Α. Δεσποτίδου, Παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από απόσταση, 2009
Η παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (λ.χ. τραπεζικών, επενδυτικών ή ασφαλιστικών) από απόσταση, δηλαδή με τη χρήση διαφόρων μέσων τηλεπικοινωνίας, γνωρίζει μεγάλη άνθηση κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαπενταετίας. Σ’ αυτό έχουν συντελέσει αποφασιστικά τόσο η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας, ιδίως στους τομείς της επικοινωνίας και της πληροφορικής, όσο και το γεγονός ότι οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, λόγω του άυλου χαρακτήρα τους, προσφέρονται κατ’ εξοχήν για την εξ αποστάσεως παροχή, με πώληση ή άλλους τρόπους. Αποτελεί, ωστόσο, κοινή διαπίστωση ότι οι παραπάνω συναλλαγές, μολονότι παρουσιάζουν ορισμένα πλεονεκτήματα για τους καταναλωτές (ταχύτητα, περιορισμό των μετακινήσεων, κατάργηση των εδαφικών συνόρων, διεύρυνση των επιλογών, μείωση των τιμών, κ.ο.κ.), εμπερικλείουν σημαντικούς κινδύνους για τα οικονομικά τους συμφέροντα. Και τούτο διότι η απόσταση και η ιδιαίτερη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών περιορίζουν ουσιωδώς τις δυνατότητες δικαιοπρακτικού τους αυτοκαθορισμού.
Με την παρούσα μελέτη επιχειρείται η παρουσίαση του ειδικού νομοθετικού πλαισίου που αναφέρεται στην εξ αποστάσεως παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στους καταναλωτές, σε κοινοτικό και κυρίως σε εθνικό επίπεδο. Πρόκειται, ειδικότερα, για την ερμηνευτική προσέγγιση του συνόλου των διατάξεων του άρθρου 4α του Ν. 2251/1994, όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει μετά το Ν. 3587/2007. Με το άρθρο αυτό μεταφέρθηκε στο ελληνικό δίκαιο η Οδηγία 2002/65/ΕΚ «σχετικά με την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών προς τους καταναλωτές». Η κοινοτική προέλευση των εξεταζόμενων εθνικών διατάξεων επιβάλλει την ερμηνεία τους υπό το φως του κειμένου και του σκοπού της εν λόγω Οδηγίας, ενώ αναγκαία παρίσταται και η διερεύνηση του περιεχομένου της κοινοτικής αυτής πράξης –όπως διαδοχικά συμπληρώθηκε και τροποιήθηκε από άλλες πράξεις του δευτερογενούς κοινοτικού δικαίου– στο βαθμό που επηρεάζει τον ερμηνευτικό προσανατολισμό του έλληνα δικαστή.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
§ 1. Εισαγωγή στην προβληματική των συμβάσεων από απόσταση
Ι. Γενικά
ΙΙ. Οι συνέπειες για τους καταναλωτές
§ 2. Η ιδιαίτερη περίπτωση των συμβάσεων παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από απόσταση
Ι. Οι δικαιολογητικές βάσεις της ειδικής νομοθετικής ρύθμισης
ΙΙ. Το ζήτημα των Γενικών Όρων Συναλλαγών (ΓΟΣ)
§ 3. Αντικείμενο και διάρθρωση της μελέτης
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΟΙ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ
§ 4. Η ειδική νομοθετική ρύθμιση της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ
Ι. Γενικά
ΙΙ. Οι στόχοι της Οδηγίας
ΙΙΙ. Νομική βάση της Οδηγίας και μέθοδος πλήρους εναρμόνισης
ΙV. Το περιεχόμενο της Οδηγίας
§ 5. Σχέση της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ με άλλες πράξεις του Δευτερογενούς Κοινοτικού Δικαίου – Συμπληρώσεις, Αλληλεξαρτήσεις, Τροποποιήσεις
Ι. Οι συμβάσεις παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από απόσταση ως ηλεκτρονικά καταρτιζόμενες συμβάσεις σύμφωνα με την Οδηγία 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο
ΙΙ. Η προστασία των αποδεκτών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών
ανεξαρτήτως του τρόπου παροχής τους στο πλαίσιο Οδηγιών που εκδόθηκαν μετά τη θέση σε ισχύ της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ
1. Προστασία των καταναλωτών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων
2. Προστασία των καταναλωτών στο πλαίσιο των συμβάσεων πίστωσης
3. Προστασία των αποδεκτών επενδυτικών υπηρεσιών
Α. Η προστασία του επενδυτή στο πλαίσιο της Οδηγίας 2004/39/ΕΚ
Β. Ο αποδέκτης επενδυτικών υπηρεσιών από απόσταση ως καταναλωτής
Γ. Οριοθέτηση και συνέπειες της διττής προστασίας
4. Προστασία των χρηστών υπηρεσιών πληρωμών
ΙΙΙ. Πρόγραμμα αναθεώρησης της Οδηγίας 2002/65/ΕΚ
ΙV. Η πρόταση Οδηγίας για τα δικαιώματα των καταναλωτών
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
H ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΝΝΟΜΗΣ ΤΑΞΗΣ (ΑΡΘΡΟ 4α Ν. 2251/1994)
§ 6. Εισαγωγικά: Η προσαρμογή της ελληνική νομοθεσίας
§ 7. Οριοθέτηση του πεδίου παροχής προστασίας
I. Το είδος της συναλλαγής
II. Υποκειμενικό πεδίο προστασίας
1. Ο προμηθευτής
2. Ο καταναλωτής
Α. Ο ορισμός του καταναλωτή στο άρθρο 4α (παρ. 1 εδ. δ΄) Ν. 2251/1994
Β. Ο αποκλεισμός των νομικών προσώπων
Γ. Η εξάρτηση της έννοιας του καταναλωτή από την ικανοποίηση αποκλειστικά μη επαγγελματικών αναγκών
Δ. Κριτική της επιλογής του έλληνα νομοθέτη
ΙΙΙ. Αντικειμενικό πεδίο προστασίας
1. Συμβάσεις με αντικείμενο χρηματοοικονομικές υπηρεσίες
2. Οι ιδιαίτερες συνθήκες σύναψης της σύμβασης
Α. Η χρησιμοποίηση ενός ή περισσότερων μέσων επικοινωνίας από απόσταση μέχρι τη στιγμή σύναψης της σύμβασης
Β. Η ύπαρξη οργανωμένου από τον προμηθευτή συστήματος πωλήσεων ή παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών από απόσταση
3. Αρνητική οριοθέτηση: Οι εξαιρούμενες «πράξεις» (κατά την έννοια της παρ. 2 εδ. α΄)
§ 8. Μέσα προστασίας του καταναλωτή
Ι. Η πληροφόρηση του καταναλωτή πριν από τη σύναψη της σύμβασης
1. Εισαγωγικές επισημάνσεις
Α. Ο σκοπός της πληροφόρησης
Β. Δομή και οριοθέτηση της ειδικής νομοθετικής ρύθμισης
2. Η υποχρέωση προσυμβατικής πληροφόρησης με βάση την παρ. 3 του άρθρου 4α
Α. Χρόνος παροχής των πληροφοριών
Β. Τρόπος παροχής των πληροφοριών
Γ. Το περιεχόμενο της πληροφόρησης
α. Πληροφορίες που αφορούν τον προμηθευτή (εδ. α΄ σημ. i)
β. Πληροφορίες που αφορούν τη χρηματοοικονομική υπηρεσία (εδ. α΄ σημ. ii)
γ. Πληροφορίες που αφορούν τη σύμβαση (εδ. α΄ σημ. iii)
δ. Πληροφορίες που αφορούν την προσφυγή (εδ. α΄ σημ. iv)
ε. Πληροφορίες σύμφωνες με την «κατά τεκμήριο εφαρμοστέα» νομοθεσία (εδ. γ΄)
Δ. Η πληροφόρηση του καταναλωτή στην περίπτωση των τηλεφωνικών επικοινωνιών (εδ. β΄)
Ε. Έννομες συνέπειες της παράβασης της υποχρέωσης προσυμβατικής πληροφόρησης (εδ. δ΄)
3. Πρόσθετες απαιτήσεις πληροφόρησης (παρ. 4)
4. Η υποχρέωση γνωστοποίησης των συμβατικών όρων (παρ. 5)
Α. Γενικά
Β. Η κατ’ ιδίαν υποχρέωση γνωστοποίησης των συμβατικών όρων
α. Χρόνος εκπλήρωσης της υποχρέωσης
β. Ο ιδιαίτερος τρόπος γνωστοποίησης των συμβατικών όρων και πληροφοριών – Έλλειψη τύπου και διατυπώσεις «σταθερού μέσου»
γ. Το περιεχόμενο της υποχρεωτικής γνωστοποίησης
Γ. Συνέπειες παράβασης της υποχρέωσης
α. Σχετική (υπέρ του καταναλωτή) ακυρότητα της σύμβασης
β. Αναβολή έναρξης της προθεσμίας υπαναχώρησης
ΙΙ. Η υποχρέωση γραπτής αποστολής των συμβατικών όρων κατά τη διάρκεια της σύμβασης, μετά από αίτημα του καταναλωτή
ΙΙΙ. Το δικαίωμα υπαναχώρησης του καταναλωτή
1. Γενικά
2. Προθεσμία υπαναχώρησης
Α. Διάρκεια και έναρξη της προθεσμίας υπαναχώρησης – Διακρίσεις
Β. Η αναβολή της έναρξης της προθεσμίας υπαναχώρησης ως κύρωση για την παράβαση της υποχρέωσης γνωστοποίησης (παρ. 5) εκ μέρους του προμηθευτή
Γ. Συρροή δικαιώματος αναιτιολόγητης υπαναχώρησης (άρθρο 4α παρ. 6 Ν. 2251/1994) και δικαιώματος εναντίωσης (άρθρο 2 παρ. 6 Ασφ. Ν.)
3. Οι εξαιρούμενες συμβάσεις
Α. Συμβάσεις παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις της κεφαλαιαγοράς
Β. Ασφαλιστήρια συμβόλαια ταξιδιών και αποσκευών και άλλες βραχυπρόθεσμες ιδιωτικές ασφαλίσεις
Γ. Συμβάσεις πλήρως εκτελεσθείσες πριν από τη λήξη της προθεσμίας υπαναχώρησης, μετά από ρητή αίτηση του καταναλωτή
α. Προϋποθέσεις εφαρμογής της εξαίρεσης
β. Τρόπος και χρόνος υποβολής της αίτησης του καταναλωτή
4. Τρόπος άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης
A. Τύπος της δήλωσης υπαναχώρησης
B. Έλλειψη αιτιολογίας και χρόνος υποβολής της δήλωσης
Γ. Νομοθετικές επιφυλάξεις και ρύθμιση ειδικών περιπτώσεων
5. Νομική φύση του δικαιώματος υπαναχώρησης
Α. Γενικά
Β. Ειδικά: Η «γραπτή δήλωση» του καταναλωτή για εκπλήρωση της σύμβασης πριν την πάροδο της προθεσμίας υπαναχώρησης
Γ. Συμπερασματικές παρατηρήσεις
6. Συνέπειες της άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης (παρ. 7)
Α. Εισαγωγικά
Β. Αξίωση επιστροφής ήδη ληφθέντων χρηματικών ποσών (εδ. δ΄ και ε΄)
Γ. Αξίωση απόδοσης της αξίας ήδη ληφθείσας χρηματοοικονομικής υπηρεσίας
α. Το μέγιστο ύψος της αποδοτέας αξίας (εδ. β΄)
β. Προσήκουσα προσυμβατική ενημέρωση και αίτηση του καταναλωτή για άμεση εκτέλεση της σύμβασης (εδ. γ΄)
Δ. Ανατροπή (καταγγελία) συνδεδεμένων χρηματοοικονομικών συμβάσεων
ΙV. Προστασία του καταναλωτή σε περίπτωση πληρωμών με κάρτα
1. Γενικά
2. Προϋποθέσεις εφαρμογής της παρ. 8 (εδ. α΄)
3. Συνέπειες
V. Προστασία του καταναλωτή από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές
1. Εισαγωγικές επισημάνσεις
2. Μη αιτηθείσες (χρηματοοικονομικές) υπηρεσίες
3. Μη αιτηθείσα (αυτόκλητη) εμπορική επικοινωνία
VI. Λοιπές προστατευτικές ρυθμίσεις
1. Κυρώσεις διοικητικού χαρακτήρα και αζήμια καταγγελία της σύμβασης από τον καταναλωτή
2. Ο αναγκαστικός χαρακτήρας των διατάξεων του άρθρου 4α
3. Εναπόθεση του βάρους της απόδειξης στον προμηθευτή
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Τύπος περιεχομένου
Κατηγορίες
Σχετικές εκδόσεις
