χρηματοδότησης και διοίκησης των φορέων αυτοαπασχολουμένων

1. Πηγές χρηματοδότησης

Α. Εισφορές ασφαλισμένων

Β. Εργοδοτικές εισφορές

Γ. Οιονεί εργοδοτικές εισφορές

Δ. Κοινωνικοί πόροι

Ε. Κρατική συμμετοχή

2. Διοικητική οργάνωση : περισσότερη αυτοκυβέρνηση

ΙΙΙ. Μια υποδεέστερη ασφαλιστική προστασία

1. Ασφαλιστικοί κίνδυνοι που δεν καλύπτονται ή υπολείπονται σε προστασία

2. Διαφορετικοί όροι πρόσβασης στις παροχές, που βρίσκονται ωστόσο σε μια τροχιά σύγκλισης μ’ εκείνους της ασφάλισης μισθωτών

3. Διαφορετική ρύθμιση άλλων ασφαλιστικών ζητημάτων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ : Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΕ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ

Ι. Πότε η αναδρομική υπαγωγή στον αρμόδιο φορέα κωλύεται από την αρχή της χρηστής διοίκησης ;

ΙΙ. Πότε η παράνομη υπαγωγή θεραπεύεται με την επίκληση της αρχής της τυπικής ασφάλισης ;

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΟΥ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΙΚΑ-ΕΤΑΜ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

(Η ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ)

Ι. ΙΗ προσέγγιση της εξάρτησης από τα πολιτικά δικαστήρια με βάση μια «δέσμη ενδείξεων»

1. Το θεωρητικό τοπίο : η ανεπάρκεια των δογματικών αναλύσεων λόγω μονομέρειάς τους

2. Η σύνθεση των θεωρητικών αναλύσεων μέσα από την εφαρμογή μιας «δέσμης ενδείξεων» (τυπολογικών γνωρισμάτων εξαρτημένης εργασίας)

3. Η περιορισμένη «δέσμη ενδείξεων» των πολιτικών δικαστηρίων. Η προέχουσα σημασία εκείνων των στοιχείων που εκφράζουν τη νομική/ προσωπική εξάρτηση

4. Τα τυπολογικά γνωρίσματα της ανεξάρτητης εργασίας (αντενδείξεις εξάρτησης)

5. Η νομολογιακή διεύρυνση της εξάρτησης μ’ επικουρική αναφορά σε νέες ενδείξεις

6. Η κατά νομοθετική επιταγή διεύρυνση της εξαρτημένης εργασίας

ΙΙ. Τα διοικητικά δικαστήρια στην ίδια ερμηνευτική πορεία με τη νομολογία των πολιτικών δικαστηρίων

1. Η συγκλίνουσα ερμηνεία της εξάρτησης στο εργατικό δίκαιο και την κοινωνική ασφάλιση ως νομολογιακή επιλογή

2. Το αδιάφορο της βούλησης των ενδιαφερομένων

3. Η υπαγωγή στην ασφάλιση εξαρτάται από την πραγματική παροχή εξαρτημένης εργασίας

4. Η συνδρομή της εξάρτησης κρίνεται εκάστοτε αιτιολογημένα από τα αρμόδια όργανα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και τα διοικητικά δικαστήρια

5. Το τυπικό κριτήριο της εξάρτησης : παροχή εργασίας κάτω από την καθοδήγηση και επιτήρηση του εργοδότη

6. Η συγκρότηση μιας περιορισμένης «δέσμης ενδείξεων» για τη συναγωγή του στοιχείου της εξάρτησης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Ι. ΙΗ έννοια του εργαζομένου στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων

ΙΙ. Η έννοια του εργαζομένου-ασφαλισμένου στο πλαίσιο του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

Η ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η ΑΝΤΟΧΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΝΤΙΣΜΟΥ

Ι. ιΟι μισθωτοί απολαμβάνουν μια ολοένα και μεγαλύτερη αυτονομία κατά την εκτέλεση της εργασίας τους

ΙΙ. Οι αυτοαπασχολούμενοι ολισθαίνουν όλο και περισσότερο σε μια κατάσταση εξάρτησης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Ι. Ι Διεύρυνση της έννοιας της εξάρτησης με τη βοήθεια ενός εμπλουτισμένου καταλόγου τυπολογικών γνωρισμάτων

1. Απασχολείται κανείς για λογαριασμό ενός άλλου προσώπου ;

Α) Ποιος αναλαμβάνει τους επιχειρηματικούς κινδύνους και αποκομίζει τα κέρδη από την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας ;

Β) Ποιος φέρει το βάρος των επαγγελματικών δαπανών ;

Γ) Ποιος διαθέτει τον εξοπλισμό και τις πρώτες ύλες ;

Δ) Απουσιάζει πραγματική πελατεία ; Διαπιστώνεται αποκλειστικότητα στην απασχόληση ;

ΣΤ) Παρέχεται η εργασία αυτοπροσώπως, χωρίς βοηθούς ;

Ζ) Ο εργαζόμενος είναι διαθέσιμος να εκτελέσει νέα καθήκοντα ;

Η) Η παροχή της εργασίας είναι σταθερή και διαρκής ;

Θ) Πώς αμείβεται ο εργαζόμενος ;

2. Διαπιστώνεται γενικότερα κάποια μορφή οικονομικής εξάρτησης ; Απαντάται μια οικονομική και κοινωνική κατάσταση, αντίστοιχη των μισθωτών ;

3. Ομοιάζουν οι συνθήκες εργασίας του απασχολουμένου μ’ εκείνες των μισθωτών του κλάδου δραστηριότητας ή της επιχείρησης ; Η συγκρισιμότητα ως μέσο για την αντιμετώπιση της φαινομενικής αυτοαπασχόλησης και της υπεργολαβίας

4. Αναμειγνύεται τρίτος στην εκτέλεση της εργασίας ενός προσώπου (προσωπική-νομική εξάρτηση) ;

5. Ασκείται πραγματικός έλεγχος κατά την εκτέλεση της εργασίας ;

6. Διαπιστώνεται ένταξη του εργαζομένου στην οργανωμένη εκμετάλλευση (επιχείρηση) ενός άλλου προσώπου ;

7. Συντρέχει περίπτωση υπαγωγής στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας ;

ΙΙ. Διεύρυνση της έννοιας της εξάρτησης με νομοθετικές εξομοιώσεις

1. Η φύση της νομοθετικής εξομοίωσης μιας επαγγελματικής δραστηριότητας με ασφαλιστέα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ εργασία

2. Συμφωνία με το Σύνταγμα και το κοινοτικό δίκαιο

3. Περιπτωσιολογία νομοθετικών εξομοιώσεων μ’ εξαρτημένη εργασία, ασφαλιστέα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ

Α. Απασχολούμενοι με σύμβαση μίσθωσης έργου

Β. Εργολάβοι και υπεργολάβοι οικοδομικών και τεχνικών έργων

Γ. Οι κατ’ οίκον απασχολούμενοι με το κομμάτι

Δ. Συγγενείς του εργοδότη

Ε. Παραγωγοί πωλήσεων (πλασιέ) - Παραγωγοί ασφαλίσεων (ασφαλειομεσίτες)

ΣΤ. Οδηγοί αγοραίων επιβατικών αυτοκινήτων (ΤΑΞΙ) – Οδηγοί αυτοκινήτων δημόσιας ή ιδιωτικής χρήσης

Ζ. Επαγγελματικά καταρτιζόμενοι (μαθητευόμενοι-υπότροφοι–φοιτητές–σπουδαστές –άνεργοι που παρακολουθούν επιδοτούμενα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης)

Η. Ειδικές περιπτώσεις εμπειρογνωμόνων

α. Ορκωτοί εκτιμητές

β. Ορκωτοί λογιστές - ελεγκτές

γ. Εμπειρογνώμονες καπνού (καπνομεσίτες)

δ. Γεωπόνοι εκτιμητές Ο.Γ.Α.

Θ. Οι απασχολούμενοι στην πρωτογενή παραγωγή μισθωτοί

α. Δασεργάτες

β. Ρητινοσυλλέκτες

γ. Οι απασχολούμενοι σε ιπποφορβεία, τυροκομεία και σε ανθοκηπουρικές επιχειρήσεις

δ. Οι απασχολούμενοι σε αλωνιστικές επιχειρήσεις

ε. Προσωπικό δακοκτονίας

Ι. Καλλιτέχνες - ερμηνευτές

α. Εταίροι εταιρικών θιάσων

β. Oι απασχολούμενοι στο χώρο του «θεάματος και ακροάματος» (συγγραφείς, μουσικοσυνθέτες, ερμηνευτές-εκτελεστές, κ.α.)

ΙΑ. Αμειβόμενοι και επαγγελματίες αθλητές - Προπονητές

ΙΒ. Απασχολούμενοι σε μη σταθερό εργοδότη ή σε περισσότερους εργοδότες

α. Μέσω αποδείξεων ή θεωρημένων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ : αποκλειστικές αδελφές νοσοκόμοι – κατ’ οίκον του εργοδότη απασχολούμενα άτομα

β. Μέσω ασφαλιστικών ή μη συνεταιρισμών - σωματείων - συνεργατικών

ΙΓ. Οικονομικώς ασθενείς αυτοαπασχολούμενοι

ΙΔ. Αυτοτελώς απασχολούμενοι, ελεύθεροι και ανεξάρτητοι επαγγελματίες

ΙΕ. Οικονομικώς εύρωστοι «μισθωτοί» : οι διοικούντες εταιρείες

ΙΣΤ. Ευαίσθητες «επαγγελματικές» ομάδες

α. Ιερόδουλες

β. Κρατούμενοι

γ. Αντιρρησίες συνείδησης

ΙΖ. Οι απασχολούμενοι στο Δημόσιο

ΙΗ. Περιπτώσεις νομοθετικών εξομοιώσεων για την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας

ΙΙΙ. Διεύρυνση της εξάρτησης με το νόμιμο τεκμήριο της υπαγωγής στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ

1. Η χρησιμότητα του τεκμηρίου ασφάλισης

2. Η σχέση του άρθρου 2 παρ. 1 του Α.Ν. 1846/51 με το τεκμήριο του ν. 2639/98 υπέρ της ανεξάρτητης εργασίας

ΙV. Πολλαπλή απασχόληση: παράλληλη ασφάλιση για παροχή εξαρτημένης και ανεξάρτητης εργασίας

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ