Α. Κούσουλα, Η δημόσια πίστη του Κτηματολογίου, 2010

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

§ 1. Η ανάγκη υιοθέτησης ενός συστήματος δημοσιότητας των εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων

§ 2. Η επικράτηση του κτηματολογίου σε Ελλάδα και Γερμανία – Σύντομη ιστορική επισκόπηση

§ 3. Το ελληνικό μεταβατικό δίκαιο – Από το «προσωπικό» σύστημα στο σύστημα του Κτηματολογίου

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις – Τα στάδια της διαδικασίας κτηματογράφησης

Β. Η διάκριση ανάμεσα στις «πρώτες» και τις «μεταγενέστερες» εγγραφές

Γ. Η ενδεχόμενη ανακρίβεια των «πρώτων εγγραφών» και η διόρθωσή τους

Ι. Λόγοι που επιβάλλουν την άμεση διόρθωση της ανακρίβειας των «πρώτων εγγραφών»

ΙΙ. Η ανακρίβεια ως λόγος διόρθωσης των «πρώτων εγγραφών»

ΙΙΙ. Διαδικασίες διόρθωσης της ανακρίβειας των «πρώτων εγγραφών»

1. Η αγωγή του Άρθρου 6 § 2 ΕθνΚτημ.

α. Καθ’ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα

β. Ο χαρακτήρας της ειδικής αγωγής του Άρθρου 6 § 2 ΕθνΚτημ.

γ. Ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση προς άσκηση της αγωγής

δ. Κρίσιμος χρόνος για την άσκηση της αγωγής

ε. Το ειδικότερο αίτημα της αγωγής

στ. Περαιτέρω προϋποθέσεις του παραδεκτού της αγωγής

ζ. Συνέπειες της απόρριψης ή αποδοχής της αγωγής

2. Απόφαση του Κτηματολογικού Δικαστή

3. Εξωδικαστική διόρθωση των «πρώτων εγγραφών»

4. Τύχη εκκρεμών αγωγών κατά την έναρξη λειτουργίας των Κτηματολογικών Γραφείων

Δ. Η «οριστικοποίηση» των «πρώτων εγγραφών» και το παραγόμενο «τεκμήριο»

Ι. Τρόποι «οριστικοποίησης» των «πρώτων εγγραφών»

ΙΙ. Το νόμιμο αμάχητο τεκμήριο του Άρθρου 7 § 1 ΕθνΚτημ.

1. Ερμηνευτικά ζητήματα από την υιοθέτηση του Άρθρου 7 § 1 ΕθνΚτημ.

α. Το ζήτημα του προσδιορισμού του αντικειμένου του άρθρου 7 § 1 ΕθνΚτημ.

β. Το ζήτημα του προσδιορισμού των εννόμων συνεπειών από τη γένεση του τεκμηρίου του Άρθρου 7 § 1 ΕθνΚτημ.

2. Το ειδικότερο ζήτημα της κυριότητας

Ε. Ενοχικές αξιώσεις του αληθούς δικαιούχου κατά του ανακριβώς καταχωρισμένου

ΣΤ. Το τεκμήριο κυριότητας του ελληνικού δημοσίου επί των ακινήτων «άγνωστου ιδιοκτήτη» και τα σχετικά ερμηνευτικά ζητήματα

§ 4. Η δομή του γερμανικού και ελληνικού δικαίου κτηματολογίου – Η διάκριση σε «τυπικό» και «ουσιαστικό» δίκαιο κτηματολογίου

§ 5. Τα εγγραπτέα δικαιώματα καθώς και οι εγγραπτέες έννομες σχέσεις

§ 6. Οι αρχές του κτηματολογίου

Α. Οι αρχές του κτηματολογίου κατά το γερμανικό δίκαιο

Β. Οι αρχές του κτηματολογίου κατά το ελληνικό δίκαιο

§ 7. Οι δικαιϊκές βάσεις της δημόσιας πίστης του κτηματολογίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΤΩΝ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ

§ 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

§ 2. Αντικείμενο και νομική φύση των τεκμηρίων

Α. Οι επιπτώσεις της διαφορετικής διατύπωσης των διατάξεων της § 891 BGB και του Άρθρου 13 § 1 ΕθνΚτημ. για το αντικείμενο των νομίμων τεκμηρίων

Ι. Το ειδικότερο πρόβλημα του προσδιορισμού των επιτρεπτών προς καταχώριση δικαιωμάτων

ΙΙ. Το ειδικότερο πρόβλημα της επέκτασης ή μη των τεκμηρίων στην κάλυψη πραγματικής φύσης δεδομένων

Β. Τα τεκμήρια της § 891 BGB και του Άρθρου 13 § 1 ΕθνΚτημ. ως νόμιμα τεκμήρια δικαιώματος

§ 3. Η καταχώριση ως προϋπόθεση γένεσης και λειτουργίας των τεκμηρίων

Α. Η προϋπόθεση μιας ισχυρής εγγραφής με επιτρεπτό περιεχόμενο για τη λειτουργία του τεκμηρίου της § 891 BGB

Ι. Η έννοια της ισχυρής καταχώρισης στα πλαίσια του τεκμηρίου της § 891 BGB

ΙΙ. Προσδιορισμός του επιτρεπτού περιεχομένου της κτηματολογικής εγγραφής για την ανάπτυξη της ισχύος του τεκμηρίου της § 891 BGB

Β. Το κύρος, η ισχύς και το επιτρεπτό του περιεχομένου της κτηματολογικής εγγραφής ως προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της ισχύος του τεκμηρίου του Άρθρου 13 § 1 ΕθνΚτημ.

Ι. Το έγκυρο της καταχώρισης ως απαραίτητη προϋπόθεση του τεκμηρίου του Άρθρου 13 § 1 ΕθνΚτημ.

ΙΙ. Το επιτρεπτό του περιεχομένου μιας κτηματολογικής εγγραφής ως προϋπόθεση για την ανάπτυξη της ισχύος του τεκμηρίου του Άρθρου 13 § 1 ΕθνΚτημ.

§ 4. Το ειδικότερο περιεχόμενο των τεκμηρίων

Α. Το θετικό τεκμήριο

Ι. Το θετικό τεκμήριο ως προς την αντικειμενική υπόσταση του καταχωρισμένου δικαιώματος

ΙΙ. Το θετικό τεκμήριο ως προς τον φορέα δικαιώματος

Β. Το αρνητικό τεκμήριο

Ι. Το αρνητικό τεκμήριο της § 891 εδ. 2 BGB

ΙΙ. Η αποδοχή ενός αρνητικού τεκμηρίου και για το Άρθρο 13 § 1 ΕθνΚτημ.

§ 5. Η ενέργεια των τεκμηρίων

§ 6. Η χρονική ισχύς των τεκμηρίων

§ 7. Η παρακώλυση της λειτουργίας των τεκμηρίων

Α. Οι τρόποι αποδυνάμωσης των τεκμηρίων της § 891 BGB

Β. Το ζήτημα της αποδυνάμωσης του τεκμηρίου του Άρθρου 13 § 1 ΕθνΚτημ.

§ 8. Δυνατότητες οριστικής ανατροπής των τεκμηρίων

Α. Η ανατροπή των τεκμηρίων της § 891 BGB

Ι. Η δυνατότητα ανατροπής των τεκμηρίων της § 891 BGB σε κάθε διαδικασία ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου ή ενώπιον της κτηματολογικής υπηρεσίας με αναλογική εφαρμογή της § 292 ZPO

ΙΙ. Ειδικότερες διαδικασίες διόρθωσης κτηματολογικών εγγραφών: αξιώσεις ουσιαστικού δικαίου και διαδικασίες ενώπιον της αρμόδιας υπηρεσίας Κτηματολογίου

Β. Η ανατροπή των τεκμηρίων κατά το ελληνικό δίκαιο του κτηματολογίου

Ι. Η ειδική αγωγή του Άρθρου 13 § 2 ΕθνΚτημ.

1. Κρίσιμος χρόνος για την άσκηση της ειδικής αγωγής του Άρθρου 13 § 2 ΕθνΚτημ.

2. Ο χαρακτήρας της ειδικής αγωγής του Άρθρου 13 § 2 ΕθνΚτημ.

3. Ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση προς άσκηση της ειδικής αγωγής του Άρθρου 13 § 2 ΕθνΚτημ.

4. Το αίτημα της ειδικής αγωγής του Άρθρου 13 § 2 ΕθνΚτημ.

5. Καθ’ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα για την άσκηση της ειδικής αγωγής του Άρθρου 13 § 2 ΕθνΚτημ.

6. Θέματα απόδειξης στα πλαίσια της ειδικής αγωγής του Άρθρου 13 § 2 ΕθνΚτημ.

7. Συνέπειες από την άσκηση της ειδικής αγωγής και έκδοση της σχετικής απόφασης

ΙΙ. Η διαδικασία διόρθωσης «προδήλων σφαλμάτων»

ΙΙΙ. Η διόρθωση των κτηματολογικών εγγραφών υπό τις προϋποθέσεις των Άρθρων 19 και 20 ΕθνΚτημ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΑΛΟΠΙΣΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΩΝ

§ 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Α. Η ανάγκη προστασίας των συναλλαγών

Β. Τα θεμέλια της προστασίας των καλόπιστα συναλλασσομένων: Η προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Το φαινόμενο δικαίου – Η υποκειμενική καλή πίστη – Η δημόσια πίστη του κτηματολογικού βιβλίου

1. Η προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης

2. Το φαινόμενο δικαίου

3. Η υποκειμενική καλή πίστη

4. Η δημόσια πίστη του κτηματολογικού βιβλίου

Γ. Η ισότιμη νομοθετική αντιμετώπιση των ανακριβών με τις ακριβείς κτηματολογικές εγγραφές: Πλάσμα δικαίου ή νόμιμο αμάχητο τεκμήριο;

Δ. Η έκταση προστασίας του φαινομένου δικαίου στο σύστημα του κτηματολογίου – Η θετική και η αρνητική δημοσιότητα

§ 2. Αντικείμενο και γενικές προϋποθέσεις ανάπτυξης της δημόσιας πίστης

Α. Το κτηματολογικό βιβλίο ως αντικείμενο της δημόσιας πίστης

Β. Κτηματολογικές εγγραφές εμπίπτουσες στην προστασία της δημόσιας πίστης του κτηματολογίου

Ι. Κτηματολογικές εγγραφές καλυπτόμενες από τη δημόσια πίστη κατά το γερμανικό δίκαιο κτηματολογίου

1. Εγγραφές προσδιοριστικές της νομικής υπόστασης των ακινήτων και των καταχωρισμένων εμπραγμάτων δικαιωμάτων

2. Η προβληματική της τήρησης εγγραφών για το ίδιο δικαίωμα σε περισσότερα κτηματολογικά φύλλα

3. Δικαιώματα που ανθίστανται στην καλόπιστη κτήση

ΙΙ. Κτηματολογικές εγγραφές καλυπτόμενες από τη δημόσια πίστη κατά το ελληνικό δίκαιο κτηματολογίου

1. Εγγραφές προσδιοριστικές της νομικής υπόστασης των ακινήτων και των καταχωρισμένων εμπραγμάτων δικαιωμάτων

2. Η προβληματική της τήρησης εγγραφών για το ίδιο δικαίωμα σε περισσότερα κτηματολογικά φύλλα

3. Καταχώριση οριζοντίων και καθέτων ιδιοκτησιών

4. Η προβληματική της καταχώρισης ενοχικής φύσης εννόμων σχέσεων

5. Η δυνατότητα καλόπιστης κτήσης ακινήτων του ελληνικού δημοσίου

Γ. Κτηματολογικές εγγραφές εκτός του πεδίου προστασίας της δημόσιας πίστης του κτηματολογίου

Ι. Κτηματολογικές εγγραφές μη καλυπτόμενες από τη δημόσια πίστη κατά το γερμανικό δίκαιο κτηματολογίου

1. Άκυρες κτηματολογικές εγγραφές

2. Κτηματολογικές εγγραφές με ανεπίτρεπτο περιεχόμενο

3. Κτηματολογικές εγγραφές σχετικές με την πραγματική κατάσταση του ακινήτου

4. Το δικαίωμα στο εκπλειστηρίασμα / Καταχωρισμένες αντιρρήσεις

5. Προσωπικές έννομες σχέσεις και νομικές ιδιότητες του καταχωρισμένου ως φορέα δικαιώματος

ΙΙ. Κτηματολογικές εγγραφές μη καλυπτόμενες από τη δημόσια πίστη κατά το ελληνικό δίκαιο κτηματολογίου

1. Ανυπόστατες και άκυρες κτηματολογικές εγγραφές

2. Κτηματολογικές εγγραφές με ανεπίτρεπτο περιεχόμενο

3. Δεδομένα για την πραγματική κατάσταση του ακινήτου

4. Καταχωρίσεις μη επιτρεπτών προς καταχώριση δικαιωμάτων και πράξεων

5. Προσωπικές έννομες σχέσεις και νομικές ιδιότητες του καταχωρισμένου ως φορέα δικαιώματος

6. Προβλήματα συνδεόμενα με την αρμοδιότητα Κτηματολογικών Γραφείων

§ 3. Οι προστατευόμενες δικαιοπραξίες και λοιπές νομικές πράξεις

Α. Η κτήση δικαιώματος με δικαιοπραξία

Ι. Δικαιοπραξίες προστατευόμενες κατά την § 892 BGB

1. Εκποιητικές (διαθετικές) δικαιοπραξίες

2. Ο αποκλεισμός της προστασίας της κτήσης εκ του νόμου και λόγω ενάσκησης πράξεων κρατικής εξουσίας

3. Η απαίτηση για δικαιοπρακτική κτήση δικαιώματος εκ μέρους τρίτου ως απόρροια συμμετοχής του στις συναλλαγές

ΙΙ. Δικαιοπραξίες προστατευόμενες κατά το Άρθρο 13 § 3 εδ. β΄ ΕθνΚτημ.

1. Συσταλτική ερμηνεία του Άρθρου 13 § 3 εδ. β΄ ΕθνΚτημ.: Προστασία της δικαιοπρακτικής κτήσης και αποκλεισμός της κτήσης εκ του νόμου ή μέσω πράξης άσκησης δημόσιας εξουσίας

2. Η απαίτηση για εμπράγματη δικαιοπραξία με επαχθή αιτία

3. Η απαίτηση για δικαιοπρακτική κτήση εκ μέρους τρίτου ως απόρροια της συμμετοχής του στις συναλλαγές

Β. Η επέκταση της προστασίας των συναλλαγών σε περαιτέρω δικαιοπραξίες και λοιπές νομικές πράξεις

Ι. Η γερμανική ρύθμιση της § 893 BGB

1. Παροχές προς τον καταχωρισμένον ως δικαιούχο

2. Δικαιοπραξίες μεταξύ του καταχωρισμένου ως δικαιούχου και τρίτου για διάθεση καταχωρισμένου δικαιώματος

ΙΙ. Το ζήτημα της αναλογικής εφαρμογής του Άρθρου 13 § 3 εδ. β΄ ΕθνΚτημ. για την κάλυψη περαιτέρω δικαιοπραξιών και λοιπών νομικών πράξεων

§ 4. Κτηματολογικές εγγραφές που ανατρέπουν τη δημόσια πίστη του κτηματολογίου

Α. Ο θεσμός των «αντιρρήσεων» της § 899 BGB και της § 53 GBO

Β. Καταχώριση αγωγής – αίτησης διόρθωσης κτηματολογικών εγγραφών κατά το ελληνικό δίκαιο

Ι. Η ανατροπή της δημόσιας πίστης με ευθεία εφαρμογή του Άρθρου 13 § 3 εδ. β΄ ΕθνΚτημ.

ΙΙ. Η προβληματική της αναλογικής εφαρμογής του Άρθρου 13 § 3 εδ. β΄ ΕθνΚτημ. και σε περιπτώσεις καταχωρίσεως άλλων νομικών πράξεων

§ 5. Η επιρροή της γνώσης της ανακρίβειας των κτηματολογικών εγγραφών και της βαριάς αμέλειας ως προς την ακρίβεια αυτών επί της προστασίας των συναλλασσομένων

Α. Η κατά το γερμανικό δίκαιο επιρροή της γνώσης της ανακρίβειας των κτηματολογικών εγγραφών επί της προστασίας των συναλλασσομένων

Ι. Συνέπειες από την αρνητική διατύπωση της § 892 BGB

ΙΙ. Η «θετική γνώση» του αποκτώντος ως λόγος αποκλεισμού της προστασίας

ΙΙΙ. Το πρόσωπο του οποίου η «γνώση» ελέγχεται στα πλαίσια της § 892 BGB

IV. Κρίσιμος χρόνος για τον έλεγχο της «γνώσης» κατά την § 892 BGB

Β. Η κατά το ελληνικό δίκαιο επιρροή της «γνώσης» και της «βαριάς αμέλειας» – Ερμηνευτικά ζητήματα

Ι. Μαχητό τεκμήριο υπέρ της καλής πίστης του αποκτώντος τρίτου

ΙΙ. Η «θετική γνώση» και η «βαριά αμέλεια» ως λόγοι αποκλεισμού της καλής πίστης καθώς και της προστασίας από τη δημόσια πίστη του κτηματολογίου

1. Γενικά

2. Έννοια και αντικείμενο της γνώσης της ανακρίβειας κτηματολογικών εγγραφών

3. Έννοια και αντικείμενο της βαριάς αμέλειας ως προς την ακρίβεια των κτηματολογικών εγγραφών

4. Το πρόσωπο του οποίου ελέγχεται η «γνώση» και η «βαριά αμέλεια» - Συγχρόνως, το πρόσωπο στο οποίο πρέπει να συντρέχει καλή πίστη

5. Κρίσιμος χρόνος στον οποίο ελέγχεται η «γνώση» ή η «βαριά αμέλεια» - Συγχρόνως, κρίσιμος χρόνος ύπαρξης της καλής πίστης

α) Κρίσιμος χρόνος για την καλόπιστη κτήση δικαιώματος

β) Κρίσιμος χρόνος για καλόπιστες παροχές και λοιπές νομικές πράξεις

§ 6. Οι συνέπειες από την εις τα κτηματολογικά βιβλία καταχώριση ή μη καταχώριση περιορισμών διάθεσης

Α. Το πλάσμα πληρότητας του γερμανικού κτηματολογίου για την περίπτωση μη καταχωρίσεως περιορισμών διάθεσης

Β. Η θετική και αρνητική δημοσιότητα σε σχέση με τους περιορισμούς διάθεσης κατά το ελληνικό δίκαιο

§ 7. Η ενέργεια της δημόσιας πίστης

Α. Οι έννομες συνέπειες από τη δημόσια πίστη του κτηματολογίου κατά τις §§ 892 - 893 BGB

Β. Οι έννομες συνέπειες από τη δημόσια πίστη του κτηματολογίου κατά το Άρθρο 13 § 3 εδ. β΄ ΕθνΚτημ.

§ 8. Ενοχικές αξιώσεις του αληθούς δικαιούχου

Α. Οι ενοχικές αξιώσεις του αληθούς δικαιούχου κατά το γερμανικό δίκαιο

Β. Οι ενοχικές αξιώσεις του αληθούς δικαιούχου κατά το ελληνικό δίκαιο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΩΝ

Νόμος 2308/1995

Νόμος 2664/1998

Κτηματολογικός Κανονισμός Δωδεκανήσου

Γερμανικός Αστικός Κώδικας (BGB)

Γερμανικός Κτηματολογικός Κανονισμός (GBO)

Αυστριακός Αστικός Κώδικας (ABGB)

Αυστριακός Νόμος Κτηματολογίου (GBG)

Ελβετικός Αστικός Κώδικας (ZGB)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αλλοδαπή Βιβλιογραφία

Ελληνική Βιβλιογραφία