Α. Μπρεδήμας, Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η καταπολέμηση των επιδημιών/πανδημιών, 2020

Πρόλογος

Εισαγωγικά στοιχεία

Μέρος Πρώτο:

Οι ρυθμίσεις του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού (2005): ραχοκοκαλιά της αντιμετώπισης των επιδημιών / πανδημιών

Ι. Γενικά

ΙΙ. Το γενικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του Κανονισμού (2005) και οι αρμοδιότητες του ΠΟΥ

1. Σκοπός/πεδίο εφαρμογής και βασικές αρχές που διέπουν την εφαρμογή του Κανονισμού

(α) Σκοπός και πεδίο εφαρμογής

(β) Οι βασικές αρχές του Κανονισμού

ΙΙΙ. Οι αρμοδιότητες και οι λειτουργίες του ΠΟΥ στο πλαίσιο του Κανονισμού

1. Οι αρμοδιότητες του ΠΟΥ σχετικά με την πληροφόρηση: ένα καίριο εργαλείο αντιμετώπισης των κινδύνων δημόσιας υγείας

2. Ο προσδιορισμός του επείγοντος περιστατικού δημόσιας υγείας διεθνούς εμβέλειας

3. Οι συστάσεις του ΠΟΥ προς τα κράτη μέρη

(α) Οι προσωρινές συστάσεις

(β) Οι πάγιες συστάσεις

(γ) Κοινοί κανόνες

(δ) Το περιεχόμενο των συστάσεων του ΠΟΥ (και των δύο κατηγοριών) σε σχέση με τα πρόσωπα, εμπορεύματα κλπ

4. Τα όργανα λειτουργίας του Κανονισμού

(α) Το Μητρώο Εμπειρογνωμόνων του Κανονισμού

(β) Η Επιτροπή Επειγόντων Περιστατικών

(γ) Η Επιτροπή Ελέγχου

(δ) Η διαδικασία

IV. Οι αρμοδιότητες και οι υποχρεώσεις των κρατών μερών κατά την εφαρμογή του Κανονισμού

1. Οι γενικές υποχρεώσεις

(α) Η επιτήρηση

(β) Η κοινοποίηση

(γ) Η γνωστοποίηση

(δ) Η υγειονομική αντιμετώπιση

2. Οι ειδικές υποχρεώσεις

(α) Τα σημεία εισόδου

(i) Γενικές υποχρεώσεις

(ii) Οι ειδικές υποχρεώσεις

1. Ως προς τα αεροδρόμια και τα λιμάνια

2. Ως προς τις χερσαίες διαβάσεις

3. Ο ρόλος των Αρμόδιων Αρχών των κρατών μερών

(β) Τα μέτρα δημόσιας υγείας σχετικά με την είσοδο ταξιδιωτών και εμπορευμάτων

(i) Τα μέτρα δημόσιας υγείας κατά την άφιξη και αναχώρηση

(ii) Ειδικές διατάξεις για μεταφορικά μέσα και φορείς εκμετάλλευσης μεταφορικών μέσων

3. Προσβληθέντα μεταφορικά μέσα

(α) Γενικά

(β) Πλοία και αεροσκάφη σε σημεία εισόδου

(γ) Πολιτικά φορτηγά, τρένα ή λεωφορεία σε σημεία εισόδου

(iii) Ειδικές διατάξεις για ταξιδιώτες

1. Τα μέτρα δημόσιας υγείας που αφορούν την είσοδο ταξιδιωτών

2. Το δικαιϊκό πλαίσιο αντιμετώπισης των ταξιδιωτών

V. Ειδικές διατάξεις για εμπορεύματα, εμπορευματοκιβώτια και χώρους φόρτωσης

VI. Τα υγειονομικά έγγραφα

1. Γενικές διατάξεις

2. Διατάξεις για τα πλοία

3. Διατάξεις για τα αεροσκάφη

4. Γενικά Πιστοποιητικά που εκδίδονται για τα πλοία

5. Οι οικονομικές επιβαρύνσεις από την εφαρμογή μέτρων δημόσιας υγείας

(i) Ως προς τους ταξιδιώτες

(ii) Ως προς τις αποσκευές, φορτία, εμπορευματοκιβώτια, εμπορεύματα, μεταφορικά μέσα και ταχυδρομικά πακέτα

6. Τα πρόσθετα μέτρα δημόσιας υγείας

7. Άλλες ρυθμίσεις του Κανονισμού

(α) Συνεργασία και συνδρομή στην αντιμετώπιση των πανδημιών

(β) Η διαχείριση προσωπικών δεδομένων

VII. Άλλα θέματα σχετικά με τον Κανονισμό

1. Η διευθέτηση διαφορών

2. Η σχέση του Κανονισμού με άλλες διεθνείς συμφωνίες

3. Το ζήτημα των επιφυλάξεων στις διατάξεις του Κανονισμού

Μέρος δεύτερο:

Η αντιμετώπιση από τον ΠΟΥ των προ του COVID-19 πανδημιών/επιδημιών: μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας

Ι. Η πανδημία της νόσου AIDS (δεκαετία 1980) και η επιδημία της χολέρας (δεκαετία 1970)

ΙΙ. Η πανδημία SARS (Severe Acute Respiratory Syndrom) (2003)

III. Η πανδημία της γρίπης Α΄ Η1Ν1 (2009)

IV. Η επιδημία του Ebola (2014-2015)

V. Η επιδημία Zika (2016)

Μέρος τρίτο:

Η αντιμετώπιση του COVID-19 από τον ΠΟΥ και την Ελλάδα

Ι. Η αντιμετώπιση από τον ΠΟΥ

1. Γενικά

2. Η αρχική απάντηση στη διάδοση του COVID-19 στην κοινότητα των κρατών

(α) Ο εθνικός συντονισμός

(β) Η ανακοίνωση του κινδύνου και η συμμετοχή της κοινότητας

(γ) Μέτρα δημόσιας υγείας

(δ) Η διαχείριση και οι υπηρεσίες υγείας

(ε) Η πρόληψη και ο έλεγχος των μολύνσεων (ΠΕΜ)

(στ) Επίβλεψη και εξακρίβωση κινδύνου και σοβαρότητας

(ζ) Εθνικά εργαστηριακά συστήματα

(η) Διαχείριση, προμήθεια και εφοδιασμός

(θ) Διατήρηση βασικών υπηρεσιών

(ι) Έρευνα και ανάπτυξη

3. Οδηγίες προς τις αρμόδιες Αρχές για τη φροντίδα των ασθενών από COVID-19

(α) Τα μηνύματα προς την κοινωνία:

(β) Η ετοιμότητα των υγειονομικών εγκαταστάσεων.

(γ) Ετοιμότητα του υγειονομικού προσωπικού

(δ) Ετοιμότητα του συστήματος αναφοράς (referral system)

(ε) Καθορισμός περιοχών θεραπείας του COVID-19 σε υγειονομικές εγκαταστάσεις

4. Η διατήρηση των βασικών υπηρεσιών υγείας στη διάρκεια του ξεσπάσματος μιας πανδημίας

(α) Γενικά

(β) Δημιουργία απλοποιημένων μηχανισμών στοχευμένα σχεδιασμένης διοίκησης και συντονισμού (purpose - designated and coordination) για τη συμπλήρωση Πρωτοκόλλων

(γ) Ταυτοποίηση βασικών υπηρεσιών σχετικών με τις περιστάσεις (context)

(δ) Βελτίωση των εγκαταστάσεων και πλατφορμών παροχής υπηρεσιών

(ε) Εξασφάλιση αποτελεσματικής ροής ασθενών, εξέταση, επιλογή (triage) και στοχευμένη αναφορά σε όλα τα επίπεδα

(στ) Ταχεία αναδιάταξη της ικανότητας του υγειονομικού προσωπικού

(ζ) Ταυτοποίηση μηχανισμών διατήρησης διαθεσιμότητας βασικών φαρμἀκων,εξοπλισμού και προμηθειών

(η) Διατήρηση των βασικών υπηρεσιών υγείας

5. Η κοινή αντιμετώπιση, από τον ΠΟΥ και άλλους διεθνείς οργανισμούς, του COVID-19 σε ανθρωπιστικές καταστάσεις, περιλαμβανομένων στρατοπέδων ή ανάλογων εγκαταστάσεων

(α) Ειδικές αντιλήψεις για συλλογικές τοποθεσίες (sites)

(β) Αντιλήψεις για προστασία

(γ) Συντονισμός και σχεδιασμός

(δ) Κίνδυνος μετάδοσης και αποδοχή συμμετοχής της κοινότητας (community engagement)

(ε) Επίβλεψη, έρευνα για κρούσματα και ομάδα ταχείας απάντησης στο ξέσπασμα (outbreak) του COVID

(στ) Εξέταση (screening) της ατομικής υγείας

(ζ) Πρόληψη και έλεγχος των μολύνσεων (ΠΕΜ)

(η) Διαχείριση των περιστατικών και η συνέχιση των βασικών υπηρεσιών υγείας

ΙΙ. Η αντιμετώπιση από την Ελλάδα

1. Η θεσμική εφαρμογή του Κανονισμού (2005) από την Ελλάδα

2. Η κρίση του κορωνοϊού, η αντιμετώπισή της από την Ελλάδα και συναφείς διατάξεις

(α) Μέτρα πρόληψης, υγειονομικής παρακολούθησης και περιορισμού της διάδοσης της νόσου

(β) Μεταγενέστερα μέτρα προστασίας της υγείας από τον κορωνοϊό. Επέκταση σε άλλους τομείς της δημόσιας ζωής

(γ) Πρόσθετα μέτρα αντιμετώπισης του COVID-19: Μέτρα για την ελληνική οικονομία και τη λειτουργία της αγοράς

Η ΠΝΠ της 30.3

Η ΠΝΠ της 13.4

Η ΠΝΠ της 1.5

Η ΠΝΠ της 10.8

Η ΠΝΠ της 22.8

Μέρος τέταρτο:

Τα μέτρα για την αντιμετώπιση των πανδημιών και η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου

Ι. Γενικά

ΙΙ. Το δικαίωμα στην υγεία και η προστασία του στο διεθνές δίκαιο

ΙΙΙ. Οι περιορισμοί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χάριν της προστασίας της υγείας

IV. Περιορισμοί και δικαιώματα του ανθρώπου κατά την κρίση του κορωνοϊού

1. Οι ευάλωτες και περιθωριακές ομάδες

2. Η στέγαση

3. Η διατροφή (food)

4. Η προστασία τις ιδιωτικής ζωής (privacy)

5. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ)

6. Τα παιδιά/νεολαία

7. Οι ηλικιωμένοι

8. Πρόσωπα σε καθεστώς κράτησης και πρόσωπα σε ιδρύματα

9. Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες

10. Οι γυναίκες

11. Οι μειονότητες

12. Ένα ειδικότερο θέμα: ο COVID-19 και η ενδοοικογενειακή βία

V. Άλλα ανθρώπινα δικαιώματα

1. Ξενοφοβία, ρατσισμός και στιγματοποίηση

2. Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις

3. Η πρόσβαση στο νερό, οι εγκαταστάσεις καθαριότητας (sanitation) και η υγιεινή

4. Η πληροφόρηση του κοινού για τον COVID-19 και η συμμετοχή του στη λήψη αποφάσεων

5. Η σχέση των επιχειρήσεων με τα δικαιώματα του ανθρώπου σε περίπτωση πανδημίας

VI. Η διεθνής διάσταση των μέτρων καταπολέμησης του COVID-19 και τα δικαιώματα του ανθρώπου

1. Οι πολυμερείς και μονομερείς κυρώσεις

2. Η διεθνής συνεργασία και αλληλεγγύη

Μέρος πέμπτο:

Ειδικότερα ζητήματα σχετικά με την αντιμετώπιση των επιδημιών/πανδημιών

Ι. Γενικά για την αντιμετώπιση των επιδημιών/πανδημιών

1. Η καταπολέμηση των επιδημιών/πανδημιών ως αντικείμενο της εξωτερικής πολιτικής των κρατών

2. Η Συνεργασία Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για την καταπολέμηση των μεταδοτικών νόσων

(α) Το Global Fund to Fight AIDS, Tuberculose and Malaria

(β) Η Global Alliance for Improved Nutrition (GAIN)

(γ) Το Gavi, the Vaccine Alliance

ΙΙ. Ειδικότερα θέματα σχετικά με την εφαρμογή των διεθνών κανόνων για την αντιμετώπιση του COVID

Το πρόβλημα των σχέσεων των ΗΠΑ με τον ΠΟΥ, στο πλαίσιο της κρίσης του COVID-19

1. Γενικά

2. Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ: δικαιολογείται από τα πραγματικά δεδομένα;

Καταληκτικό κεφάλαιο: Συμπεράσματα και προτάσεις

Ι. Συμπεράσματα

ΙΙ. Το ζήτημα της αντιμετώπισης των επιδημιών / πανδημιών στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης της υγείας

1. Η χρηματοδότηση του ΠΟΥ και των λειτουργιών του.

2. Η αναθεώρηση του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού (2005)

Παραρτήματα

Βιβλιογραφία