Α. Γέροντας, Ο «εξευρωπαϊσμός» του εθνικού διοικητικού και δικονομικού δικαίου, 2009
Παράλληλα πρέπει να επισημανθεί ότι το κοινοτικό δίκαιο και το εθνικό δίκαιο αποτελούν δύο διαφορετικές έννομες τάξεις, μεταξύ των οποίων δεν υφίσταται καμία ιεραρχική σχέση.
Στη νέα εποχή εμφανίζεται ένα είδος νομικού πλουραλισμού, που χαρακτηρίζεται από την αυξανόμενη αλληλεξάρτηση μεταξύ της εθνικής και της ευρωπαϊκής έννομης τάξης και από την αλληλεπίδραση των κανόνων δικαίου ανεξάρτητα από την προέλευσή τους.
Ο εξευρωπαϊσμός του δικαίου γενικά και του διοικητικού δικαίου ειδικότερα οδήγησε στην ανατροπή γενικά αναγνωρισμένων νομικών θεσμών, αρχών και νομικών αξιωμάτων της εσωτερικής έννομης τάξης και ο σύγχρονος νομικός είναι υποχρεωμένος να παρακολουθεί τη σχετική εξέλιξη, ενώ οι εθνικές αρχές και τα δικαστήρια οφείλουν να διασφαλίζουν την πλήρη αποτελεσματικότητα του κοινοτικού δικαίου και συγκεκριμένα «είναι ασυμβίβαστη προς τις συμφυείς με τον χαρακτήρα του κοινοτικού δικαίου επιταγές κάθε διάταξη εθνικού δικαίου ή κάθε νομοθετική, διοικητική ή δικαστική πρακτική, η οποία θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας του κοινοτικού δικαίου, λόγω της μη αναγνώρισης στο αρμόδιο για την εφαρμογή αυτού δικαστήριο της εξουσίας να πράττει, κατά το χρόνο ακριβώς της εφαρμογής αυτής, οτιδήποτε είναι αναγκαίο, ώστε να αποκλείεται η εφαρμογή των εθνικών νομοθετικών διατάξεων που εμποδίζουν ενδεχομένως, έστω και προσωρινά, την πλήρη αποτελεσματικότητα των κοινοτικών κανόνων» (ΔΕΚ απόφ. της 9.3.1978, C-106/77).
Αυτή η εξέλιξη συνεπάγεται την αναπροσαρμογή, τη μεταρρύθμιση και τον νέο προσανατολισμό του εθνικού δικαίου προς τον υπό διαμόρφωση ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό, προκειμένου να επιτευχθεί η αρμονική συνύπαρξη του εθνικού και κοινοτικού δικαίου, η οποία προϋποθέτει αφενός τη διαμόρφωση μηχανισμών συνεργασίας μεταξύ των κοινοτικών και των εθνικών διοικητικών φορέων και αφετέρου την ενεργοποίηση του εθνικού δικαίου για την επιβολή του κοινοτικού δικαίου.
(από τον πρόλογο του βιβλίου)Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Προλογος
Συντομογραφίες
Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
ΙΙ. Το ευρωπαϊκό διοικητικό δίκαιο και ο εξευρωπαϊσμός του διοικητικού
δικαίου
ΙΙΙ. Η έκταση της επίδρασης του κοινοτικού δικαίου στην εθνική
έννομη τάξη
1. Η επίδραση του κοινοτικού δικαίου στο ποινικό δίκαιο.
Η αρχή ne bis in idem
2. Η επίδραση του κοινοτικού δικαίου στο εργατικό δίκαιο.
IV. οι μηχανισμοί του εξευρωπαϊσμού
1. Η φιναλιστική δομή του κοινοτικού δικαίου
2. Το πρωτείο της υπεροχής του κοινοτικού δικαίου
3. Η έμμεση εκτέλεση του κοινοτικού δικαίου
4. Οι αρχές της ισοδυναμίας και της αποτελεσματικότητας.
5. Η σύμφωνη με το κοινοτικό δίκαιο ερμηνεία
6. Τα αγώγιμα δικαιώματα ως στοιχείο αποκεντρωμένου διοικητικού ελέγχου. Τα υποκειμενικά δημόσια δικαιώματα
7. Το αίτημα της εναρμόνισης (Postulat der Kohärenz)
V. το παράγωγο κοινοτικό δίκαιο
1. Ο κανονισμός
Ο «εξευρωπαϊσμός» το εθνικού διοικητικού και δικονομικού δικαίου
2. Η οδηγία
3. Οι γενικές νομικές αρχές
4. Η ρόλος της κοινοτικής νομολογίας
VI. O εξευρωπαϊσμός του διοικητικού δικαίου. Η επίδραση του
κοινοτικού δικαίου στις αρχές και θεσμούς του διοικητικού
δικαίου
1. Η σχετικοποίηση της αρχής της νομιμότητας
α. Η υποχρέωση της διοίκησης για την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου
β. Οι συνέπειες του πλουραλισμού των πηγών δικαίου
2. Νέες μορφές διοικητικής δράσης και ο δικαστικός τους
έλεγχος
α. Η διασυνοριακή διοικητική πράξη
β. Η αναγνώριση των διπλωμάτων
3. Η διοικητική οργάνωση του κράτους
α. Η απελευθέρωση των κοινωφελών δραστηριοτήτων και
υπηρεσιών. Το φαινόμενο των ρυθμιστικών αρχών
β. Οι μικτές μορφές εκτέλεσης του κοινοτικού δικαίου
(δίκαιο της διοικη τικής συνεργασίας)
4. Το δίκαιο της διοικητικής διαδικασίας
α. Oι σκοποί της διοικητικής διαδικασίας
β. Το διοικητικό φαινόμενο της δημοσιότητας
γ. Η αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών,
που έχουν εισπραχθεί κατά παράβαση του κοινοτικού δικαίου
δ. Η επιβολή κυρώσεων
5. Η τάση της διαμόρφωσης ενός διαδικαστικού δικαίου
VII. το νέο σύστημα δημόσιας παρέμβασης. ο ρόλος του κράτους
ως εποπτικού και ρυθμιστικού μηχανισμού
VIII. Oι δημόσιες επιχειρήσεις και ανταγωνισμός
IX. Oι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος
X. οι κρατικές ενισχύσεις
1. Η διάταξη του άρθρου 87 παρ. 1 της Συνθήκης για τις ασυμβίβαστες με την κοινή αγορά ενισχύσεις.
Η νομολογιακή προσέγγιση
2. Ο προληπτικός έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων από την
Επι τροπή
3. Η ανάκτηση των παράνομων κρατικών ενισχύσεων
4. Οι αρχές της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου
5. Ο κύκλος των υποχρέων προς επιστροφή της κρατικής ενίσχυσης
6. Η προθεσμία παραγραφής
7. Η απόλυτη αδυναμία εκτέλεσης της απόφασης της Επιτροπής
8. Η ανάκτηση των κρατικών ενισχύσεων κατά το εθνικό
δίκαιο
9. Η περίπτωση της Ολυμπιακής Αεροπορίας
10. Η αξιολόγηση της σχετικής νομολογίας
ΧΙ. H ευθύνη του κράτους μέλους για παράβαση του κοινοτικού
δικαίου
1. Η αρχή της ευθύνης του Δημοσίου και η υποχρέωση αποζημίωσης ως θεμελιώδης αρχή του κοινοτικού δικαίου.
Η νομολογιακή εξέλιξη
2. Oι επιφυλάξεις όσον αφορά τη θεμελίωση της ευθύνης από
τις αποφάσεις των εθνικών ανωτάτων δικαστηρίων
3. Οι προϋποθέσεις θεμελίωσης της ευθύνης του Δημοσίου για
παρα βάσεις του κοινοτικού δικαίου από τα ανώτατα εθνικά
δικαστήρια
Ο «εξευρωπαϊσμός» το εθνικού διοικητικού και δικονομικού δικαίου
4. Η συμπλήρωση των προϋποθέσεων θεμελίωσης της κρατικής ευθύνης
XII. ο εξευρωπαϊσμός του εθνικού δικονομικού δικαίου
1. Οι λειτουργίες των κοινοτικών και εθνικών δικαστηρίων.
2. Η προσφυγή στο μηχανισμό της προδικαστικής παραπομπής
3. H αρμοδιότητα για τη θέσπιση δικονομικών κανόνων
4. Τα πεδία εξευρωπαϊσμού του διοικητικού δικονομικού
δικαίου
α. Η ενεργητική νομιμοποίηση
β. Οι δικονομικές προθεσμίες
γ. H δυνατότητα επανεξέτασης μιας διοικητικής πράξης
δ. Το ζήτημα της αυτεπάγγελτης έρευνας του κοινοτικού
δικαίου από τον εθνικό δικαστή
ε. Ο έλεγχος της διοικητικής δράσης
στ. Το δικαίωμα παροχής αποτελεσματικής έννομης προστασίας
ζ. Η παροχή προσωρινής δικαστικής προστασίας
5. Η εκτέλεση των αποφάσεων του ΔΕΚ
XIII. συμπερασματικές παρατηρήσεις
Βιβλιογραφία
Ι. Ελληνική
ΙΙ. Ξενόγλωσση