Α. Κορνηλάκης, Η αθέτηση της αμφοτεροβαρούς σύμβασης, 2009

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

§ 1. Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

§ 2. Αγγλοσαξονική Οικογένεια

Ι. Αγγλία

1. Η σύμβαση

2. Η αθέτηση της σύμβασης

α) Μορφές αθέτησης της σύμβασης

i) Η μη εκπλήρωση

ii) Η ελαττωματική εκπλήρωση

iii) Η προκαταβολική αθέτηση της σύμβασης

β) Λόγοι απαλλαγής από την ευθύνη για αθέτηση

i) Απαλλαγή με αμοιβαία συμφωνία

ii) Frustration

3. Τα έννομα βοηθήματα του δανειστή

α) Αξίωση εκπλήρωσης της σύμβασης

β) Αξίωση αποζημίωσης

i) Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ii) Το αποζημιωτικό διαφέρον του δικαιούχου

iii) Ο υπολογισμός της αποζημίωσης

iv) Αποζημίωση για μη περιουσιακή ζημία

v) Αποζημιωτικό διαφέρον και συμβατικές θεωρίες

γ) Το δικαίωμα λύσης της σύμβασης

i) Αποποίηση της σύμβασης

ii) Αδυναμία παροχής που προκλήθηκε από τον οφειλέτη

iii) Αθέτηση όρου της σύμβασης

ΙΙ. Ιρλανδία

1. Η σύμβαση

2. Η αθέτηση της σύμβασης

α) Μορφές αθέτησης της σύμβασης

β) Λόγοι που αίρουν την αθέτηση

i) Απαλλαγή με αμοιβαία συμφωνία

ii) Frustration

3. Τα έννομα βοηθήματα του δανειστή

α) Αξίωση εκπλήρωσης της σύμβασης

β) Αξίωση αποζημίωσης

i) Το αποζημιωτικό διαφέρον του δικαιούχου

ii) Ο υπολογισμός της αποζημίωσης

iii) Αποζημίωση για μη περιουσιακή ζημία

γ) Το δικαίωμα λύσης της σύμβασης

i) Δικαίωμα λύσης της σύμβασης από τη σύμβαση ή από το νόμο

ii) Προκαταβολική αδυναμία εκτέλεσης της σύμβασης

iii) Αθέτηση όρου της σύμβασης

ΙΙΙ. Τελικές παρατηρήσεις

§ 3. Ρωμανική Οικογένεια

Ι. Γαλλία

1. Η σύμβαση

2. Η μη εκπλήρωση της σύμβασης

3. Η αστική ευθύνη και η αξίωση αποζημίωσης

α) Η ενότητα της αστικής ευθύνης

β) Προϋποθέσεις της συμβατικής ευθύνης

i) Το πταίσμα

ii) Η ζημία και η αιτιότητα

iii) Η υπερημερία

γ) Η έκταση της συμβατικής ευθύνης

i) Περιουσιακή ζημία

ii) Μη περιουσιακή ζημία

4. Η λύση της σύμβασης

ΙΙ. Βέλγιο

1. Το βελγικό Αστικό Δίκαιο

2. Η σύμβαση

3. Η αθέτηση της σύμβασης

4. Η λύση της σύμβασης

ΙΙΙ. Λουξεμβούργο

ΙV. Ιταλία

1. Το ιταλικό Αστικό Δίκαιο

2. Η σύμβαση

3. Η αθέτηση της σύμβασης

α) Η ενιαία μορφή μη εκπλήρωσης της σύμβασης

β) Τα δικαιώματα του δανειστή

i) Η προϋπόθεση του πταίσματος

ii) Αξίωση αποζημίωσης

iii) Η υπερημερία

iv) Η λύση της σύμβασης

V. Ισπανία

1. Το ισπανικό Αστικό Δίκαιο

2. Η σύμβαση

3. Η αθέτηση της σύμβασης

4. Τα δικαιώματα του δανειστή

α) Αυτούσια εκπλήρωση και αποζημίωση

β) Η λύση της σύμβασης

VI. Πορτογαλία

1. Το πορτογαλικό Αστικό Δίκαιο

2. Η αθέτηση της σύμβασης

VII Τελικές παρατηρήσεις

§ 4. Σκανδιναβική Οικογένεια

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Δανία

1. Η σύμβαση

2. Η αθέτηση της σύμβασης

α) Μορφές αθέτησης της σύμβασης

β) Λόγοι άρσης της υποχρέωσης για παροχή

3. Τα δικαιώματα του δανειστή

α) Μείωση του τιμήματος

β) Επιδιόρθωση ή αντικατάσταση

γ) Αποζημίωση

δ) Η λύση της σύμβασης

ΙΙΙ. Σουηδία

IV. Φινλανδία

V. Τελικές παρατηρήσεις

§ 5. Γερμανική Οικογένεια

Ι. Γερμανία

1. Ο νόμος για τον εκσυγχρονισμό του ενοχικού δικαίου

2. Η αθέτηση της σύμβασης

α) Αδυναμία παροχής

β) Υπερημερία οφειλέτη

γ) Αθέτηση υποχρέωσης

3. Τα δικαιώματα του δανειστή

α) Αξίωση αποζημίωσης

i) Αποζημίωση για αθέτηση υποχρέωσης

ii) Αποζημίωση αντί της παροχής

iii) Αποζημίωση σε περίπτωση υπερημερίας

iv) Αποκατάσταση δαπανών

v) Απόδοση του περιελθόντος

νi) Μείωση της αντιπαροχής

νii) Η αποκατάσταση της μη περιουσιακής ζημίας

β) Η υπαναχώρηση

i) Υπαναχώρηση και δυνατή παροχή

ii) Υπαναχώρηση και αδύνατη παροχή

ΙΙ. Αυστρία

1. Το δίκαιο της ανώμαλης εξέλιξης της ενοχής στον ABGB

2. Μορφές ανώμαλης εξέλιξης της ενοχής

α) Αδυναμία παροχής

β) Υπερημερία

γ) Εγγυητική ευθύνη του οφειλέτη

δ) Θετική παράβαση της σύμβασης

3. Ιδιαιτερότητες της αξίωσης αποζημίωσης

ΙΙΙ. Τελικές παρατηρήσεις

§ 6. Ολλανδία

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Η σύμβαση

ΙΙΙ. Η αθέτηση της σύμβασης

IV. Τα δικαιώματα του δανειστή

1. Αξίωση αποζημίωσης

2. Υπαναχώρηση

V. Τελικές παρατηρήσεις

§ 7. Κοινοτικό δίκαιο

Ι. Πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο

ΙΙ. Δευτερογενές κοινοτικό δίκαιο

1. Οδηγία 90/314/ΕΟΚ για τα οργανωμένα ταξίδια και τις οργανωμένες διακοπές και περιηγήσεις

2. Οδηγία 97/5/ΕΚ για τις διασυνοριακές μεταφορές πιστώσεων

3. Οδηγία 97/7/ΕΚ για την προστασία των καταναλωτών κατά τις εξ αποστάσεως συμβάσεις

4. Οδηγία 1999/44/ΕΚ σχετικά με ορισμένες πτυχές της πώλησης και της εγγύησης καταναλωτικών αγαθών

5. Οδηγία 2000/35/ΕΚ για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές

6. Κανονισμός 261/2004 για τη θέσπιση κοινών κανόνων αποζημίωσης των επιβατών αεροπορικών μεταφορών και παροχής βοήθειας σε αυτούς σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ματαίωσης ή μεγάλης καθυστέρησης της πτήσης

ΙΙΙ. Τελικές παρατηρήσεις

§ 8. Διεθνές Ομοιόμορφο Δίκαιο

Ι. Η Σύμβαση της Βιέννης

1. Εισαγωγή

2. Η αθέτηση της σύμβασης

3. Τα δικαιώματα του δανειστή

α) Το δικαίωμα αυτούσιας και προσήκουσας εκπλήρωσης

β) Το δικαίωμα μείωσης του τιμήματος

γ) Το δικαίωμα αποζημίωσης

δ) Το δικαίωμα υπαναχώρησης

ε) Η έννοια της ουσιώδους αθέτησης της σύμβασης

ΙΙ. Αρχές Ευρωπαϊκού Δικαίου των Συμβάσεων

1. Εισαγωγή

2. Η αθέτηση της σύμβασης

3. Τα δικαιώματα του δανειστή

ΙΙΙ. Οι Αρχές των Διεθνών Εμπορικών Συμβάσεων

1. Εισαγωγή

2. Η αθέτηση της σύμβασης και τα δικαιώματα του δανειστή

α) Η μη εκπλήρωση

β) Η αξίωση αυτούσιας εκπλήρωσης

γ) Το δικαίωμα υπαναχώρησης και η έννοια της ουσιώδους μη εκπλήρωσης

δ) Η αξίωση αποζημίωσης

IV. Τελικές παρατηρήσεις

§ 9. Συμπεράσματα της δικαιοσυγκριτικής προσέγγισης

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

§ 10. Νομική και Οικονομική Επιστήμη

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Η σχέση των δύο επιστημών και η Οικονομική Ανάλυση του Δικαίου

2. Η αποδοχή της ΟΑΔ από τη Νομική Επιστήμη

ΙΙ. Μικροοικονομική

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις στη Μικροοικονομική

2. Θεμέλια της Μικροοικονομικής

α) Υπόθεση της σπάνης, οικονομικά αγαθά και επιλογή

β) Ορθολογική συμπεριφορά

i) Μεθοδολογικός ατομικισμός

ii) Homo Oeconomicus

iii) Οριοθετημένη ορθολογικότητα

iv) Τελικές παρατηρήσεις

ΙΙΙ. Οικονομική της Ευημερίας

1. Εισαγωγή

2. Τα κριτήρια αποτελεσματικότητας

α) Το κριτήριο Pareto

β) Το κριτήριο Kaldor-Hicks

IV. Τα θεμέλια της «κλασικής» Οικονομικής Ανάλυσης του Δικαίου

1. Το θεώρημα του Coase

α) Παρουσίαση των θέσεων του Coase

β) Αποδοχή και ανάπτυξη των θέσεων του Coase

i) Το θεώρημα του Coase

ii) Μείωση του κόστους συναλλαγών

iii) Μίμηση της αγοράς

γ) Κριτική του θεωρήματος του Coase

V. Τελικές παρατηρήσεις

§ 11. Η ανταλλακτική σύμβαση

Ι. Τα μέρη της σύμβασης

1. Τα μέρη της σύμβασης και το οικονομικό κύκλωμα

2. Ο δανειστής του τιμήματος

α) Ο καθορισμός του τιμήματος

β) Η «αξία» του τιμήματος

3. Ο δανειστής της χαρακτηριστικής παροχής

α) Τα νοικοκυριά

β) Οι επιχειρήσεις

γ) Η αξία χρήσης

ΙΙ. Η οικονομική λειτουργία της ανταλλακτικής σύμβασης

§ 12. Η ανώμαλη εξέλιξη της ανταλλακτικής σύμβασης

Ι. Οριοθέτηση του προβλήματος

ΙΙ. Κριτήρια καταλογισμού

1. Η υποκειμενική ευθύνη

α) Το κριτήριο της επιμέλειας που απαιτείται στις συναλλαγές

β) Τα τυχηρά

γ) Συμπεράσματα

2. Η αντικειμενική ευθύνη

α) Οικονομική ανάλυση

β) Η θεωρία των σφαιρών

ΙΙΙ. Αδυναμία παροχής

1. Η αρχική αδυναμία παροχής

2. Η κατανομή του κινδύνου

α) Το σύστημα του Αστικού Κώδικα

β) Η οικονομική προσέγγιση

3. Είδη της αδυναμίας παροχής

α) Ηθική αδυναμία παροχής

β) Οικονομική αδυναμία παροχής

IV. Τελικές παρατηρήσεις

§ 13. Ανάλυση των έννομων βοηθημάτων

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ. Το διαφέρον εκπλήρωσης

1. Αυτούσια αποκατάσταση

α) Σχέση του κόστους επιδιόρθωσης ή αντικατάστασης με τη μείωση της ανταλλακτικής αξίας

i) Η πραγματική ζημία του δανειστή

ii) Έλεγχος αναλογικότητας

2. Λογιστική αποζημίωση

α) Αποζημίωση για απώλεια της ανταλλακτικής αξίας

β) Αποζημίωση για μη περιουσιακή ζημία

γ) Αποζημίωση του δανειστή της χρηματικής παροχής

δ) Αποζημίωση για στέρηση χρήσης

ε) Αποκατάσταση δαπανών

ΙΙΙ. Η αξίωση για το περιελθόν

1. Η αξίωση για το περιελθόν στο ελληνικό δίκαιο

2. Οικονομική και καθοδηγητική λειτουργία

3. Η προϋπόθεση της ευθύνης του οφειλέτη

IV. Το δικαίωμα υπαναχώρησης

1. Τα συμφέροντα των μερών και οι σκοποί του δικαίου των συμβάσεων

2. Οι προϋποθέσεις του δικαιώματος υπαναχώρησης

α) Ουσιώδης αθέτηση και θέση προθεσμίας

β) Υπαναχώρηση για σπουδαίο λόγο

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

§ 14. Τελικές προτάσεις

Ι. Προτάσεις de lege ferenda

1. Οι βασικές αξιολογικές και μεθοδολογικές αρχές

α) Pacta sunt servanda

i) Καθοδηγητική λειτουργία του δικαίου

ii) Καταλογισμός και ευθύνη

iii) Έννομα βοηθήματα

β) Ίση μεταχείριση

γ) Το ξυράφι του Ockham

2. Ενιαία έννοια ή κατηγοριοποίηση

3. Καταλογισμός

4. Έννομα βοηθήματα

α) Αποκατάσταση του διαφέροντος εκπλήρωσης

i) Αυτούσια αποκατάσταση

ii) Αποζημίωση για περιουσιακή ζημία

iii) Αποζημίωση για μη περιουσιακή ζημία

iv) Αποζημίωση του δανειστή της χρηματικής παροχής

v) Αποζημίωση για στέρηση χρήσης

vi) Αποκατάσταση δαπανών

β) Αξίωση για το περιελθόν

γ) Υπαναχώρηση

ΙΙ. Παρατηρήσεις de lege lata

1. Ικανοποίηση του πραγματικού συμφέροντος του δανειστή

2. Αδυναμία παροχής

3. Έννομα βοηθήματα

α) Ειδικές περιπτώσεις υπολογισμού της αποζημίωσης

β) Περιελθόν

γ) Υπαναχώρηση για σπουδαίο λόγο

Ελληνική Βιβλιογραφία

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία