Α. Γέροντας, Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου, 2η έκδ., 2020

Πρόλογος

Γενική Βιβλιογραφία

Κεφάλαιο Πρώτο

Ι. Η εξέλιξη και οι μετασχηματισμοί του εθνικού κράτους

1. Το παρεμβατικό κράτος

2. Η εργαλειακή διάσταση του νόμου

3. Το διοικητικό κράτος

4. Οι μορφές διοίκησης

α. Η περιοριστική διοίκηση

β. Η παροχική διοίκηση

γ. Η συναλλακτική διοίκηση

δ. Η ρυθμιστική διοίκηση

ε. Η πολυσύνθετη διοικητική απόφαση

5. Η εξασθένιση του εθνικού κράτους

6. Το Εurogroup. Ο μηχανισμός σταθερότητας κατά το άρθρο 136 ΣΛΕΕ

7. Η ρυθμιστική εξουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΙΙ. Η διοίκηση

1. Οι μορφές διοίκησης

α. Η διοίκηση με την οργανική και λειτουργική έννοια

β. Ο δημόσιος τομέας κατά το άρθρο 14 παρ. 1 στοιχ. α΄ του ν. 4270/2014

2. Η ανεπάρκεια του διοικητικού συστήματος

3. Η ανάγκη διαμόρφωσης μιας νέας διοικητικής κουλτούρας

4. Ο επιτελικός και ρυθμιστικός ρόλος του κράτους

ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο

IV. O εξευρωπαϊσμός του εθνικού διοικητικού δικαίου

1. Το ευρωπαϊκό διοικητικό δίκαιο και ο εξευρωπαϊσμός του διοικητικού δικαίου

2. Η έκταση της επίδρασης του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου στην εθνική έννομη τάξη

3. Οι μηχανισμοί του εξευρωπαϊσμού

α. Η φιναλιστική δομή του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου

β. Τα χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής Έννομης Τάξης και το πρωτείο της υπεροχής του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου

γ. Η έμμεση εκτέλεση του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου

δ. Οι αρχές της ισοδυναμίας και της αποτελεσματικότητας

ε. Το αίτημα της εναρμόνισης

στ. Οι μικτές μορφές εκτέλεσης του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου (δίκαιο της διοικητικής συνεργασίας)

ζ. Η ανοικτότητα του διοικητικού δικαίου

V. Το παγκόσμιο διοικητικό δίκαιο

Κεφάλαιο Δεύτερο

Ι. Οι πηγές του διοικητικού δικαίου

1. Το σύνταγμα

2. Οι κανόνες του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου

α. Οι Κανονισμοί

β. Οι οδηγίες

γ. Οι αποφάσεις

3. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις

4. Οι αρχές της καλής νομοθέτησης-νομοπαρασκευαστική διαδικασία

5. Οι νόμοι με αυξημένη τυπική ισχύ

6. Οι κανονιστικές πράξεις της διοίκησης

α. Το περιεχόμενο της κανονιστικής πράξης

β. Οι συνέπειες της διάκρισης μεταξύ ατομικών και κανονιστικών πράξεων

γ. Η γενική διοικητική πράξη ή ατομική πράξη γενικού περιεχομένου

δ. Το γενικό πολεοδομικό σχέδιο

ε. Η κανονιστική αρμοδιότητα της διοίκησης

στ. H νομοθετική εξουσιοδότηση (άρθρο 43 παρ. 2 Σ)

ζ. Ο νόμος-πλαίσιο

η. Η επεξεργασία των κανονιστικών διαταγμάτων

θ. Η έκδοση των κανονιστικών πράξεων

7. Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου κατά τα άρθρα 44 παρ. 1 και 48 παρ. 2 Σ.

α. Η συνταγματική διάταξη του άρθρου 44 παρ. 1

β. Η συνταγματική διάταξη του άρθρου 48 παρ. 2

8. Οι εγκύκλιοι-soft law

9. Ο προϋπολογισμός

10. Η νομολογία

II. Οι αρχές που διέπουν τη δράση της δημόσιας διοίκησης

1. Η αρχή της νομιμότητας της διοίκησης

2. Η υποχώρηση της αρχής της νομιμότητας

α. Oι κυβερνητικές πράξεις

β. Οι ειδικές κυριαρχικές σχέσεις

3. Η αρχή της υπεροχής του δημόσιου συμφέροντος

α. Η διαμόρφωση του γενικού συμφέροντος

β. Η επίκληση της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος

γ. Η νομολογία του ΣτΕ για το δημόσιο συμφέρον

4. Η αρχή της χρηστής διοίκησης

5. Η αρχή της καλής πίστης-η αρχή του estoppel.

6. Η διαφάνεια της διοικητικής δράσης

7. Η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του ιδιώτη

8. Η αρχή της αναλογικότητας

9. Η αρχή της οικονομικότητας (economy), αποτελεσματικότητας (effectiveness) και αποδοτικότητας (efficiency)

10. Η αρχή της αμεροληψίας της διοίκησης

11. Η αρχή της ισότητας

12. Η αρχή της αξιοκρατίας

Κεφάλαιο Τρίτο

Ι. H ατομική διοικητική πράξη

1. Η προσέγγιση του κανόνα δικαίου και της διοικητικής πράξης

2. Η έννοια της διοικητικής πράξης

3. Η κατασκευή των διφυών νομικών προσώπων

4. Οι μη εκτελεστές διοικητικές πράξεις

5. Τα χαρακτηριστικά της διοικητικής πράξης

α. Το τεκμήριο νομιμότητας

β. Η εκτελεστότητα

6. Οι υποσχέσεις

7. Οι άτυπες διοικητικές δράσεις

ΙΙ. Ο διοικητικός καταναγκασμός

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Η διοικητική εκτέλεση

3. Ο νόμιμος τίτλος

4. Η ανάκτηση των κρατικών ενισχύσεων

5. Η λήψη αναγκαστικών μέτρων

6. Η παραγραφή απαιτήσεων του Δημοσίου

7. Η ηλεκτρονική κατάσχεση

8. Τα μέσα διοικητικού καταναγκασμού

ΙΙΙ. Οι διακρίσεις των διοικητικών πράξεων

1. Ατομικές και κανονιστικές πράξεις

2. Συστατικές ή διαπλαστικές και διαπιστωτικές πράξεις

3. Οι βεβαιωτικές πράξεις-πραγματοπαγείς πράξεις

4. Οι πράξεις που επιλύουν διαφορές

5. Οι ευμενείς και δυσμενείς πράξεις

6. Οι θετικές και αρνητικές πράξεις

7. Οι ρητές και σιωπηρές πράξεις

8. Παράλειψη οφειλομένης νόμιμης ενέργειας

9. Δέσμιες διοικητικές πράξεις και πράξεις διακριτικής ευχέρειας

10. Η σύνθετη διοικητική ενέργεια

IV. Ο τύπος της διοικητικής πράξης

1. Η έγγραφη και προφορική διοικητική πράξη

2. Τα ηλεκτρονικά διοικητικά έγγραφα

3. Η δημοσίευση-κοινοποίηση της διοικητικής πράξης

4. Ο νόμος 3861/2010-πρόγραμμα Δι@ύγεια

V. Η αιτιολογία της διοικητικής πράξης

VI. Πρόσθετοι ή παρεπόμενοι ορισμοί (Προθεσμίες, αιρέσεις, όροι, επιφύλαξη ανάκλησης, επιφύλαξη αναθεώρησης, πράξη-όρος)

VII. Η διοικητική διαδικασία

1. Ο σκοπός της διοικητικής διαδικασίας

2. Η γνωμοδότηση (απλή και σύμφωνη γνώμη)

3. Η συμμετοχή του πολίτη-ενδιαφερόμενου στην έκδοση της διοικητικής πράξης

4. Η πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα

5. H ενημέρωση των πολιτών και των φορέων εκπροσώπησής τους

6. Το δικαίωμα πρόσβασης στις περιβαλλοντικές πληροφορίες

7. Το δικαίωμα άσκησης της προηγούμενης ακρόασης

8. Οι διοικητικές προθεσμίες

VIII. H ισχύς των διοικητικών πράξεων

1. Έναρξη και διάρκεια της ισχύος των διοικητικών πράξεων

2. Κατάργηση των διοικητικών πράξεων

IX. Η ανάκληση των διοικητικών πράξεων

1. Η έννοια της ανάκλησης

2. Η παράνομη ή πλημμελής διοικητική πράξη

3. Η διάταξη του άρθρου μόνον του α.ν. 261/1968

4. Η ανάκληση ομοίων πράξεων

5. Η ανάκληση νόμιμων ευμενών πράξεων

6. Η αρμοδιότητα ανάκλησης της διοικητικής πράξης

7. Οι συνέπειες της ανάκλησης

8. Η ανάκληση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών

Χ. Νομικά ελαττώματα των διοικητικών πράξεων

1. Ανυπόσταση ή ανύπαρκτη πράξη

2. Άκυρη πράξη

3. Ακυρώσιμη πράξη

Κεφάλαιο Τέταρτο

Ι. Η συμβατική δράση της δημόσιας διοίκησης

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Η διοικητική σύμβαση κατά τη νομολογία του ΣτΕ

3. Τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό μιας σύμβασης ως διοικητικής

4. Η νομοθετική ρύθμιση (άρθρο 21 του ν. 4491/2017) για την υπαγωγή των διαφορών από τις συμβάσεις κατασκευής δημοσίων έργων στο Διοικητικό Εφετείο

5. Η διεξαγωγή της διαδικασίας για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων.

6. Η δημοπρασία-διακήρυξη

7. Οι κοινοτικές οδηγίες περί δημοσίων συμβάσεων

8. Δημοσιότητα και διαφάνεια

9. Οι διαδικασίες ανάθεσης

ΙΙ. Οι ειδικές διαδικασίες των κοινοτικών οδηγιών

1. Δυναμικά συστήματα αγορών (άρθρο 34 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, άρθρο 33 του ν. 4412/2016)

2. Η χρήση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών (άρθρο 35 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, άρθρο 34 του ν. 4412/2016)

3. Οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι (άρθρο 36 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, άρθρο 35 του ν. 4412/2016)

4. H ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση (άρθρο 29 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και άρθρο 29 του ν. 4412/2016)

5. Ο ανταγωνιστικός διάλογος (άρθρο 30 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και άρθρο 30 του ν. 4412/2016)

6. Οι «συμφωνίες-πλαίσιο»(άρθρο 33 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, άρθρο 39 του ν. 4412/2016)

7. Η σύμπραξη καινοτομίας (άρθρο 31 του ν. 4412/2016, άρθρο 31 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ)

8. Η προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και άρθρο 32 του ν. 4412/2016.

9. Η προσφυγή στη διαπραγμάτευση με δημοσίευση προκήρυξης (άρθρο 26 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, άρθρο 26 παρ. 2 του ν. 4412/2016).

10. Εθνικό σύστημα ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων (Διαδικτυακή πύλη ΕΣΗΔΗΣ)

ΙΙΙ. Συνοπτικός διαγωνισμός – απευθείας ανάθεση – μειοδοτικός - πλειοδοτικός διαγωνισμός – μικτές συμβάσεις – συμβάσεις παραχώρησης-συμβάσεις του τομέα άμυνας και ασφάλειας

1. Ο συνοπτικός διαγωνισμός

2. Η απευθείας ανάθεση.

3. Μειοδοτικός-πλειοδοτικός διαγωνισμός

4. Οι μικτές συμβάσεις

5. Η σύμβαση παραχώρησης δημοσίων έργων.

6. Οι συμβάσεις στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας

ΙV. Η αρχή της τυπικότητας της διαδικασίας - προσβολή της κατακυρωτικής απόφασης

1. Η αρχή της τυπικότητας

2. Η κατακυρωτική απόφαση

V. Ο τύπος των διοικητικών συμβάσεων - ρήτρα ακεραιότητας - νομοθετική κύρωση της σύμβασης

1. Ο τύπος των διοικητικών συμβάσεων

2. Η ρήτρα ακεραιότητας

3. Η νομοθετική κύρωση της σύμβασης

VI. Η εκτέλεση και η λύση της διοικητικής σύμβασης

1. Όροι εκτέλεσης της σύμβασης.

2. Τροποποίηση συμβάσεων κατά τη διάρκειά τους.

3. Η επιβολή κυρώσεων

4. Η έγκριση και διόρθωση των λογαριασμών.

5. Δικαίωμα μονομερούς λύσης της σύμβασης.

6. Η επιβολή της έκπτωσης

7. Η άμεση επέμβαση της διοίκησης στον συμβατικό δεσμό.

8. Η έμμεση επέμβαση της διοίκησης.

9. Η εφαρμογή των διατάξεων του ΑΚ στις διοικητικές συμβάσεις.

10. Η προσυμβατική ευθύνη

VII. Ο προληπτικός έλεγχος των συμβάσεων από το ελεγκτικό συνέδριο

1. Οι υπαγόμενες στον έλεγχο νομιμότητας του ΕΣ συμβάσεις

2. Η διαδικασία του ελέγχου

3. Η διασφάλιση της χρηστής διαχείρισης του δημοσίου χρήματος

4. Η αίτηση ανάκλησης των πράξεων των Επιτρόπων και των Κλιμακίων

5. Η αίτηση αναθεώρησης

VIII. H Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ).

Κεφάλαιο Πέμπτο

Τα διοικητικά όργανα

1. Η έννοια και διακρίσεις των διοικητικών οργάνων

2. Οι ρυθμίσεις του ν. 2690/1999 για τα συλλογικά όργανα της διοίκησης

α. Η συγκρότηση

β. Η σύνθεση

γ. Η λειτουργία

3. Νόμιμη υπόσταση του διοικητικού οργάνου-de facto διοικητικό όργανο

Κεφάλαιο Έκτο

Ι. Η αρμοδιότητα των διοικητικών οργάνων

1. Έννοια και διακρίσεις της αρμοδιότητας

2. Αρχή της δεσμευτικότητας και της αποκλειστικότητας της κατανομής των αρμοδιοτήτων

3. Μεταβίβαση της αρμοδιότητας-εξουσιοδότηση υπογραφής

4. Δέσμια αρμοδιότητα και διακριτική ευχέρεια

α. Η δέσμια αρμοδιότητα

β. Η διακριτική ευχέρεια

ΙΙ. Η οργάνωση της δημόσιας διοίκησης

1. Το συγκεντρωτικό και αποκεντρωτικό σύστημα

2. Η δημοσιονομική και διοικητική αυτοτέλεια - αυτοτελείς υπηρεσίες

3. Η αυτοδιοίκηση

4. Ιεραρχική σχέση-Ιεραρχικός έλεγχος

5. Οι διοικητικές προσφυγές

α. Οι απλές διοικητικές προσφυγές

β. Οι ειδικές προσφυγές

γ. Οι ενδικοφανείς προσφυγές

6. Η διοικητική εποπτεία

7. Δημοσιονομικός, κοινοβουλευτικός και δικαστικός έλεγχος

α. Ο δημοσιονομικός έλεγχος

8. Oι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές

9. Η εθνική αρχή διαφάνειας

10. To Νομικό Συμβούλιο του Κράτους

Κεφάλαιο Έβδομο

Ι. Τα κεντρικά όργανα του κράτους

1. Η κεντρική διοίκηση

2. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας

3. Η Κυβέρνηση

4. Τα κυβερνητικά συλλογικά όργανα

α. Τα Κυβερνητικά Συμβούλια

β. Οι Κυβερνητικές Επιτροπές

5. Ο Πρωθυπουργός

6. Η Προεδρία της Κυβέρνησης

7. Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης.

8. Τα Υπουργεία, οι Υπουργοί, Αναπληρωτές Υπουργοί, οι Υφυπουργοί και οι Γενικοί, Ειδικοί και Υπηρεσιακοί Γραμματείς.

ΙΙ. Τα περιφερειακά όργανα του κράτους

1. Οι αποκεντρωμένες διοικήσεις-Συντονιστής αποκεντρωμένης διοίκησης

2. Η αυτοτελής υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ

ΙΙΙ. Τοπική αυτοδιοίκηση

1. Δήμοι-Περιφέρειες. Η συνταγματική θεμελίωση και οι αρμοδιότητές τους

2. H ρευστή, εύπλαστη και προσαρμοστική ως προς τα όριά της έννοια της τοπικής υπόθεσης

3. Οι δημοτικές αρχές

4. Έσοδα, δαπάνες και προϋπολογισμός

5. Το παρατηρητήριο οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ

6. Διοικητική εποπτεία και πειθαρχική εξουσία

7. Δημοτικά νομικά πρόσωπα και επιχειρήσεις

8. Η σύσταση διαβαθμικού συνδέσμου δήμων και περιφερειών

IV. Δεύτερος βαθμός αυτοδιοίκησης-Περιφέρειες

1. Η νομοθετική μεταβολή

2. Τα όργανα της Περιφέρειας

3. Οι αρμοδιότητες του περιφερειάρχη

4. Οι αρμοδιότητες περιφερειών

5. Οι αρμοδιότητες του περιφερειακού συμβουλίου

6. Η εποπτεία Δήμων και Περιφερειών

V. Η καθ’ ύλην αυτοδιοίκηση

VI. Οι δημόσιες εταιρείες

VII. Οι επιχειρήσεις μικτής οικονομίας

VIII. Η παραχώρηση δημόσιας υπηρεσίας

IX. Τα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα

Κεφάλαιο Όγδοο

Ι. Το ατομικό δικαίωμα της ιδιοκτησίας

1. Η ιστορική εξέλιξη

2. Η έκταση και το περιεχόμενο της συνταγματικής προστασίας της ιδιοκτησίας

α. Η προστασία εμπραγμάτων και ενοχικών δικαιωμάτων

β. Η προστασία της ιδιοκτησίας νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου

ΙΙ. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση

1. Η άρση της σύγκρουσης μεταξύ του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και του δημοσίου συμφέροντος

2. Η ρυμοτομική απαλλοτρίωση

3. Η συνταγματική διάταξη του άρθρου 17 παρ. 2

α. Η δημόσια ωφέλεια

β. Η καταβολή πλήρους αποζημίωσης

4. Η διαδικασία της απαλλοτρίωσης

α. Τα στάδια της διαδικασίας απαλλοτρίωσης

β. Τα στοιχεία της απόφασης κήρυξης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης

γ. Η διαδικασία αναγνώρισης των δικαιούχων της αποζημίωσης

δ. Τα αρμόδια όργανα κήρυξης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης

ε. Η απόφαση κήρυξης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης

στ. Ο προσδιορισμός της αποζημίωσης

ζ. Ο προσωρινός ή οριστικός προσδιορισμός της αποζημίωσης

η. Η καταβολή της αποζημίωσης

θ. Η συντέλεση της απαλλοτρίωσης

ι. Η παραγραφή της αξίωσης για την είσπραξη της αποζημίωσης

ια. Οι συνέπειες της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Οι υποχρεώσεις του νομέα ή κατόχου του ακινήτου

ιβ. Η ανάκληση μη συντελεσμένης απαλλοτρίωσης

ιγ. Η ανάκληση συντελεσμένης απαλλοτρίωσης

ιδ. Η επιστρεπτέα αποζημίωση

ιε. Η δυνατότητα επαναπροκήρυξης της απαλλοτρίωσης

ΙΙΙ. Ειδικές μορφές στέρησης και περιορισμού της ιδιοκτησίας

1. Η προσκύρωση προς τακτοποίηση ή ορθογωνισμού μη άρτιων οικοπέδων

2. Η απαλλοτρίωση ιδιαίτερων αντικειμένων ιδιοκτησίας

3. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση δασών και δασικών εκτάσεων

4. Η διάθεση εγκαταλειμμένων εκτάσεων

5. Η επίταξη πραγμάτων και υπηρεσιών

6. Η υποχρεωτική παραχώρηση αστικών εκτάσεων – Ο αστικός αναδασμός

7. Ο αγροτικός αναδασμός

8. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς – Παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια

ΙV. Ο θεσμός της εθνικοποίησης

1. Οι μορφές εθνικοποίησης

2. Οι προϋποθέσεις για τη νομιμότητα της αναγκαστικής εξαγοράς επιχειρήσεων ή συμμετοχής σε αυτές

3. Η προσφυγή στην αποκρατικοποίηση

α. Η επίδραση του κοινοτικού δικαίου

β. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες

4. Το Ταμείο αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Δημοσίου (ν. 3986/2011, όπως συμπληρώθηκε με τους ν. 4038/2012, 4092/2012 και 4093/2012)

5. Η ιδιωτικοποίηση - η νομολογία του ΣτΕ

Κεφάλαιο Ένατο

Ι. H αστική ευθύνη του κράτους

1. Έννοια της αστικής ευθύνης

2. Οι προϋποθέσεις της αστικής ευθύνης

3. Τα όργανα του Κράτους

α. Τα όργανα της νομοθετικής εξουσίας

β. Τα όργανα της εκτελεστικής εξουσίας

γ. Τα όργανα της δικαστικής εξουσίας

4. Η άσκηση της δημόσιας εξουσίας

5. Ο αιτιώδης σύνδεσμος

6. Η αποζημίωση

7. Χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης (άρθρο 932 ΑΚ)

8. Λόγοι αποκλεισμού ή περιορισμού της αποζημίωσης

9. Το ζήτημα της παραγραφής

ΙΙ. Η εξωσυμβατική ευθύνη των κρατών μελών για παραβάσεις του ΕΚΔ

ΙΙ. Η εξωσυμβατική ευθύνη των κρατών μελών για παραβάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοτικού Δικαίου

Αλφαβητικό Ευρετήριο