Α. Γέροντας, Επιτομή Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου, 3η έκδ., 2024
Η παρούσα τρίτη έκδοση κρίθηκε αναγκαία μετά από 4 χρόνια που πέρασαν και έφεραν σημαντικές αλλαγές στο διοικητικό δικονομικό σύστημα της χώρας μας και αυτές οφείλονται τόσο στην εντυπωσιακή εξέλιξη των θεσμών όσο και στην αντιμετώπισή τους από τη νομολογία και την επιστήμη, σε συνδυασμό με τις νομοθετικές μεταβολές που επήλθαν με τον ν. 5119/2024.
Το έργο αυτό έχει τον χαρακτήρα διδακτικού βοηθήματος με σκοπό τη συνοπτική παρουσίαση βασικών ζητημάτων της ύλης του διοικητικού δικονομικού δικαίου, με αναφορά κυρίως στη νομολογία του ΣτΕ και των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, η οποία έχει αξιοποιηθεί σε εξαιρετικό βαθμό. Παράλληλα, απευθύνεται και στους νομικούς της πράξης με σκοπό την ενημέρωσή τους στις σύγχρονες εξελίξεις του διοικητικού δικονομικού δικαίου, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί από τη σχετική νομολογία. Ειδικότερα, το έργο αυτό καλείται να αντιμετωπίσει τις ραγδαίες μεταβολές και προοπτικές που έχουν επέλθει σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο και να τις ανιχνεύσει και προσεγγίσει θεωρητικά, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και την αποφασιστική συμβολή της νομολογίας στην επεξεργασία και αντιμετώπιση των σχετικών ζητημάτων.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +-
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Γενική Βιβλιογραφία
Κεφάλαιο Πρώτο
Ι. Ο έλεγχος της διοίκησης
1. Σκοπός και είδη του ελέγχου της διοίκησης
α. Ο διοικητικός αυτοέλεγχος
β. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος
2. Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας
α. Η συνταγματική διάταξη του άρθρου 20 παρ.
β. Το περιεχόμενο της δικαστικής προστασίας
γ. Η παροχή έγκαιρης, πλήρους και αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας
δ. Η παροχή προσωρινής δικαστικής προστασίας
ε. Η λήψη ασφαλιστικών μέτρων - αναγκαστική εκτέλεση
ΙΙ. Η επίδραση του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου
Κεφάλαιο Δεύτερο
I. Η διοικητική δικαιοσύνη
1. Το ισχύον σύστημα διοικητικής δικαιοσύνης
α. Η έννοια της διοικητικής δικαιοσύνης
β. Ο ν. 1406/1983
γ. Τα δικαστήρια
δ. Τα πειθαρχικά συμβούλια των δικηγορικών συλλόγων
2. Οι διακρίσεις των δικαστηρίων
3. Τα χαρακτηριστικά των διοικητικών δικαστηρίων
α. Η λειτουργική ανεξαρτησία
β. Η προσωπική ανεξαρτησία
γ. Οι αρχές της ανεξαρτησίας και ισοβιότητας των δικαστών κατά τη νομολογία του ΔΕΕ
4. Ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων
5. Ο έλεγχος της συμβατότητας εθνικής ρύθμισης με το κοινοτικό δίκαιο
6. Ο έλεγχος της τυπικής αντισυνταγματικότητας του νόμου
7. Οι εξαιρέσεις
8. Ειδικές περιπτώσεις - η αναδρομικότητα του νόμου. Η αρχή της ελαφρύτερης ποινής
9. Ο χαρακτηρισμός ενός κρατικού οργάνου ως δικαστηρίου
ΙΙ. Έννοια και διακρίσεις των διοικητικών διαφορών
α. Η διοικητική διαφορά
β. Η διάκριση σε διοικητικών διαφορών σε ακυρωτικές και διαφορές ουσίας ή ουσιαστικές
ΙΙΙ. Οι θεμελιώδεις κανόνες της διοικητικής δικονομίας
1. Η αρχή της μη αυτεπάγγελτης έναρξης της δίκης ή αρχή του μη δικάζειν αυτεπαγγέλτως
2. Η αρχή της πρωτοβουλίας του δικαστή για την πρόοδο της δίκης και για τη διακρίβωση της αλήθειας (ΣτΕ 1055/2016)
3. Η αρχή της συγκέντρωσης
4. Η κατ’ αρχήν εφαρμογή του ανακριτικού συστήματος
5. Αρχή της προφορικότητας
6. Αρχή της τήρησης της προδικασίας
7. Η αρχή της δημοσιότητας της συζητήσεως
8. Αρχή της ισότητας των όπλων στους διαδίκους
9. Καθήκον αληθείας και καλής πίστεως των διαδίκων
10. Η αρχή της καλόπιστης και ειλικρινούς διεξαγωγής της δίκης
11. Η αρχή της εκατέρωθεν ακροάσεως των διαδίκων
12. Η αρχή της ειδικής αιτιολογίας των δικαστικών αποφάσεων (ΣτΕ 1180/2010)
13. Η αρχή της έκδοσης και δημοσίευσης των δικαστικών αποφάσεων σε δημόσια συνεδρίαση του δικαστηρίου (άρθρο 93 παρ. 3 του Συντάγματος)
14. Η αρχή της οικονομίας της δίκης
15. Η αρχή της άπαξ άσκησης των ενδίκων βοηθημάτων και μέσων
IV. Το Συμβούλιο της Επικρατείας
1. Η οργάνωση του Συμβουλίου της Επικρατείας
2. Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου της Επικρατείας
V. Τα ένδικα βοηθήματα ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας
1. Η αίτηση ακυρώσεως
2. Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της αιτήσεως ακυρώσεως
α. Η ικανότητα διαδίκου και η ικανότητα για δικαστική παράσταση
β. Το έννομο συμφέρον
γ. Η τήρηση ορισμένης προθεσμίας
δ. Η άσκηση της τυχόν προβλεπόμενης ενδικοφανούς προσφυγής
ε. Η φύση της προσβαλλόμενης πράξης
στ. Η εκτελεστότητα της διοικητικής πράξης - προσβολή της παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας
ζ. Η έλλειψη παράλληλης προσφυγής
3. Οι λόγοι ακυρώσεως
α. Αναρμοδιότητα
β. Παράβαση ουσιώδους τύπου
γ. Παράβαση ουσιαστικής διάταξης του νόμου
i. Περιπτώσεις ελαττώματος στη μείζονα πρόταση
α. Παράβαση του δεδικασμένου
Exkurs: Η αρχή της ne bis in idem (ου δις απ’ αυτώ)
β. Εσφαλμένη ερμηνεία της εφαρμοστέας διάταξης
ii. Περιπτώσεις ελαττώματος στην ελάσσονα πρόταση
α. Πλάνη περί τα πράγματα
β. Εσφαλμένος νομικός χαρακτηρισμός
γ. Έλλειψη ή μη νόμιμη αιτιολογία
iii. Περιπτώσεις ελαττώματος στο συμπέρασμα
α. Υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας
β. Ευθεία παράβαση κανόνα δικαίου
δ. Κατάχρηση εξουσίας
4. Οι συνέπειες της απόφασης επί της αιτήσεως ακυρώσεως
5. Η αναβλητική απόφαση του δικαστηρίου και η χορήγηση προθεσμίας για την άρση της πλημμέλειας με την έκδοση νέας πράξης
6. Η αναγκαστική εκτέλεση σε βάρος του Δημοσίου ως υποχρέωση συμμόρφωσης της διοίκησης προς τις δικαστικές αποφάσεις
7. Η αίτηση επανάληψης της διαδικασίας μετά από καταδικαστική απόφαση του ΕΔΔΑ
Κεφάλαιο Τρίτο - Η Τριτανακοπή
1. Έννοια της τριτανακοπής
2. Οι προϋποθέσεις άσκησης της τριτανακοπής
α. Ο τριτανακόπτων να είναι τρίτος έναντι των διαδίκων
β. Έννομο συμφέρον
γ. Προθεσμία εξήντα (60) ημερών
δ. Αίτημα - Διαδικασία - Απόφαση
Κεφάλαιο Τέταρτο - Η αίτηση αναιρέσεως
1. Έννοια της αιτήσεως αναιρέσεως
2. Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της αιτήσεως αναιρέσεως
α. Έννομο συμφέρον
β. Προθεσμία
γ. Ο χαρακτήρας της αναιρεσιβαλλομένης απόφασης
3. Οι λόγοι αναιρέσεως
α. Το Σύνταγμα (άρθρο 95 παρ. 1 περ. β’)
β. Ο χαρακτήρας του αναιρετικού ελέγχου
γ. Υπέρβαση καθηκόντων ή καθ’ ύλην αναρμοδιότητα
δ. Μη νόμιμη συγκρότηση ή κακή σύνθεση του δικαστηρίου
ε. Παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας
στ. Η εσφαλμένη ερμηνεία ή πλημμελής εφαρμογή του νόμου που διέπει την επίδικη έννομη σχέση
ζ. Η παράβαση του δεδικασμένου
4. Η άσκηση της αίτησης αναίρεσης
5. Η απόφαση επί της αιτήσεως αναιρέσεως
Κεφάλαιο Πέμπτο - Η υπαλληλική προσφυγή
1. Έννοια της υπαλληλικής προσφυγής
2. Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της υπαλληλικής προσφυγής
α. Το είδος της προσβαλλόμενης πράξεως
β. Το έννομο συμφέρον
γ. Η προθεσμία
3. Η αναστολή της απόφασης
4. Η προσυνταξιοδοτική διαθεσιμότητα
5. Η διαφορά της υπαλληλικής προσφυγής με τα άλλα ένδικα βοηθήματα ενώπιον του ΣτΕ
6. Η απόφαση επί της υπαλληλικής προσφυγής
Κεφάλαιο Έκτο
1. Η θέσπιση της «δίκης-πιλότος» κατά τη διάταξη του άρθρου 1 του ν. 3900/2010
2. Το ένδικο βοήθημα για δίκαιη ικανοποίηση λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της διοικητικής δίκης κατά τις διατάξεις των άρθρων 53 έως 58 του ν. 4055/2012
Κεφάλαιο Έβδομο
1. Η άσκηση των ενδίκων βοηθημάτων
2. Η προσωρινή δικαστική προστασία στην ακυρωτική δίκη
Κεφάλαιο Όγδοο
Ι. Η άσκηση προδικαστικής προσφυγής κατά των πράξεων που εκδίδονται πριν από την σύναψη σύμβασης
1. Η παροχή αποτελεσματικής έννομης προστασίας, κατά τη νομολογία του ΔΕΕ (Οδηγία 89/665/ΕΟΚ)
2. Η προσφυγή ενώπιον της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ)
3. Η προδικαστική προσφυγή
4. Το έννομο συμφέρον – Η νομολογιακή προσέγγιση
5. Η προθεσμία για την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής
6. Η ηλεκτρονική κατάθεση της προδικαστικής προσφυγής
7. Η άσκηση της προδικαστικής προσφυγής
8. Παρέμβαση – Παράβολο
9. Η αρμοδιότητα για την εξέταση της προδικαστικής προσφυγής
10. Η κοινοποίηση της προδικαστικής προσφυγής
11. Η κατάθεση και η εξέταση της προδικαστικής προσφυγής
12. Η λήψη προσωρινών μέτρων
13. Η έκδοση της απόφασης της ΕΑΔΗΣΥ
14. Προδικαστική προσφυγή για την κήρυξη ακυρότητας της σύμβασης
ΙΙ. Δικαστική προστασία στο στάδιο που προηγείται της σύναψης της σύμβασης
Κεφάλαιο Ένατο - Η διαδικασία ενώπιον του ΣτΕ
1. Ο ορισμός εισηγητή και δικασίμου
2. Οι επιδόσεις των δικογράφων
3. Οι ηλεκτρονικές επιδόσεις
4. Τα καθήκοντα του εισηγητή
5. Αποστολή φακέλου και εγγράφων
6. Η υποβολή στοιχείων και υπομνημάτων
7. Η αίτηση επιτάχυνσης
8. Η διήθηση (προεξέταση) των ενδίκων βοηθημάτων και μέσων. Αποδοχή ή απόρριψη ενδίκων βοηθημάτων και μέσων σε συμβούλιο (άρθρα 34Α και 34Β του π.δ. 18/89)
9. Οι πρόσθετοι λόγοι
10. Η παρέμβαση
11. Παραίτηση από το δικόγραφο
12. Βίαιη διακοπή της δίκης
13. Η κυρία διαδικασία
α. Η πληρεξουσιότητα
β. Καταβολή παράβολου
γ. Η ερημοδικία
δ. Η συζήτηση στο ακροατήριο
ε. Η διάσκεψη του δικαστηρίου και η έκδοση της απόφασης
στ. Η κατάργηση της δίκης
14. Μεταβατικές διατάξεις
Κεφάλαιο Δέκατο
Ι. Τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια
1. Οργάνωση των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων
2. Αρμοδιότητα των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων
3. Ο θεσμός του «εισηγητή-δικαστή» στις διοικητικές διαφορές ουσίας
4. Η ενδοδικαστική συμβιβαστική επίλυση διαφορών για απαιτήσεις από διοικητικές συμβάσεις.
ΙΙ. Ένδικα βοηθήματα εισαγωγικά της δίκης ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων
1. Το ένδικο βοήθημα της προσφυγής
2. Το ανασταλτικό αποτέλεσμα της προσφυγής
3. Προσωρινή ρύθμιση κατάστασης
4. Οι προϋποθέσεις παραδεκτού της προσφυγής
α. Ενεργητική νομιμοποίηση
β. Παθητική νομιμοποίηση
γ. Προθεσμία
δ. Η φύση της προσβαλλόμενης πράξης
ε. Τα είδη των προσφυγών
στ. Προηγούμενη άσκηση της προβλεπόμενης ενδικοφανούς προσφυγής
ζ. Η προσφυγή στη διαιτησία
5. Ειδική διοικητική διαδικασία επίλυσης φορολογικών διαφορών
6. Η αναζήτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών
7. Περιεχόμενο και κατάθεση της προσφυγής
8. Το απαράδεκτο άσκησης δεύτερης προσφυγής
9. Η εξουσία του δικαστηρίου σε περίπτωση προσφυγής
Κεφάλαιο Ενδέκατο
Ι. Η ανακοπή εκτέλεσης
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
2. Σχέση ανακοπής του ΚΕΔΕ και της ανακοπής του ΚΔΔ
3. Το ζήτημα της έκδοσης διαταγής πληρωμής
4. Η ανακοπή του ΚΕΔΕ
ΙΙ. Οι προσβαλλόμενες με την ανακοπή του άρθρου 217 ΚΔΔ πράξεις
1. Η ατομική ειδοποίηση
2. Η ανακοπή του άρθρου 217 και η ταμειακή βεβαίωση
2α. Οι τροποποιήσεις του ΚΕΔΕ με τις διατάξεις των άρθρων 404-405 του ν. 4512/2018 (ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί)
3. Η ανακοπή του άρθρου 217 κατά της κατασχετήριας έκθεσης και του προγράμματος πλειστηριασμού
4. Η ανακοπή κατά της έκθεσης πλειστηριασμού
5. Ανακοπή κατά του πίνακα κατάταξης
6. Η ανακοπή του άρθρου 217 παρ. 2 του ΚΔΔ
7. Η ανακοπή ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου
8. Η ανάκτηση των κρατικών ενισχύσεων κατά το εθνικό δίκαιο
9. Λόγοι ανακοπής
10. Αρμόδιο δικαστήριο
11. Ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση
12. Η προθεσμία άσκησης της ανακοπής
13. Η άσκηση της ανακοπής. Περιεχόμενο του δικογράφου
14. Η εκδίκαση της ανακοπής
15. Η παρέμβαση
16. Η εξουσία του δικαστηρίου
17. Η απόφαση
18. Η προσωρινή δικαστική προστασία
Κεφάλαιο Δωδέκατο
1. Ομοδικία-συνάφεια-αντικειμενική σώρευση-συνεκδίκαση
2. Η μεσεγγύηση στην αναγκαστική εκτέλεση
Κεφάλαιο Δέκατο Τρίτο
Ι. Η αγωγή
1. Η αυτοτέλεια της αγωγής
2. Η σώρευση του δικογράφου της προσφυγής και αγωγής
3. Η ενεργητική νομιμοποίηση
4. Η παθητική νομιμοποίηση
5. Το αρμόδιο δικαστήριο
6. Η άσκηση δεύτερης αγωγής
7. Το περιεχόμενο του δικογράφου της αγωγής
8. Η εκκρεμοδικία
9. Η παρεμπίπτουσα αγωγή
10. Το ανασταλτικό αποτέλεσμα της αγωγής - η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης
11. Προσωρινή επιδίκαση απαίτησης
12. Η απόφαση
13. Η τοκογονία
14. Το δεδικασμένο
ΙΙ. Η αναγνωριστική αγωγή
ΙΙΙ. Η αγωγή κατά το άρθρο 175 παρ. 2 του ν. 4412/2016
ΙV. Η αγωγή αδικαιολογήτου πλουτισμού
Κεφάλαιο Δέκατο Τέταρτο
Ι. Η άσκηση των ενδίκων μέσων
ΙΙ. Η έφεση
1. Έννοια
2. Οι προϋποθέσεις παραδεκτού
α. Το έννομο συμφέρον
β. Η προθεσμία
γ. Η φύση της προσβαλλόμενης απόφασης
δ. Καταβολή παραβόλου
ε. Λόγοι έφεσης
3. Η άσκηση της έφεσης
4. Αποτελέσματα της έφεσης
5. Η απόφαση
6. Η αναστολή των δικαστικών αποφάσεων
ΙΙΙ. Ένδικα μέσα κατ’ αποφάσεων των διοικητικών δικαστηρίων
1. Ανακοπή ερημοδικίας
2. Η αίτηση αναθεώρησης
3. Η αίτηση επανάληψης της διαδικασίας
4. Η τριτανακοπή
5. Η αίτηση ερμηνείας ή διόρθωσης
Κεφάλαιο Δέκατο Πέμπτο
1. Η αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου
2. Η έφεση ενώπιον του ΣτΕ
3. Η άσκηση των ενδίκων βοηθημάτων ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων
4. Η διαδικασία ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων
Κεφάλαιο Δέκατο Έκτο
Ι. Το Ελεγκτικό Συνέδριο
1. Οργάνωση και σύνθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου
2. Νομική φύση και αρμοδιότητες του Ελεγκτικού Συνέδριου
3. Ένδικα βοηθήματα και μέσα ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου
II. Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ)
1. Οργάνωση και σύνθεση
2. Αρμοδιότητες
3. Η διαδικασία ενώπιον του ΑΕΔ
4. Η άρση σύγκρουσης αρμοδιοτήτων
5. Η άρση αμφισβήτησης για την ουσιαστική αντισυνταγματικότητα ή την έννοια των διατάξεων τυπικού νόμου
6. Η άρση αμφισβήτησης για τους γενικά παραδεδεγμένους κανόνες διεθνούς δικαίου
7. Η αίτηση επανάληψης της διαδικασίας
Αλφαβητικό Ευρετήριο